ภาษาผู้ไทวันละคำ.........................ดี้ดผ้ ๊าย

ภาษาผู้ไทวันนี้เสนอคำว่าดี้ดผ้๊ายค่ะ

ดี้ดผ้ ๊าย

เมื่อเราอิ้วฝ้ายแยกเมล็ดออกจากปุยฝ้ายแล้วก็จะเอามาดีดเพื่อให้

ปุยฝ้ายแตกตัวออกให้ละเอียดที่สุดก่อนที่จะนำไปทำเป็นเส้นด้าย

ในขั้นตอนการดีดนี้จะมีเครื่องมือใช้อยู่สามอย่างคือสิ่งรองรับฝ้าย ไม้ดีดและเครื่องดีด

กะเพด

สิ่งรองรับฝ้ายนี้ผู้ไทเรียกกะเพด เป็นเครื่องสานด้วยไม้ไผ่เป็นรูป

กลมๆกลวงเหมือนกระบุงขนาดใหญ่สามารถสอดเครื่องดีดและ

ขยับเครื่องดีดไปมาได้

ไม้คันโต้ง(มั้ยขั่นโต้ ๊ง)

เครื่องดีดทำจากไม้ไผ่เหลาและดัดปลายทั้งสองข้างโค้งเข้า

เหมือนคันธนู ผูกยึดระหว่างปลายไม้รูปโค้งทั้งสองข้างให้ตึงด้วย

สายคันโต้งหรือสายขั่นโต้ ๊งตามสำเนียงผู้ไท

สายคันโต้ง(ส่ายขั่นโต้ ๊ง)

สายคันโต้งทำจากไม้ไผ่เหลากลม ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลาง

ประมาณ๓มิลลิเมตรความยาวน้อยกว่าระยะจากปลายส่วนโค้งของ

ไม้รูปคันธนูประมาณหนึ่งคืบผูกปลายไม้ด้วยเชือกฝ้ายโดยเชือก

ผ้ายด้านหนึ่งจะยาวพอประมาณเพื่อให้มัดกับปลายไม้รูปโค้งได้

เกือบชิดกันส่วนอีกด้านหนึ่งจะยาวกว่าอีกด้านประมาณหนึ่งคืบ

เมื่อนำสายคันโต้งนี้ๆไปผูกกับไม้ที่ดัดโค้งเหมือนคันธนูโดยที่ด้าน

หนึ่งเชือกจะมัดให้ปลายไม้เกือบชิดกันอีกด้านหนึ่งเชือกจะห่าง

จากปลายไม้ประมาณหนึ่งคืบมัดให้ตึงก็จะได้ไม้คันโต้งหรือมั้ยขั่น

โต้๊ง พร้อมสำหรับดีดผ้ายโดยที่เวลาดีดจะดีดตรงส่วนที่เป็น

เชือกฝ้าย แต่ในปัจจุบันมีเส้นเอ็นมาขายจึงอาจใช้เส้นเอ็นทำสาย

คันโต้งแทนสายคันโต้งที่ใช้เชือกฝ้ายผูกไม้ไผ่เหลาก็ได้ค่ะ

ไม้ดีด(มั้ยดี้ ๊ดผ้ ๊าย)

ไม้สำหรับดีดฝ้ายจะตัดลำไม้ไผ่ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ

สองเซนติเมตรยาวประมาณหนึ่งคืบ

ขอบคุณรูปภาพจากhttp://www.google.co.th/imgresimgurl=http://img251.imageshack.us/img251/4228/sdc13251y.jpgimgrefurl=http://www.bannangio.com/index.php?mo%3D5%26page%3D12%26qid%3D538749%26limit_comment%3D20h=600w=800sz=130tbnid=F3vVakq4JvmvUM:tbnh=98tbnw=130zoom=1us

จากรูปข้างบนไม้คันโต้งอยู่ทางซ้ายมือคนดีด มือขวาจะจับไม้ดีดและมีฝ้ายอยู่ในกะเพดเวลาดีดจะใช้มือขวาดีดเชือก สายคันโต้งในรูปก็จะเป็นสายคันโต้งที่ทำจากเส้นเอ็นพลาสติก

