624. มองประวัติศาสตร์จีนผ่าน Positive Psychology (ยุคก่อตั้งราชวงค์ฮั่น)

character strengths and virtues

บทความวันนี้เรายังคงเจาะเรื่อง Character Strengths and Virtues ซึ่งถือว่าเป็นงานวิจัยด้าน Positive Psychology ที่โดดเด่นที่สุดชิ้นหนึ่งของโลก เป็นงานวิจัยของศาสตราจารย์เซิกมัน และอาจารย์ปีเตอร์สัน โดยใช้เวลาศึกษาอยู่หลายปี กับคนจำนวนมาก เริ่มจากการที่สองท่านเริ่มศึกษา ทบทวนคัมภีร์ เอกสารตั้งแต่โบราณ จนถึงปัจจุบัน จนค้นพบบุคลิกภาพ 24 ประเภท ที่เชื่อว่าเป็นบุคลิกภาพเชิงคุณธรรม และเป้นจุดแข็งที่ทุกสังคมต้องการ ไม่ว่าจะเป็นสังคมชาวพื้นเมือง จนถึงสังคมที่เจริญแล้ว ...ผมได้เขียนมาแล้วหลายตอน ตอนนี้จะเป็นตอนที่ผมเอาเรื่องราวของ Character Strengths and Virtues กลับไปมองประวัติศาสตร์จีนเมื่อ 200 ปีก่อนคริสตกาล ผ่านหนังเรื่องหนึ่งที่ผมชอบมากๆ ดูแล้วหลายรอบ เป็นหนังอิงประวัติศาสตร์ช่วงนั้นพอดี คือ "ศึกแผ่นดินไม่สิ้นแค้น"

หนังพาเราช่วงปลายอาณาจักรฉิน ที่สร้างโดยจักรพรรดิองค์แรกคือจิ๋นซี ซึ่งสิ้นพระชนม์ไปแล้ว เนื่องจากเคยทรมานทรกรรมคนไว้มาก แผ่นดินจึงลุกเป็นไฟ ช่วงนั้นมีวีรบุรุษสองคนคือเซี่ยงยวี่ และหลิวปัง ที่เดิมเป็นพี่น้องร่วมสาบาน หนังพาเราไปถึงตอนที่หลิวปังสามารถใช้กำลังคนเพียง 5,000 คนยึดเมืองหลวงของฉิน คือเมืองเสียนหยาง ได้โดยใช้เพียงการเจรจาต่อรอง เพราะมีการประกาศโดยอ๋องหวางว่าใครยึดเมืองได้ก่อนจะได้เป็นอ๋อง เซียงยวี่ได้ออกอุบายให้หลิวปังนำทัพคุ้มครองภรรยาตนเองไปเมืองอื่น แต่กลับเจอหลิวปังตลบหลังยกกองทัพยึดเมืองได้ก่อน เซี่ยงยวี่ถึงกับแค้นและยกทัพ 400,000 มาเพื่อจะถล่มเมืองเสียนหยาง แต่ก็ต้องชะลอเพราะเห็นมีการป้องกันเมืองอย่างดี เนื่องจากหลิวปังปลุกระดมชาวเมืองว่า เซี่ยงยวี่จะมาถล่มปล้นเมือง ที่สุดหย่าฟู่ กุนซือคนสำคัญของเซี่ยงยว่ี่ก็สืบทราบได้ว่า ผู้อยู่เบื้องหลังการกระทำที่ชาญฉลาดของหลิวปังคือกุนซือที่ชื่อ "จางเหลียง"..เมื่อดูหนังเราจะเห็นหลิวปังมีกำลังน้อยกว่าเซี่ยงยวี่นับสิบเท่า จนที่สุดสามารถบีบให้เซี่ยงยงี่ฆ่าตัวตาย และหลิวปังกลายเป็นฮ่องเต้ ปฐมกษัตริย์แห่งราชวงศ์ฮั่น อะไรทำให้เกิดการพลิกฟ้าพลิกแผ่นดินได้ถึงเพียงนั้น นอกจากความเก่งที่ผู้คนเบื้องหลังกล่าวถึงแล้ว ผมเองในฐานะผู้สนใจศาสตร์จิตวิทยาบวก (Positive Psychology) มากๆ จึงอยากลองเหตุการณ์ที่น่าตื่นเต้นนี้ผ่านมิติที่ผมมองผ่านเลนส์ Character Strengths and Virtuesเริ่มเลย มาดูภาพข้างล่างนี้ครับ

