บุญผะเหวดร้อยเอ็ด1 ถึง 3 มีนาคม 2556

บุญผะเหวดร้อยเอ็ด1 ถึง 3 มีนาคม 2556

 

 

“เดือนสามค้อย  เจ้าหัวคอยปั้นเข่าจี่ เดือนสี่ค้อย เณรน้อยเทศน์มัทรี”  เป็นคำบอกเล่าตามสำนวนอีสานกล่าวขานมาตั้งแต่สมัยพุทธกาลประชาชนภาคอีสานเป็นผู้ที่มีวัฒนธรรม ตามฮีตสิบสอง คองสิบสี่ เฮ็ดตามฮีต ขีดตามคอง คนนั้นจึงมีความเจริญรุ่งเรือง ดังคำกล่าวในเดือนสี่เป็นผญาว่า  “ให้คอยซอมไปข่างหน่าเดือนสิมาเป็นเดือนสี่ หลังจากบุญเข่าจี่สิมีบุญผะเหวด เจ้าเฮาสิได้แต่งทาน  ขวงเขตบ้านย่านถิ่นดินอีสาน สุขสำราณเหลือหลายหม่วนมิงกะเลยฟ้อน ตกหว่างตอนคนตั้งใจฟังสิวอนหวี่  ตอนกัณหาชาลีสิพรากพ่อแม่แก้ว คนสิไห่นั่งฟัง มีเพียงปีละครั้งให้เฮาซอยกันสาน จัดเป็นงานประเพณีให่หมู่หลังลุนฮู่”  จังหวัดร้อยเอ็ด จะจัดงานบุญผะเหวดวันที่ 1-2-3 มีนาคม 2556 ณ สวนสมเด็จพระศรีนครินทร์ บึงพลายชัย กลางเมืองร้อยเอ็ด

นายสมศักดิ์ ขำทวีพรม  ผู้ว่าราชการจังหวัดร้อยเอ็ด กล่าวว่า งานบุญผะเหวดเป็นประเพณีที่สำคัญทางพระพุทธศาสนา โดยมีการจัดแสดงพระธรรมเทศนา เรื่องพระเวสสันดร ที่คนไทยรู้จักโดยทั่วไปว่า “เทศน์มหาชาติ” หรือ “เทศพระเวสสันดร” สำเนียงอีสานเรียกว่า “เทศน์ผะเหวด” ตามตำนานมหาชาติชาดก พระเวสสันดร คือพระชาดกชาติปางสุดท้ายของพระพุทธเจ้าจุติมาในโลกมนุษย์ เพื่อบำเพ็ญทานบารมี เป็นชาติที่ยิ่งใหญ่ในจำนวน 10 ชาติ เรื่องราวของพระเวสสันดรชาดก เป็นภาษาบาลี เรียกว่าพระคาถา รวม 1000 พระคาถา ดังนี้ 1.กัณฑ์ทศพร 19 พระคาถา 2.กัณฑ์หิมพานต์134 พระคาถา กัณฑ์ทานกัณฑ์ 209 พระคาถา กัณฑ์วนประเวศ 57 พระคาถา กัณฑ์ชูชก 79 พระคาถา กัณฑ์จุลพน 35 พระคาถา กัณฑ์มหาพน 80 พระคาถา กัณฑ์กุมาร 101 พระคาถา กัณฑ์มัทรี 90 พระคาถา กัณฑ์สักบรรพ 43 พระคาถา กัณฑ์มหาราช 69 พระคาถา กัณฑ์ฉกษัตริย์ 36 พระคาถา กัณฑ์นครกัณฑ์ 48 พระคาถา  รวม 13 กัณฑ์ 100 พระคาถา

