สิทธิในเสรีภาพของคนต่างด้าว

         มนุษย์ทุกคนย่อมมีสิทธิเสรีภาพอย่างเท่าเทียมกัน จะเห็นได้จากเสรีภาพดังกล่าวถูกรับรองเป็นสิทธิมนุษยชนในปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน ข้อ 1 มนุษย์ทั้งปวงเกิดมามีอิสระและเสมอภาคกันในศักดิ์ศรีและสิทธิ (Right to freedom) ซึ่งสิทธิในการที่จะมีเสรีภาพที่ปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชนรับรองนั้นบุคคลต่างก็มีจากการเป็นมนุษย์ ดังนั้นคนทุกคนจึงเป็นผู้ทรงสิทธิในเสรีภาพ

         จากกรณีศึกษา นายสาธิต เซกัล แกนนำกปปส.ต ถูกเนรเทศตามกฎหมายในสถานการณ์ฉุกเฉิน ซึ่งต้องพิจารณาว่า การเนรเทศบุคคลผู้มีสัญชาติของรัฐย่อมทำไม่ได้ ตามปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน ข้อ 9 บุคคลใดจะถูกจับกุม กักขัง หรือเนรเทศตามอำเภอใจไม่ได้ และได้ถูกรับรองในรัฐธรรมนูญไทย ตามมาตรา 34 วรรค 3 “การเนรเทศบุคคลผู้มีสัญชาติไทยออกนอกราชอาณาจักร หรือห้ามมิให้บุคคลผู้มีสัญชาติไทยเข้ามาในราชอาณาจักร จะกระทำมิได้”

นายสาธิตถูกเนรเทศตามกฎหมายในสถานการณ์ฉุกเฉินเพราะถูกตรวจพบว่าเป็นบุคคลต่างด้าว โดยนายสาธิตเกิดที่กรุงเดลี ประเทศอินเดีย เป็นชาวไทยเชื้อสายอินเดียจากรัฐปัญจาบ พี่น้องทั้งหมด 4 คน ทุกคนได้สัญชาติไทยทั้งหมด แต่ สาธิต เซกัล นั้น ยังคงถือสัญชาติอินเดียอยู่ [1]นายสาธิตจึงมีสถานะเป็นคนต่างด้าวในประเทศไทย เนื่องจากอาศัยในประเทศไทยไม่มีสัญชาติไทย ตามความหมายของคนต่างด้าวในมาตรา4 [2] พระราชบัญญัติการเนรเทศ พ.ศ. ๒๔๙๙ “คนต่างด้าว หมายความว่า ผู้ที่มิได้มีสัญชาติไทย “ และอาจถูกเนรเทศได้ ตามกติการะหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง ที่ไทยได้ภาคยานุวัตร และตามพระราชบัญญัติการเนรเทศ พ.ศ. ๒๔๙๙ หากว่าเข้าตามเงื่อนไข

         แม้ นายสาธิตมีสถานะเป็นคนข้ามชาติ หรือ ต่างด้าว แต่เป็นคนต่างด้าวโดยชอบ คือ เข้าเมืองโดยถูกกฎหมาย และมีสิทธิอาศัย จึงไม่สามารถส่งกลับออกไปนอกราชอาณาจักรได้ การจะเคลื่อนย้ายออกจึงต้องทำโดยการเนรเทศเพราะ การเนรเทศ[3] คือ การทำให้การเข้าเมืองที่ชอบด้วยกฎหมายและการอยู่อาศัยสิ้นสุดลง โดยเหตุผลเพราะว่าการพำนักอาศัยของคนต่างด้าวจะขัดต่อสันติภาพ ความสงบสุข ความปลอดภัยและสวัสดิการสาธารณะของรัฐ โดยอาศัยกฎหมายเนรเทศ

ซึ่งเป็นคนละกรณีกับการส่งคนต่างด้าวกลับออกไปนอกราชอาณาจักร คือ เป็นการเคลื่อนย้ายคนต่างด้าวให้ออกนอกราชอาณาจักร เนื่องจากว่าคนต่างด้าวผู้นั้นได้เข้าเมืองโดยผิดกฎหมายโดยอาศัยกฎหมายคนเข้าเมือง จึงไม่มีสิทธิอยู่อาศัยในราชอาณาจักรมาตั้งแต่ต้น

