กระบวนการพัฒนาหลักสูตร

วันนี้จะมาเขียนเรื่องกระบวนการพัฒนาหลักสูตรค่ะ

กระบวนการพัฒนาหลักสูตร

  ชูศรี สุวรรณโชติ. (2540, หน้า 79) กล่าวไว้ว่า การพัฒนาหลักสูตรก็คือการพัฒนาแผนการเรียน

ทวีศักดิ์ จินดานุรักษ์. (2546, หน้า 67) กล่าวไว้ว่า กระบวนการพัฒนาหลักสูตร แบ่งเป็น 3 อย่างดังนี้

1.การพัฒนาหลักสูตรระยะยาวและระยะสั้น

2. การพัฒนาหลักสูตรรายวิชา

3.การพัฒนาหลักสูตรท้องถิ่น

ดิฉันขอสรุปกระบวนการพัฒนาหลักสูตรทั้ง 3 อย่าง ดังต่อไปนี้

1.การพัฒนาหลักสูตรระยะยาวและระยะสั้น

การพัฒนาหลักสูตรระยะยาวเป็นการพัฒนาหลักสูตรแกนกลางหรือระดับชาติ คำนึงถึงความสำคัญโดยรวมในระดับกว้าง เป็นหลักสูตร การศึกษาระดับประถม มัธยม หรืออุดมศึกษา

1.1 ขั้นตอนของการพัฒนาหลักสูตรแกนแม่บทระดับชาติ

1.1.1 กำหนดจุดมุ่งหมาย

1.1.2 กำหนดเนื้อหาสาระ

1.1.3 กำหนดกิจกรรมการเรียนการสอน

1.1.4 นำหลักสูตรไปใช้

1.1.5 ประเมินหลักสูตร

1.2 ขั้นตอนของการพัฒนาหลักสูตรระยะสั้น

1.2.1 ศึกษาวิเคราะห์ความต้องการและความจำเป็นของผู้เรียนและสภาพของสังคม

1.2.2 กำหนดจุดประสงค์ / จุดมุ่งหมายของหลักสูตร

1.2.3 เลือกเนื้อหาสาระ

1.2.4 รวบรวมเนื้อหาสาระ

1.2.5 จัดประสบการณ์

1.2.6 ประเมินผลเพื่อตรวจสอบดูกิจกรรม

1.2.7 การประชาสัมพันธ์และอบรมให้ความรู้แก่บุคคลที่เกี่ยวข้อง

2. การพัฒนาหลักสูตรรายวิชา

การพัฒนาหลักสูตรรายวิชา การพัฒนาหลักสูตรจะมีความเฉพาะเจาะจง ใช้งานวิจัยและพัฒนาช่วยให้การพัฒนาหลักสูตรรายวิชาเป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพ สามารถกำหนดได้เป็น 2 ระยะดังนี้

2.1 ระยะที่ 1 เป็นส่วนของการพัฒนาหลักสูตรแกนแม่บทระดับชาติ มีวิธีดังต่อไปนี้

2.1.1 จัดตั้งคณะกรรมการ

2.1.2 กำหนดจุดประสงค์

2.1.3 ยกร่างเนื้อหา

2.1.4 ทดลองใช้และแก้ไขปรับปรุง

2.1.5 วางแผนอบรมครูเพื่อการใช้หลักสูตร

2.1.6 ปฏิบัติการสอนตามหลักสูตร

2.1.7 ประเมินผลการใช้หลักสูตร

2.2 ระยะที่ 2 เป็นส่วนของการพัฒนาหลักสูตรรายวิชาระดับโรงเรียน

2.1.1 ศึกษาข้อมูลที่ปรากฏในหลักสูตรแกนแม่บท แล้วจึงกำหนดรายละเอียดเนื้อหา กำหนดคำอธิบายรายวิชา และจุดประสงค์

2.1.2 บรรจุเนื้อหาวิชาที่เหมาะสมกับท้องถิ่นและสอดคล้องกับมาตรฐานขั้นต่ำ

2.1.3 กำหนดสื่อการสอน การวัดผลและประเมินผล กำหนดเวลาให้ชัดเจน

2.1.4 ปฏิบัติการจัดการเรียนการสอนตามแผนที่วางไว้ สังเกต และบันทึกผล การบันทึกผลสม่ำเสมอนี้สามารถนำไปพัฒนาเป็นวิจัยในชั้นเรียนได้