นายสมศักดิ์ ขำทวีพรหม ผู้ว่าราชการจังหวัดร้อยเอ็ด  กล่าวว่า การทำบุญผะเหวดหรือบุญเทศน์มหาชาติมีความเป็นมาก่อนพุทธกาล กล่าวไว้ในตำนานพระมาลัยหมื่นมาลัยแสน เมื่อพระมาลัยเถระพระอรหันต์สาวกของพระพุทธเจ้าได้โปรดสัตว์ในนรกและสวรรค์ ชั้นดาวดึงส์ ได้ไปไหว้สักการะพระธาตุเกษแก้วจุฬามณี มีโอกาสสนทนาธรรมกับพระโพธิสัตว์ปัจเจกพระพุทธเจ้านามว่า “พระศรีอารยเมตไตรย์” ซึ่งจะจุติมาตรัสรู้เป็น พระสัมมาสัมพุทธเจ้าต่อจากพระ “โคดม” พระพุทธเจ้าองค์ปัจจุบัน บทสนทนาธรรมมีส่วนเกี่ยวข้องกับบุญมหาชาติ หรือบุญผะเหวด

พระธรรมฐิติญาณ เจ้าคณะภาค 10 (ธ) เจ้าอาวาสวัดบึงพระลานชัยพระอารามหลวง กล่าวว่า ตามตำนานพระมาลัยหมื่นมาลัยแสน ถ้าหากมนุษย์ต้องการเกิดและร่วมชาติกับพระองค์แล้ว จงอย่าฆ่าตีบีฑ์โพยพ่อแม่ สมณชีพรามหณ์ จงอย่าทำร้ายพระพุทธเจ้าหรือยุยงสงฆ์ให้แตกแยกกัน จงตั้งใจฟังเรื่องมหาพระเวสสันดรให้จบภายใน 1 วัน ท่านทั้งหลายจะได้เกิดร่วมกับพระองค์ ดังนั้นเพื่อให้ได้เกิดร่วมชาติกับพระพุทธเจ้าชื่อ “พระศรีอารยเมตไตรย์” ชาวพุทธทั้งหลาย จึงจัดงานบุญผะเหวด หรือเทศน์มหาชาติ ชาวภาคอีสานถือเป็นงานประเพณีอันสำคัญยิ่งกว่างานบุญอื่น ปฏิบัติสืบทอดตามตำนาน “ฮีตสิบสอง คองสิบสี่” ของชาวภาคอีสาน ดังที่บันทึกไว้ว่า “ฮอดเดือนสี่ให่ซ่อยกันเสียบดอกจาน สานบั้งไม้ไผ่ใส่เสียบดอกจิก” คำว่าดอกจานดอกจิกและมัทรีเป็นคำที่มีความหมายเกี่ยวข้องกับพระเวสสันดร ดังนั้น แสดงว่าชาวอีสาน กำหนดการจัดงานบุญผะเหวดหรือเทศน์มหาชาติในเดือนสี่ ทางจันทรคติของทุกปี ปัจจุบันมีการจำนวนวัดมากขึ้น การเทศน์ผะเหวดมีการนิมนต์พระสงฆ์จากวัดใกล้เคียง  ในท้องถิ่นร่วมแสดงพระธรรมเทศนา การจัดงานบุญผะเหวดไม่ตรงวันเดียวกัน จึงมีการขยายการจัดงานบุญในเดือนสาม หรือขายขึ้นไปจนถึงเดือนห้า การจัดงานบุญผะเหวดจัด 2 วัน คือ “วันรวและวันเทศน์”