         และอีกประการคือ นายสาธิตถูกดำเนินคดีในหลายข้อหาจึงเป็นเหตุผลที่ทำให้ถูกเนรเทศ ซึ่งการถูกดำเนินคดีเกิดจากการที่นายสาธิต แกนนำกปปส นั้นเกิดเพราะนายสาธิตได้ใช้สิทธิแสดงความคิดเห็น บนเวทีปราศรัย อันเป็นสิทธิที่รับรองใน ข้อ 19กติการะหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง และปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน กรมองค์การระหว่างประเทศ [4]

เมื่อสิทธิดังกล่าวเป็นสิทธิมนุษยชนของบุคคลทุกคนที่เป็นมนุษย์ และนายสาธิตที่เป็นบุคคลตามกฎหมาย แม้ไม่มีสัญชาติไทย จึงควรได้รับความคุ้มครองเช่นกัน เพราะการกระทำของประเทศไทยเป็นการละเมิดสิทธิของนายสาธิต ตามอนุสัญญาสิทธิมนุษยชน ประกอบกับมีรัฐธรรมนูญไทยปี 50 ที่คุ้มครองสิทธิของบุคคลทุกคนในประเทศ ตามมาตรา 45เสรีภาพในการแสดงความคิดเห็น

แม้การใช้สิทธิดังกล่าวก็มีข้อจำกัด คือการจำกัดสิทธิทำได้เพื่อรักษาความมั่นคงของรัฐ แต่การกระทำดังกล่าวก็ไม่ได้เข้าข้อจำกัดดังกล่าว รัฐไทยจึงไม่สามารถละเมิดสิทธิแสดงความเห็นของนายสาธิตได้ และเมื่อการเนรเทศไม่มีเหตุผลคือไม่ได้เป็นการแสดงความคิดเห็นที่ก่อความไม่มั่นคงแห่งรัฐ จึงเป็นการละเมิดสิทธินายสาธิต เพราะการเนรเทศนายสาธิตที่เป็นคนเข้าเมืองถูกกฎหมาย การจะสิ้นสิทธิอาศัยในรัฐจึงควรมีเหตุผลในการเนรเทศ

และแม้การใช้สิทธิบางประการในประเทศไทยจะจำกัดไว้เฉพาะบุคคลสัญชาติไทยด้วยเหตุผลเพื่อความมั่นคง เช่น สิทธิทางการเมือง (Political Rights)[5] คือ สิทธิในการมีส่วนร่วมกับรัฐในการดําเนินกิจการที่เป็นประโยชน์สาธารณะ เสรีภาพในการรวมกลุ่มเป็นพรรคการเมือง เสรีภาพในการชุมนุมโดยสงบ สิทธิการเลือกตั้งอย่างเสรี เป็นต้น แต่จากกรณีศึกษาแม้นายสาธิตจะใช้สิทธิในการแสดงความคิดเห็น ซึ่งเป็นพื้นฐานอันนำไปสู่การใช้สิทธิทางการเมือง บางรูปแบบเช่นเลือกตั้ง ที่มีลักษณะการแสดงความคิดเห็น แต่การแสดงความคิดเห็นของนายสาธิต ไม่เป็นการแสดงความคิดเห็นที่เป็นสิทธิทางการเมือง นายสาธิตจึงไม่อาจถูกจำกัดการใช้สิทธิแสดงความคิดเห็น ตาม มาตรา45 รัฐธรรมนูญไทย

         พิจารณาต่อมาหากคนต่างด้าวมีการกระทำเป็นภัยต่อความมั่นคงจริง การเนรเทศบุคคลต่างด้าวนั้นก็ต้องกระทำตามขั้นตอนตาม กติการะหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง ข้อ13 [6] คือ คนต่างด้าวผู้อยู่ในดินแดนของรัฐภาคีแห่งกติกานี้โดยชอบด้วยกฎหมายอาจถูกไล่ออกจากรัฐนั้น ได้โดยคำวินิจฉัยอันได้มาตามกฎหมายเท่านั้น ผู้ถูกเนรเทศย่อมได้รับอนุญาตให้ชี้แจงแสดงเหตุผลคัดค้านการขับไล่ออกจากรัฐนั้น และขอให้มีการทบทวนเรื่องของตนเจ้าหน้าที่ผู้มีอำนาจ หรือบุคคล หรือคณะบุคคล ที่แต่งตั้งขึ้นเฉพาะการนี้โดยเจ้าหน้าที่ผู้มี อำนาจโดยได้รับอนุญาตให้มีผู้แทนเพื่อวัตถุประสงค์ข้างต้นได้เว้นแต่ในกรณีที่มีเหตุผลจำเป็นอย่างอื่นด้านความมั่นคงแห่งชาติ