เมื่อจะดีดฝ้ายก็เอาฝ้ายที่อิ้วแล้วประมาณหนึ่งกำมือวางไว้

ในกะเผดเอาไม้คันโต้งสอดเข้าไปในกะเผดหันด้านที่มีเชือกฝ้าย

ยาวหนึ่งคืบเข้าหาตัวมือข้างหนึ่งจับคันไม้มืออีกข้างจับไม้ดีด ดีด

สายคันโต้งตรงเชือกฝ้ายแล้วขยับให้สายคันโต้งส่วนที่เป็นไม้ไผ่

เหลาไปแตะฝ้าย มือขวาดีดไปสายคันโต้งและมือซ้ายขยับไม้คัน

โต้งไปด้วย แรงดีดจะทำให้ฝ้ายแตกฟูเป็นปุยละเอียดเมื่อดีดจน

ละเอียดแล้วก็เอาไปพันเป็นแท่งสำหรับเตรียมปั่นเป็นเส้นฝ้ายต่อ

ไป

ขอบคุณภาพจากhttp://faikhain.yellowpages.co.th/

จากภาพทั้งสองจะเห็นการดีดฝ้ายภาพข้างบนดีดในกะเพดส่วนภาพข้างล่างไม่ได้ดีดในกะเพดถ้าดีดแบบข้างล่างคือไม่ใส่ในกะเพดจะทำให้ละอองฝ้ายปลิวฟุ้งกระจายไปทั่วได้อาจปลิวติดหัวติดผมและเสื้อผ้าคนดีดได้ค่ะ

สำหรับวันนี้พอแต่เท่านี้ก่อนค่ะ ขอบคุณทุกท่านที่เข้ามาอ่านค่ะ

เขียนใน GotoKnow
โดย สุภัทรา เจติโคตร
ใน สุภัทรา

คำสำคัญ (Tags): #ภาษาผู้ไท#อิ้ ๊วผ้ ๊าย#ดี้ดผ้ ๊าย

หมายเลขบันทึก: 534929เขียนเมื่อ 6 พฤษภาคม 2013 21:38 น. ()แก้ไขเมื่อ 5 ตุลาคม 2013 15:13 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-ไม่ดัดแปลง

ความเห็น (6)

sr

เขียนเมื่อ 7 พฤษภาคม 2013 03:24 น. ()

If you also write in this form:

word1

definition, explanation, example, ...

....

for example:

ดี้ดผ้าย

ในขั้นตอนการดีดนี้จะมีเครื่องมือใช้อยู่สามอย่างคือสิ่งรองรับฝ้าย ไม้ดีดและเครื่องดีด สิ่งรองรับฝ้ายนี้ผู้ไทเรียก กะเพด

กะเพด

เป็นเครื่องสานด้วยไม้ไผ่เป็นรูปกลมๆกลวงเหมือนกระบุงขนาดใหญ่ สามารถสอดเครื่องดีดและขยับเครื่องดีดไปมาได้เครื่องดีดทำจากไม้ไผ่เหลาและดัดปลายทั้งสองข้างโค้งเข้าเหมือนคันธนู และมีไม้ไผ่เหลากลม ขนาดเส้นผ่าศูนย์กลางประมาณ๓มิลลิเมตรยาวน้อยกว่าระยะจากปลายส่วนโค้งของไม้รูปคันธนูประมาณหนึ่งคืบผูกปลายไม้ด้วย เชือกฝ้ายแล้วนำเชือกนี้มัดกับไม้รูปโค้งทั้งสองข้างโดยข้างหนึ่งมัดชิดปลายไม้ส่วนอีกด้านจะโยงเชือกยาวหนึ่งคืบมัดให้ตึงก็จะได้

...

Maybe we can work out a digital Bhutai language dictionary for all Thais ;-)

Email me if you are interested.