นายธัชชัย สีสุวรรณ รอง ผวจ.ร้อยเอ็ด กล่าวว่า  การจัดงานบุญผะเหวด วันรวมภาษาอีสานเรียกว่า มื่อโฮม คือวันที่ 1 ของการจัดงาน วันเตรียมงาน ทั้งที่วัดและบ้าน เรื่องในหมู่บ้าน จะส่งตัวแทนมาร่วมทำงานต่างๆโดยแบ่งหน้าที่ ฝ่ายหญิงจัดทำหมากพลู บุหรี่ อย่างละ 1000 ชุด เมี่ยง 1000 ชุด ร้อยข้าวตอกดอกไม้ ประดับศาลา ที่จะเทศน์ จัดหาบัวหลวง ดอกก้านของ หรือดอกปีบ ดอกผักตบ ดอกนิลุบล อย่างละ 1000 ดอก ธงกระดาษ 1000 ธง สายรุ้งภายในศาลาที่จะเทศน์ จัดปักธงใหญ่(ทุงหรือภาคเหนือเรียกว่า ตุง)  8 ทิศ รอบศาลาตรงที่โคนเสาสูงขึ้นประมาณ 1 เมตร จัดที่สำหรับวางข้าวพันก้อน จัดทำขันหมากเบ็ง 8 อัน โอ่งน้ำ 4 โอ่ง ตั้งใกล้เสาธรรมาสน์ให้มีหอย ปู ปลา เต่า และจอกแหน ในโอ่งดังกล่าวจัดให้มีที่ปักเทียน และธูปเพื่อจุดบูชาธรรม เทศนาโดยใช้ไม้กระดาน หรือต้นกล้วยวางพาดปากโอ่ง ปัจจุบันจะใช้เชิงเทียนราวและกระถางธูปให้มีการปั้นดินหรือถักใบมะพร้าวเป็นรูปนก รูปปลา รูปวัว รูปช้าง ประดับไว้ ใต้ธรรมาสน์และตามต้นเสาในศาลา ให้เขียนหรือจัดหารังผึ้ง รังต่อ มาแขวนประดับตามต้นเสาศาล ให้จัดปลูกหอพระอุปคุต ทางทิศตะวันออก เป็นศาลเพียงตา สักการะด้วยดอกไม้ธูปเทียนให้มีบาตร ร่ม กระโถน กาน้ำ จีวรไว้ในหอพระอุปคุต ในตอนเย็นให้มีการแห่ผะเหวดเข้าเมือง พระสงฆ์จะนำทายก ทายิกาประชาชนเดินทางออกจากวัด ไปทำพิธีที่เนินริมป่า หรือต้นไม้ใหญ่ ๆ ทำพิธีไหว้พระรับศีล เจริญพระพุทธมนต์ เทศน์อันเชิญผะเหวดเข้าเมือง แล้วเดนทางกลับวัด ฟังเทศน์มาลัยหมื่นมาลัยแสนจนจบ จึงแยกย้ายกันกลับบ้าน จัดเตรียมข้าว 1000 ก้อน ไวบูชาในวันรุ่งขึ้น

วันเทศน์ หรือ มื่อเทศน์ เป็นวันที่ 2 ของงาน เริ่มต้นของเช้าวันใหม่ ก่อนเห็นแสงตะวัน มีพิธีแห่ข้าวพันก้อน พอสว่างนิมนต์พระขึ้นธรรมาสน์เทศสังกาดเป็นการบอกสักราช เมื่อเทศน์จบสว่างพอดี  จากนั้นนิมนต์พระสงฆ์ขึ้นเทศน์พระเวสสันดร ตามลำดับกัณฑ์ โดยไม่หยุด ในขณะเทศน์มีการทำบุญตักบาตรถวายในตอนเช้า  ถวายภัตราหารเพล ระหว่างเทศน์จบจะมีการตีฆ้องนำปัจจัยบูชาธรรมถวาย พร้อมนิมนต์พระสงฆ์รูปต่อไป ขึ้นเทศน์เสร็จแล้วจะถวายกัณฑ์ตามสลากเจ้าภาพกัณฑ์ที่จองเอาไว้ ในระหว่างกำลังเทศน์จะมีขบวนแห้เรียกว่า “กัณฑ์จอบกัณฑ์หลอน” มาบริจาคทานถวายแด่พระสงฆ์หรือสามเณร ที่กำลงอยู่ในธรรมาสน์หรือถวายเป็นกองทุนบุญผะเหวด  จนเวลาค่ำพระสงฆ์เทศน์กัณฑ์นครกัญจบ แสดงว่าการแสดงพระธรรมเทศนาเรื่องพระเวสสันดรจบ หลังจากนั้นจะแสดงความยินดีที่ได้บำเพ็ญมาตลอดทั้งวัน  จึงนิมนต์พระสงฆ์ขึ้นเทศน์ฉลอง เป็นการป่าวประกาศให้รับทราบว่าเหล่าพุทธบริษัท จัดงานบุญผะเหวดตามพุทธบัญญัติ แล้วขออานิสงส์แห่งการได้จัดทำบุญผะเหวดนี้ จงเกิดแก่พุทธบริษัททั้งหลาย เมื่อพระสงฆ์เทศน์จบจะตีฆ้อง ตีกลอง และทั่งโปง ฉลองชัย ด้วยการจึงเป็นการสิ้นสุดการจัดงานบุญผะเหวด