 3.การพัฒนาหลักสูตรท้องถิ่น

การพัฒนาหลักสูตรท้องถิ่น ปรับปรุงหลักสูตรการสอนให้เป็นหลักสูตรท้องถิ่น หรือสร้าง

หลักสูตรย่อยขึ้นมาเพื่อเสริมหลักสูตรแกนกลาง

3.1 กระบวนการขั้นตอนการพัฒนาหลักสูตรท้องถิ่น โดยการปรับเปลี่ยนบางส่วนของหลักสูตรแกนแม่บทระดับชาติ ทำได้ 4 วิธี ดังนี้

3.1.1 การปรับกิจกรรมการเรียนการสอนหรือจัดกิจกรรมเสริม

3.1.2  การปรับรายละเอียดหลักสูตร

3.1.3 การปรับปรุงละเลือกใช้สื่อการเรียนการสอน

3.1.4 การจัดทำสื่อการเรียนขึ้นใหม่

3.2 กระบวนการขั้นตอนการพัฒนาหลักสูตรท้องถิ่นที่พัฒนาขึ้นเป็นส่วนย่อยเพื่อใช้เสริมหลักสูตรแกนแม่บทระดับชาติ มีวิธีดังต่อไปนี้

1.ศึกษาจุดหมายของหลักสูตร

2.ศึกษาศักยภาพของโรงเรียนและท้องถิ่น

3.ศึกษาสภาพความต้องการของผู้เรียน

4.ศึกษาผลการวิเคราะห์สภาพที่ควรจะเป็นของการจัดการศึกษาสอดคล้องกับความเปลี่ยนแปลงของท้องถิ่น

5.กำหนดจุดประสงค์ของเนื้อหาวิชา

6.กำหนดเนื้อหา

7.กำหนดคาบเรียน

8.เขียนคำอธิบายรายวิชา

9.จัดทำเอกสารชี้แจงรายละเอียดประกอบวิชาขึ้นใหม่

10.ส่งเอกสารเพื่ออนุมัติ

11.นำหลักสูตรไปใช้

12.ประเมินผลหลักสูตร

3.3 กระบวนการขั้นตอนการพัฒนาหลักสูตรท้องถิ่นที่พัฒนาขึ้นใช้สำหรับท้องถิ่นใดท้องถิ่นหนึ่งโดยเฉพาะ

การพัฒนาหลักสูตรนี้เป็นการพัฒนาหลักสูตรเฉพาะกิจ เพื่อความต้องการเฉพาะของกลุ่มบุคคลใดๆ ที่มีความสนใจจะเรียนรู้เกี่ยวกับเรื่องใดเรื่องหนึ่ง มักอยู่ในลักษณะหลักสูตรสั้นๆ

สรุปจากการอ่าน ดิฉันพบว่า หลักแรกๆของกระบวนการพัฒนาหลักสูตรคือ การกำหนดจุดมุ่งหมายให้สอดคล้องกับตัวผู้เรียนเองรวมถึงสอดคล้องกับสภาพสังคมในปัจจุบันด้วย ตามด้วยการกำหนดเนื้อหา วิชา จำนวนชั่วโมง แล้วนำไปใช้ จากนั้นก็ ประเมินหลักสูตร เพื่อให้ข้อบกพร่องเพื่อแก้ไข

อ้างอิง

ทวีศักดิ์ จินดานุรักษ์. 2546. การประเมินหลักสูตรและการเรียนการสอน. นนทบุรี : มหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมาธิราช. ศรี สุวรรณโชติ. 2540. หลักสูตร และการพัฒนาหลักสูตร. ม.ป.ท. : ม.ป.พ.

[ป้าเจี๊ยบ]

อาจารย์ไม่ได้เห็นการพัฒนาตามแบบข้อ 2 มานานมากแล้วค่ะ  ตั้งแต่ไม่มีกรมวิชาการเป็นเจ้าภาพ  อาจารย์เคยออกแบบหลักสูตรให้กรมสามัญศึกษาแบบข้อ 2 ก็ประมาณ 20 ปีที่แล้ว