ถ้ามาดูเรื่องจุดแข็งของบุคลิกภาพ เราจะเห็นดังนี้ครับ เซี่ยงยวี่ มีจุดแข็งมากคือความกล้าหาญ (Bravery) นี่แหละ ในช่วงกลียุค เขากลายมาเป็นผู้นำที่โดดเด่น มีหย่าฟู่ช่วย หย่าฟู่ กุนซืออัจริยะ ผู้หยั่งรู้ฟ้าดิน มีจุดแข็งคือมีความรู้ สามารถให้คำปรึกษาที่ดีได้ คือมีพลังด้านสติปัญญา (Perspective) ส่วนฝั่งหลิวปังที่มีกำลังน้อยแต่มีพลังด้านจิตวิญญาณ (Spirituality) คือมีจุดแข็งด้านจิตวิทยา ขั้นระดับที่ไม่มีเพียงแต่กล้าหาญ ชาญฉลาด แต่รู้ว่าเกิดมาเพื่ออะไร มีอุดมการณ์ ต้องการช่วยประชาชนที่เดือดร้อน ซึ่งจุดแข็งด้านนี้ทำให้หลิวปังดึงดูดนักรบเก่งๆ และที่สำคัญได้เซียวเหอ ผู้ที่เรียกว่าเป็นนักรัฐศาสตร์ชื่อดังในประวัติศาสตร์จีน เป็นคนที่มีจุดแข็งด้านจิตวิทยาคือ พลังด้านการตัดสิน (Judgement) เพราะประเมินสถานการณ์ต่างๆอย่างรอบด้าน คนๆนี้ค้นพบจางเหลียง ที่มีภูมิปัญญาลึกล้ำ กลายเป็นกุนซือด้านกลยุทธ์ ที่วางแผนให้หลิวปังสามารถเอาชนะเซี่ยงยวี่ได้แม้กำลังน้อยกว่า และเสียเปรียบสุดๆ ชนิดพลิกฟ้าได้ จางเหลียง คล้ายๆกับหย่าฟู่ คือมีพลังด้านสติปัญญา (Perspective)

เสี่ยงยวี่ มีพลังความหล้าหาญ แต่ขาดการมองเห็นเรื่องดีๆ ในตัวคนอื่นทำให้มองข้ามความสามารถ จนกระทั่งดูถูกหานซิ่น พลทหารธรรมดาที่แสดงสติปัญญาและความกล้าหาญเกินตัวหลายครั้ง จนทำให้หานซิ่นถอดใจ และย้ายข้างมาอยู่กับหลิวปัง พร้อมกับบอกหลิวปังว่าที่ย้ายมาเพราะรู้สึกว่าเซี่ยงยวี่ไม่เป็นวีรบุรุษ ถ้าว่าทางภาษาด้านจิตวิทยาคือไม่มีอุดมการณ์สูงส่ง (Spirituality) นั่นเอง.. แต่ตอนแรกที่หานซิ่นย้ายมาก็ดีกว่าเดิมคือตำแหน่งดีขึ้น แต่ก็แค่คุมกองเสบียงเท่านั้น แต่ก็ทำได้ดีสุดๆ ... เป็นเซียวเหอนั่นเอง ที่มองเห็นความสามารถด้วยพลังแต่การตัดสิน (Judgement) ที่ทรงพลังนั่งเอง ที่สุดก็ทำให้หลิวปังหันมามอง และหานซิ่นได้รับโอกาสให้แสดงพลัง ซึ่งผมมองว่าบุคลิกของหานซิ่นนี่เป็นแม่ทัพที่เก่งกลยุทธ์ ระดับซุนวู มีความคิดสร้างสรรค์จึงมองว่าบุคลิกภาพที่ทรงพลังของหานซิ่นก็คือความคิดสร้างสรรค์ (Creativity) นั่นเอง

