พัฒนาการของวัยรุ่น (ADOLESCENT DEVELOPMENT)

พัฒนาการของวัยรุ่น (ADOLESCENT DEVELOPMENT)

โดย พ่อครูปรีชา  ขันทนันต์

ผู้พิพากษาสมทบศาลเยาวชนและครอบครัวจังหวัดเชียงใหม่

          ในขณะที่เราอยู่กับเด็กหรือวัยรุ่น เราควรจะรู้ถึงความเป็นไป การเปลี่ยนแปลงในตัวของเด็กและวัยรุ่นควบคู่ไปด้วย การเอาใจใส่ ดูแล และให้คำปรึกษาที่ถูกวิธี จะทำให้ลดปัญหาที่อันจะเกิดขึ้นได้ทุกขณะ ทุกเรื่อง การเปลี่ยนแปลงในตัวของเด็กวัยรุ่นทั้งหญิงและชาย ตามตัวเลขของอายุที่ได้นำมาแสดง  มาจากหลายสถาบันที่ทำการวิจัยไว้ ปัจจุบันวิถีชีวิตของเด็กได้เปลี่ยนแปลงตามสภาพความเป็นอยู่ สภาพของภาวะเศรษฐกิจและสังคม นับวันอายุวัยรุ่นที่มีอายุน้อยก็มีการเปลี่ยนแปลงหรือมีพัฒนาการไปแล้ว สาเหตุมาจากเหตุผลหลายๆ ประการ อาจจะเป็นเพราะความเจริญเติบโตของร่างกาย ที่เติบโตอย่างรวดเร็ว (หรือที่เรียกว่าเติบโตเกินวัยหรืออายุ)  การที่เด็กได้รับการบริโภคอย่างสมบูรณ์ พอเพียง (เหลือเฟือ)  สภาพสังคม และการศึกษาที่ก้าวหน้าไปอย่างรวดเร็ว ก็มีผลให้เด็กได้เจริญเติบโตอย่างรวดเร็ว ดังนั้น ร่างกายของเด็กจึงมีการเจริญเติบโต หรือเราเรียกว่ามีพัฒนาการในตัวของวัยรุ่น ซึ่งจะขอแบ่งให้เห็นอย่างชัดเจนดังนี้คือ.-

1. ด้านร่างกาย

          การเปลี่ยนแปลงทางด้านร่างกายที่เกิดขึ้นในตัวของเด็กวัยรุ่นมีดังนี้ คือ

            1.1 เสียง

          เด็กที่เริ่มย่างก้าวเข้าสู่วัยรุ่น สำหรับเด็กผู้ชายนั้นเราจะสังเกตว่าจะมีเสียงแตกหนุ่ม หรือเสียงแหบ อย่างชัดเจน โดยปกติทั่วไปเสียงจะเริ่มมีการเปลี่ยนแปลง เมื่ออายุย่างเข้า 13-14 ปี และจะเริ่มมีเสียงห้าว และแตกอย่างจริงจังเมื่ออายุย่างเข้า16-18 ปี ส่วนเด็กผู้หญิงจะมีการเปลี่ยนแปลงของเสียงค่อนข้างน้อย และถ้าไม่สังเกตอย่างแท้จริงก็ไม่สามารถทราบได้

           1.2 กล้ามเนื้อและกระดูก

          เด็กวัยรุ่นที่เป็นผู้ชาย จุดสังเกตที่ช่วงไหล่จะมีการขยายกว้างขึ้น พร้อมกันนั้นจะมีกล้ามเนื้อเพิ่มมากขึ้น ส่วนสูงของร่างกายก็จะทวีความสูงเพิ่มขึ้น และถ้าคนใดมีการบริโภคอาหารที่ถูกสุขลักษณะอย่างสมบูรณ์ ก็จะทำให้สูงกว่าเด็กรุ่นราวคราวเดียวกันที่ได้รับสารอาหารไม่ถูกต้อง และความสูงนี้จะหยุดเมื่ออายุย่างเข้า 18-20 ปี ในเด็กผู้ชาย ส่วนของหน้าอก หรือนมจะคัด (คือเจ็บเล็กน้อย) ที่หัวนม ที่เราเรียกว่านมแตกพาน  ตรงส่วนหัวนมจะระคายเคือง (เจ็บ) และบวมขึ้นเล็กน้อย เมื่อหายคัดแล้วก็จะยุบหายไป จะมีอาการอยู่ไม่นานแล้วก็หายเป็นปกติ ส่วนเด็กผู้หญิงจะมีความสูงเพิ่มขึ้นอย่างรวดเร็วเมื่ออายุย่างเข้า  12-16 ปี และเด็กผู้หญิงจะมีสะโพกผายออก หน้าอก หรือทรวงอกจะนูนขึ้น หรือโตเป็นเต้า ส่วนของเอวจะคอด เป็นสัดส่วน

           1.3 มีขนขึ้นตามร่างกาย

           เด็กวัยรุ่นผู้ชาย บนใบหน้าจะเริ่มมีหนวด บนริมฝีปากบน และในบางคนหนวดเคราขึ้น ที่คาง   ส่วนที่จุดอื่นก็จะมีขนขึ้นดกตามหน้าแข้ง และแขน ส่วนบางคนจะมีขนขึ้นที่ลำตัวบ้าง ส่วนที่ลับคือที่อวัยวะเพศ และรักแร้ก็จะมีขนขึ้น (ในวัยรุ่นผู้หญิง ขนที่อวัยวะเพศ จะไม่ขึ้นก่อนที่สะโพกและหน้าอกจะขยาย)

