เจ๊กกระโดด.. ลาวก็แดก
เจ๊กกระโดด.. ลาวก็แดก
ผมเป็นคนชอบซักถาม ถามไปหมดทุกเรื่อง ก็ได้ “เรื่อง” มากไปหมด เช่นคุณยายผม (ต้นเครื่องดนตรีวังบูรพา) เล่าว่า จอมพล. ป. แจกผ้าเช็ดหน้า มุมผ้าเซ็นลายเซ็นว่า “ป. พิบูลสงคราม” เอาไว้ให้คนไทยเช็ดปากเวลากินหมาก ....ผมว่านี่แหละคือการซื้อเสียงครั้งแรกของการเมืองไทย
ถามยายไม่พอ ผมหันต่อมาถามแม่ (แต่สมัยเด็กๆ) จนคุณแม่ผม (ลูกอำมาตย์ นายทาสแห่งที่นา อ.ศรีมหาโพธิ จ.ปราจีนบุรี) เล่าให้ฟังว่า ประเทศไทยเรามีพันธุ์ข้าวมากหลาย พันธุ์หนึ่งที่แสนตลก มีชื่อว่า เจ๊กกระโดด ผมฟังแล้วหัวเราะก้าก
หลายปีต่อมา ผมไปศึกษาคว้าค้น พบว่าประเทศไทยเรามีพันธุ์ข้าวกว่าหมื่นสายพันธุ์ มีชื่อว่า เจ๊กกระโดด ด้วย
ผมไม่รู้ว่าข้าวพันธุ์นี้มันดีร้ายอย่างไร แต่ฟังชื่อแล้ว ทำให้ผมจินต์ต่อว่า ...โห..แม้แต่เจ๊กจนๆ ไม่มีข้าวจะกิน ..มาเมืองไทยแบบเสื่อผืนหมอนใบ ยังต้องกระโดดหนี
ที่ผมคิดได้ดังนี้เพราะเตี่ยผม (คนจีนแคะ หรือ ฮากก้า Hagga ที่มีหมู่บ้านสวยงามน่าทึ่งที่สุดในโลก) เล่าว่า สมัยก่อน หน้าแล้ง คนจีนลำบากมาก ถึงขนาดต้องเอาดอกหญ้าไปต้มกิน หมู่บ้านต้องรบกันเพื่อแย่งน้ำ เตี่ยเองก็เคยออกรบแบบเด็กรบกับเด็ก ด้วยการเอาหินขว้างใส่กัน ส่วนผู้ใหญ่ก็รบกับผู้ใหญ่ ด้วยการเอาดาบฟันกัน
ข้อมูลที่ผมถาม และได้รับตอบจากหลายฝ่าย พ่อ แม่ ยาย ตา ลุง น้า ป้า ทำให้ผมเอามาประสานต่อยอดได้มากหลาย
เช่น ชื่อข้าว เจ๊กกระโดด นี้ไม่เห็นมีใครวินิจฉัย แต่ผมวิย์ มานานแล้วว่า น่าจะมาจากบริบทที่ว่า แม้แต่เจ๊ก ที่แสนยากไร้ ต้องกินเม็ดหญ้าประทังชีวิต ต้องรบกันเพื่อแย่งน้ำ ยังกระโดดหนี ....ซึ่งแสดงว่าข้าวพันธุ์นี้มันคงไม่อร่อย แข็ง กระด้าง สากลิ้นมาก (คนไทยหนอ ช่างตั้งชื่อ ล้อเลียน)
แต่ถามต่อว่า อ้าว ข้าวเลวปานนั้น แล้วปลูกกันไปทำไม
ก็คงตอบได้ว่า ผลผลิตมันสูง ดูแลรักษาง่าย อย่างน้อยขายให้เจ๊กจนๆ ที่หนีแล้งมาตายเอาดาบหน้า ก็ยังพอขายได้
ข้อมูลเกร็ดประวัติศาสตร์เหล่านี้ คนไทยเราไม่ค่อยสนใจ แต่ฝรั่งเขาสนใจมาก ไม่งั้นมันจะมายึดเอา จำปาศักดิ์ ทะวาย นครวัด ไทรบุรี ไปจากเราได้หรือ ทั้งที่มีเพียงเรือไอน้ำลำเดียว
ผมเดาว่า เจ๊กกระโดด วันนี้น่าจะคือ ข้าว “ขาวตาแห้ง” ที่นิยมใช้เป็นข้าวแกงริมถนน โดยเฉพาะอีสานบ้านเฮา ที่เป็นภาคที่ยากจนที่สุด ข้ววนี้มันแข็ง กระด้าง สากลิ้นมากๆ
ว่าไปแล้วน่าเปลี่ยนชื่อจาก “ขาวตาแห้ง” เป็น “ลาวก็แดก” สะใจดี
แขวงจำปาศักดิ์ที่ไอ้หรั่งตาน้ำข้าว (ข้าวสาลีกระมัง) มันโกงเราไป ทั้งที่อยู่ฝั่งขวาแม่โขง ก็ลาวแต้ๆ แต่วันนี้ไม่รู้แด็กซ์ข้าวพันธุ์อะไร หุๆ
...คนถางทาง (๒๙ มีนาคม ๒๕๕๖)
ความเห็น (2)
อ.ถาง พันธ์ข้าว เจ็กกระโดด น่าจะโหดกว่า พันธ์ ข้าวลูกมาก
ข้าวลูกมากปลูกง่าย ให้ผลผลิต แต่กินไม่อร่อย
บ้านไหนมีลูกหลายคนจะปลูกข้าวลูกมากไว้กิน
ที่แสนอร่อยก็ข้าวสังหยด
ข้าวยอดม่วง(สูญพันธ์แล้ว)
ขำครับ ข้าวลูกมาก เผลอๆ อาจพันธุ์เดียวกะเจ็กกระโดด