กาพย์ VS ฉันท์

ใช่ครับ กาพย์ยานี ๑๑ ไม่บังคับ ครุ ลหุ ครับ

* ผองเพื่อน มารวมกัน........มาร่วมฝัน อันยิ่งใหญ่
สืบสาน กานท์กลอนไทย.....ระบือไกล ยั่งยืนนาน
* แนะบอก ออกคิดเห็น.......มุมประเด็น ก่อแก่นสาร
บบ่น บรำคาญ.................มุสอบทาน ฐานความจริง

กาพย์ยานี ๑๑ เป็นกาพย์ที่นิยมแต่งกันมากที่สุดในปัจจุบัน เนื่องจาก
๑ แต่งได้ไม่ยากนัก
๒ อ่อนหวาน ไพเราะกว่า เมื่อเทียบกับ กาพย์ฉบัง ๑๖
๓ เป็นเสมือนแบบฝึกหัดพื้นฐาน เพื่อจักแต่งฉันท์รูปแบบเดียวกันได้ต่อไป

ฉันท์ที่ว่า (จากง่ายไปยาก) คือ
สาลินีฉันท์ ๑๑ มี ลหุเพิ่ม ๔ คำใน ๑ บท
อินทรลิลาตฉันท์ ๑๑ มี ลหุเพิ่ม ๖ คำใน ๑ บท
อินทรวิเชียรฉันท์ ๑๑ มี ลหุเพิ่ม ๘ คำใน ๑ บท

ฉันท์ที่น่าฝึกต่อคือ สาลินีฉันท์ ๑๑ เพราะต่างจาก กาพย์ยานี ๑๑ เพียงเล็กน้อย

x, A, B, W = ครุ          ล = ลหุ   
 
กาพย์ยานี ๑๑

....x x x x A.........x x A x x B        
x x x x B.............x x x x x W          คำที่ใช้ เป็นได้ทั้ง ครุ ลหุ อยู่ตำแหน่งไหนก็ได้
....x x x x A.........x x A x x W(B)
x x x x B.............x x x x x W

สาลินีฉันท์ ๑๑ 

....x x x x A........................ล x A ล x B
x x x x B............................ล x x ล x W             *** ครุ ลหุ ต้องอยู่ตำแหน่งที่แน่นอน
....x x x x A........................ล x A ล x W(B)
x x x x B............................ล x x ล x W

...สองเพื่อนซี้คบหา          แนะนำนามะ ขม,หวาน
จริงใจทั้งกล้าหาญ            ประสานพันธะสัมพันธ์
...หนูหวานผู้อ่อนไหว       ระรื่นใจมิก๋ากั่น
หนูขมชอบโรมรัน             ประจันหน้าบ่หลบภัย

อย่าลืม : ลหุ คือ สระเสียงสั้นที่ไม่มีตัวสะกด เช่น ธ บ บ่

อินทรลิลาตฉันท์ ๑๑

....x x ล x A........................ล x A ล x B
x x ล x B............................ล x x ล x W
....x x ล x A........................ล x A ล x W(B)
x x ล x B............................ล x x ล x W

....เพื่อนแท้ สิมิ่งมิตร........แนะ-ช่วย-คิด ลุทางธรรม
ปลดกรอบ กิเลสงำ...........มิโน้มนำ อโคจร
....สิ่งดี ณ แห่งใด............เสาะสืบให้ มิถอยถอน
ตกต่ำ บ่แคลนคลอน..........อุราร้อน ก็แบ่งเบา

อินทรวิเชียรฉันท์ ๑๑

....x x ล x A........................ล ล A ล x B
x x ล x B............................ล ล x ล x W
....x x ล x A........................ล ล A ล x W(B)
x x ล x B............................ล ล x ล x W

....กราบแม่ และพ่อท่าน.........อภิบาล มิหวั่นไหว
สุขทุกข์ ชโลมใจ..................ดนุไซร้ มุแทนคุณ
....กราบครู ประสิทธิ์ธรรม........สตินำ วิชาหนุน
พอเพียง และเจือจุน..............พละ-ทุน ประโยชน์ชน