 

 

 

 

 

ความเป็นมาของบุญผะเหวดร้อยเอ็ด การจัดงานเริ่มต้นเมื่อปี 2523 มีนายสุพร สุภสร เป็นผู้ว่าราชการจังหวัดร้อยเอ็ด นำเรื่องการจัดงานประเพณีเอกลักษณ์จังหวัดร้อยเอ็ด นายวีระ วุฒิจำนง เสนอการจัดงานบุญผะเหวด ณ บริเวณศาลาจัตุรมุขสวนสมเด็จพระศรีนครินทร์ร้อยเอ็ด และกลางบึงพลาญชัย จัดติดต่อมาเป็นครั้งที่ 23 วันที่ 1-2-3 มีนาคม 2556  ประธานเปิดงานบุญผะเหวด ครั้งแรกคือ นายสุพร สุภสร ผวจ.ร้อยเอ็ด นายชวน หลีกภัย นายกรัฐมนตรี เป็นประธานปี 2536 นายบรรหาร ศิลปอาชา นายกรัฐมนตรี ปี 2539  พลเอกชวลิต ยงใจยุทธ เป็นประธาน ปี 2540 พ.ต.ท.ดร.ทักษิณ ชินวัตร นายกรัฐมนตรี เป็นประธาน ปี 2545 นอกจากนั้น มีระดับรัฐมนตรี รัฐมนตรีช่วยว่าการ ปลัดกระทรวงมหาดไทย ปี 2556  ยังไม่มีความชัดเจนว่า ใครคือประธานเปิดงานบุญผะเหวด เป็นการจัดงานบุญผะเหวด 3 วันเท่านั้น  ในวันที่ 1 มี.ค. เวลา 15.00น.  ก็จะมีการแห่พระอุปคุต รอบเมืองร้อยเอ็ด ในตอนเย็น มีพิธีเจริญพระพุทธมนต์ พิธีทักษิณานุประทาน และเทศน์มาลัยหมื่นมาลัยแสน

ส่วนในวันที่  2 มี. ค.  ตั้งแต่เวลา 10.00 น.การแสดงของศิลปินคืนถิ่น พร้อมรับประทานขนมจีนน้ำยาฟรีเวลา 15.00น.ชมขบวนแห่ขบวนผะเหวด 13 กัณฑ์ ประธานเปิดงาน เวลา 18.30 น.ร่วมงานพาแลง แสง สีเสียง วันที่ 3 มีนาคม เวลา 05.00 น. พิธีแห่ข้าวพันก้อน เทศน์สังกาด ทำบุญตักบาตรพระสงฆ์ 101 รูป  ร่วมฟังเทศน์ ผะเหวดสันดรชาดก แห่กัณฑ์จอบ กัณฑ์หลอน  ตลอดทั้งวัน พร้อมรับประทานขนมจีนน้ำยาฟรี อย่าลืม 1-2-3 มีนาคม 2556 ร่วมงานบุญมหาทานอันยิ่งใหญ่ที่จังหวัดร้อยเอ็ด

 

****************วัชรินทร์ เขจรวงศ์/รายงาน โทร.085-7567108

สถานที่: จังหวัดร้อยเอ็ด