ซึ่งจะเห็นได้ว่าเมื่อไทยก็มีกฎหมายการเนรเทศซึ่งมีขั้นตอน ตาม มาตรา5 [7] พระราชบัญญัติการเนรเทศ พ.ศ. ๒๔๙๙ ในการเนรเทศคนต่างด้าวจึงควรปฏิบัติตามขั้นตอนของกฎหมายภายใน ไม่ใช่การเนรเทศโดยอาศัยกฎหมายในสถานการณ์ฉุกเฉิน และอ้างเพื่อไม่ทำตามระเบียบการเนรเทศ

ดังนั้นมนุษย์ทุกคนแม้แต่คนต่างด้าว ย่อมเป็นผู้ทรงสิทธิในเสรีภาพ ดังกรณีศึกษานายสาธิต คือ เสรีภาพในการแสดงความคิดเห็น เนื่องจากสิทธิดังกล่าวเป็นสิทธิมนุษยชนที่ถูกรับรองในอนุสัญญาเกี่ยวกับสิทธิมนุษยชน และในรัฐธรรมนูญไทยซึ่งเป็นกฎหมายภายที่รับรองสิทธิให้ทุกคนในประเทศ การที่ประเทศไทยเนรเทศนายสาธิต โดยเหตุที่นายสาธิตใช้สิทธิแสดงความคิดเห็น ที่ไม่เข้าข้อจำกัดนั้น รัฐไทยจึงทำการะละเมิดสิทธิในเสรีภาพของนายสาธิต ซึ่งเป็นคนต่างด้าวทั้งที่เป็นผู้ทรงสิทธิดังกล่าว 

เขียน: 11 พ.ค. 2014

[1] สาธิต เซกัล ประวัติประธานหอการค้าไทย-อินเดีย ที่ถูกศรส. ประวัติประธานหอการค้าไทย-อินเดีย ที่ถูก เนรเทศ. (ออนไลน์). แหล่งที่มา :http://hilight.kapook.com/view/97452. 6 พฤษภาคม 2557

[2] พระราชบัญญัติการเนรเทศ พ.ศ. ๒๔๙๙. (ออนไลน์). แหล่งที่มา :http://www.library.coj.go.th/info/data/A26-01-001-2499.pdf

[3] นายเทียนชัย เกษดา ความแตกต่างระหว่างการส่งกลับและการเนรเทศ วันจันทร์ 3 มีนาคม 2557. (ออนไลน์). แหล่งที่มา :http://www.dailynews.co.th/Content/Article/219006/ความแตกต่างระหว่างการส่งกลับ+และ+การเนรเทศ. 6 พฤษภาคม 2557

[4] ปฏิญญาสากลว่าด้วยสิทธิมนุษยชน กรมองค์การระหว่างประเทศ

กระทรวงการต่างประเทศ. (ออนไลน์). แหล่งที่มา : http://www.mfa.go.th/humanrights/images/stories/book.pdf. 6 พฤษภาคม 2557

[5] ความหมายของสิทธิมนุษยชน. (ออนไลน์). แหล่งที่มา : http://www.share-pdf.com/โครงเรื่องรายงานสิทธิ.pdf. 6 พฤษภาคม 2557

[6] กติการะหว่างประเทศว่าด้วยสิทธิพลเมืองและสิทธิทางการเมือง. (ออนไลน์). แหล่งที่มา : http://www.mfa.go.th/humanrights/images/stories/iccprt.pdf. 6 พฤษภาคม 2557

[7] พระราชบัญญัติการเนรเทศ พ.ศ. ๒๔๙๙. (ออนไลน์). แหล่งที่มา : http://www.library.coj.go.th/info/data/A26-01-001-2499.pdf. 6 พฤษภาคม 2557