ภายหลังจางเหลียงย้ายไปอยู่กับเซี่ยงยวี่ด้วยสถานการณ์บังคับ ก็ช่วยเซี่ยงยวี่อยู่พักหนึ่ง แต่ในที่สุดก็หนีมาอยู่กับหลิวปัง เพราะเห็นเซี่ยงยวี่ปลดหย่าฟู่ออกแบบไม่แยแส ทั้งที่ตระกูลหย่าฟู่รับใช้ตระกูลเซี่ยงยวี่มาสามชั่วคน หย่าฟู่ถึงกับต้องตายอย่างอนาถา จางเลียงมองว่าเซี่ยงยวี่ขาดคุณธรรม (Spirituality) ที่สุดก็หมดแรงศรัทธาเลยหนีมา ..ในที่สุดเซี่ยงยวี่ก็ไม่เหลืออะไร มีแต่ความกล้า (Bravery) ที่เมื่อขาดอุดมการณ์ ขาดมุมมองดีๆ ขาดความคิดนอกกรอบ ซึ่งที่เหลือหลิวปังมีทุกอย่าง.. แม้กำลังมากกว่า ที่สุดก็พ่ายแพ้เสียที เพราะมีแต่ความมุทะลุ ก็เลยพลาดไปเรื่อยๆ จนในที่สุดก็ต้องตายอย่างอนาถ หลิวปังจึงกุมชัยชนะเด็ดขาด

ที่สุดแล้วเราจะเห็นบทเรียนว่าการเป็นผู้นำนั้น ต้องมีจุดแข็งที่ทรงพลังหลายอย่าง และถ้าไม่มีต้องรู้จักแสวงหามีเสริมครับ เห็นได้ชัดมากว่าว่าหลิวปังมีพลังแห่งจิตวิญญาณ นี่ไม่พอครับยังต้องอาศัยเซียวเหอที่มีพลังด้านการคิดวิเคราะห์ เป็นนักรัฐศาสตร์ ที่เข้าใจมองคน จนทำให้หลังปังได้สองพยัคฆ์ ซึ่งคือจางเหลียงและหานซิ่นมาเพิ่ม และทั้งๆ ที่เซี่ยงยวี่เคยครอบครองคนที่เก่งที่สุดในจักรวาลคือจางเหลียงและแม่ทัพหานซิ่น ก็มิอาจรักษาคนทั้งสองไว้ได้ ด้วยความที่ขาดพลังที่รั้งคนดีไว้ได้นั่นคือ Spirituality ที่สุดเซี่ยงยวี่จึงสูญเสียทุกอย่าง..

วันนี้เพียงเท่านี้ครับ เพียงเล่าให้ฟัง ลองเอาไปพิจารณาดูนะครับ

Reference:

ภาพจาก http://imovies-guide.com/en/movie/81344/White+Vengeance-2011

เขียนใน GotoKnow โดย ดร. ภิญโญ รัตนาพันธุ์
ใน Appreciative Inquiry

คำสำคัญ (Tags): #ai#appreciative inquiry#positive psychology#จิตวิทยาบวก#organization development#หลิวปัง#ฌ้อปาอ๋อง#เซียงยวี่#จิ๋นซี#จางเหลียง#character strengths and virtues

หมายเลขบันทึก: 562886เขียนเมื่อ 28 กุมภาพันธ์ 2014 13:34 น. ()แก้ไขเมื่อ 28 กุมภาพันธ์ 2014 16:31 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-ไม่ดัดแปลงจำนวนที่อ่าน