           1.4 การเปลี่ยนแปลงของอวัยวะสืบพันธ์

          เด็กผู้ชายอายุประมาณ 14-15 ปี เมื่อได้รับสิ่งกระตุ้น ในจุดที่สำคัญเฉพาะ เส้นเลือดในองคชาติจะขยายตัว เนื้อเยื่อในองคชาติจะขยายใหญ่ขึ้น และแข็ง น้ำอสุจิจะหลั่งออกมาที่ปลายองคชาติที่เรียกว่า   ฝันเปียก ส่วนเด็กผู้หญิงจะมีรอบเดือน หรือประจำเดือน หมายถึง เลือดที่มีการไหลออกมาจากช่องคลอดทุกรอบเดือน เกิดจากมีการสลายตัวของเยื่อบุภายในโพรงมดลูก โดยจะเริ่มเกิดขึ้นกับผู้หญิงเมื่อเริ่มเข้าสู่วัยเจริญพันธุ์

2. ด้านจิตใจ

          จากสาเหตุที่ร่างกายมีการเปลี่ยนแปลง หรือพัฒนาตามธรรมชาติ จึงมีผลทำให้เกิดผลกระทบต่ออารมณ์ และจิตใจของเด็กวัยรุ่น ดังนี้คือ.-

          2.1 มีความวิตกกังวลเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงของร่างกายตนเอง

          2.2 มีความวิตกกังวลกับการมีอารมณ์ทางเพศ เมื่อมีสิ่งกระตุ้นผ่านเข้ามา

          2.3 มีความวิตกกังวลกับพฤติกรรมทางเพศ โดยจะมีอาการเกิดความอยากรู้ อยากเห็น อยากสัมผัส และอยากทดลอง ในเรื่องของเพศ ส่วนบางรายทั้งเด็กหญิงและเด็กชายอาจจะมีพฤติกรรมที่เบี่ยงเบนทางเพศเกิดขึ้น สร้างความสับสนให้แก่ พ่อแม่ผู้ปกครอง และหาคำตอบที่ถูกต้องและชัดเจนไม่ได้แม้กระทั่งตัวเอง

          2.4 วัยรุ่นบางคน กลัวการเป็นผู้ใหญ่ เริ่มมีความวิตกกังวล กลัวว่าตนเองจะไม่ได้รับการยอมรับ ไม่มีความมั่นใจในตัวเอง กลัวว่าทำไปแล้วจะผิด กลัวว่าจะมีความเสียหายเกิดขึ้น

3. ด้านสังคม

          เด็กทั่วไปจะมีเพื่อน ไม่ว่าจะเป็นเพศเดียวกัน ต่างเพศ ต่างวัย  หรือต่างเชื้อชาติ และศาสนาเพราะการมีเพื่อนเป็นการสร้างความมั่นใจให้ตนเอง แสดงถึงการมีมนุษยสัมพันธ์ที่ดี  มีความเข้าอกเข้าใจ มีความเอื้ออาทร ที่สำคัญ คือ รู้ใจ และเข้าใจกันเป็นอย่างดี จะทำให้เกิดความคิดว่าตนเองมีพรรคพวก มีคนที่เข้าใจเราอยู่ข้างๆ เรา ซึ่งเป็นการช่วยให้ลดความเห็นแก่ตัว รู้จักรับฟังความคิดเห็นของบุคคลอื่น เพื่อให้ได้รับการยอมรับจากคนที่รอบด้าน และสังคมที่เราอยู่

อิทธิพลที่มีต่อวัยรุ่น

ก. ครอบครัว

          ครอบครัวเป็นสถาบันแรกและมีความสำคัญที่สุด เพราะเกิดมาก็ได้เจอ ได้พบ ได้สัมผัส และได้คลุกคลี และเป็นผู้เลี้ยงดู อบรม แนะนำ สั่งสอน ถ่ายทอดสิ่งต่างๆ ให้กับเรา เด็กทุกคนจะซึมซับพฤติกรรมต่างๆ จากครอบครัวเป็นอันดับแรก

ข. เพื่อน

          เพื่อนเป็นอีกสถาบันหนึ่งที่มีอิทธิพลสูงมากทั้งทางดี และทางเสื่อมเสีย หากเด็กรู้จักคบเพื่อนที่ดี   ก็จะชักชวน แนะนำไปในทางที่ดี ทำและร่วมกิจกรรมที่เป็นประโยชน์ต่อตนเองและครอบครัว และจะเป็นประโยชน์ ครอบครัวมีความสุข

ค. สังคม

          แต่ละสังคมจะมีความแตกต่างกันตามวิถีชีวิต ความเป็นอยู่ เชื้อชาติ ศาสนา และวัฒนธรรม  นอกจากนั้นแต่ละสังคมจะมีวิวัฒนาการ มีการเปลี่ยนแปลงในบางเรื่อง บางอย่าง อยู่ตลอดเวลา ดังนั้นวัยรุ่นที่อยู่ในสังคมนั้น ๆ ย่อมมีพฤติกรรมแตกต่างกันตามยุคตามสมัย ด้วยปัจจัยทางสังคมเศรษฐกิจ ปัจจัยทางการเมือง และปัจจัยทางวัฒนธรรม