คนถือบัตรบุคคลไม่มีสถานะทางทะเบียนสามารถไปต่างประเทศได้ไหมค่ะ แล้วขึ้นเครื่องบินได้ไหมค่ะ ....คำถามจากอดีตเด็กไร้สัญชาติในสถานสงเคราะห์ของ พม
ตอบคุณกานต์เรื่องสิทธิในเอกสารเดินทางข้ามชาติของคนถือบัตรบุคคลที่ไม่มีสถานะทางทะเบียน
โดย รศ.ดร.พันธุ์ทิพย์ กาญจนะจิตรา สายสุนทร
บันทึกความเห็นทางกฎหมายเพื่อตอบคำถามของประชาชนเรื่องการจัดการประชากร
เมื่อวันที่ ๑๗ มีนาคม พ.ศ.๒๕๕๖
https://www.facebook.com/note.php?saved&¬e_id=10151549755133834
--------
คำถาม
-------
เมื่อวันที่ ๑๖ มีนาคม พ.ศ.๒๕๕๖ คุณกานต์ได้เข้ามาตั้งคำถามต่อ อ.แหววใน
http://www.gotoknow.org/posts/314147 ว่า
“อาจารย์ค่ะ บัตรบุคคลไม่มีสถานะทางทะเบียนกับบัตรบุคคลบนพื้นที่สูง อันไหนมีสิทธิมากกว่ากันหรอค่ะ แล้วบัตรแบบหนูสามารถไปต่างประเทศได้ไหมค่ะ แล้วขึ้นเครื่องบินได้ไหมค่ะ”
--------
คำตอบ
-------
เมื่อวันที่ ๑๗ มีนาคม พ.ศ.๒๕๕๖ อ.แหววจึงได้ตอบคำถามของคุณกานต์ใน
http://www.gotoknow.org/posts/314147 ว่า
ในประการแรก กระทรวงการต่างประเทศของรัฐไทยมีหน้าที่เอกสารเดินทางข้ามชาติให้คนที่มีสิทธิในสัญชาติไทยทุกคน ทั้งนี้ เป็นไปตามระเบียบกระทรวงการต่างประเทศว่าด้วยการออกหนังสือเดินทาง พ.ศ. ๒๕๔๘ โดยอาศัยอำนาจตามกฎกระทรวงแบ่งส่วนราชการกรมการกงสุล กระทรวงการต่างประเทศ พ.ศ. ๒๕๔๕
ในประการที่สอง กระทรวงการต่างประเทศของรัฐไทยยังมีหน้าที่ออก “เอกสารเดินทางสำหรับคนต่างด้าว (Travel Document for Aliens = T.D.) ตามกฎหมายไทย” ให้แก่คนต่างด้าวใน ๓ สถานการณ์ดังต่อไปนี้ (๑) คนต่างด้าวที่มีถิ่นที่อยู่ถาวรในประเทศไทย และเป็นบุคคลที่ไม่อาจขอรับหรือถูกปฏิเสธการออกหนังสือเดินทางหรือเอกสารเดินทางจากทางการของประเทศที่ตนเคยได้รับสัญชาติเดิม (๒) บุคคลไร้สัญชาติที่พำนักอยู่ในประเทศไทย และ (๓) คนต่างด้าวที่ได้รับถิ่นที่อยู่ถาวรในประเทศไทย ภายใต้โครงการให้ถิ่นที่อยู่ถาวรแก่คนต่างด้าว ภายใต้โครงการลงทุนเป็นกรณีพิเศษ ๑๐ ล้านบาท[1]
จึงขอตอบในที่สุดว่า คนถือบัตรบุคคลที่ไม่มีสถานะทางทะเบียนย่อมมีสิทธิในเอกสารเดินทาง สำหรับคนต่างด้าวตามกฎหมายไทยข้างต้น ทั้งนี้ เพราะคนถือบัตรบุคคลที่ไม่มีสถานะทางทะเบียนย่อมหมายถึงคนที่ยังไม่อาจพิสูจน์สถานะบุคคลตามกฎหมายสัญชาติของรัฐใดรัฐหนึ่งจนนำไปสู่การรับรองสถานะคนสัญชาติในทะเบียนราษฎรของรัฐเจ้าของสัญชาติ
รัฐไทยย่อมเป็นรัฐเดียวที่เป็นรัฐเจ้าของตัวบุคคล (Personal State) ของคนที่ถือบัตรบุคคลที่ไม่มีสถานะทางทะเบียน ดังนั้น รัฐนี้จึงมีหน้าที่ที่จะต้องรับรองสิทธิในสถานะบุคคลตามกฎหมายให้แก่คนถือบัตรดังกล่าว เพื่อที่พวกเขาเหล่านี้ จะสามารถใช้เอกสารนี้ใช้ในการแสดงตนในสถานะ “ราษฎรไทย” ในต่างประเทศ ทั้งนี้ อาจจะเป็นการเดินทางทางอากาศโดยเครื่องบิน หรือทางน้ำโดยเรือ หรือทางบกโดยรถยนตร์หรือรถไฟ
โดยสรุป คนถือบัตรบุคคลที่ไม่มีสถานะทางทะเบียนย่อมมีสิทธิร้องขอเอกสารเดินทางสำหรับคนต่างด้าวตามกฎหมายไทย แต่อย่างไรก็ตาม ปัญหาต่อไปของคนถือบัตรนี้ ก็คือ ปัญหาที่จะร้องขออนุญาตกลับเข้ามาในประเทศไทยหลังจากนั้น ซึ่งเป็นอีกปัญหาหนึ่ง ซึ่งทำให้การใช้สิทธิเดินทางข้ามชาติของคนไร้สัญชาติจึงมีกระบวนการที่ซับซ้อนกว่าคนสัญชาติไทย
------------------------------
หมายเหตุของอาจารย์แหวว
------------------------------
คุณกานต์เข้ามาหารือปัญหาของเธอกับ อ.แหววในท้ายบันทึกในโกทูโนตั้งแต่เมื่อวันที่ ๕ มีนาคม พ.ศ.๒๕๕๖ โดยเธอแนะนำตัวเองว่า “เกิดที่ไหนอันนี้หนูก็ไม่รู้ค่ะ รู้แต่ว่าพ่อแม่เสียชีวิตตั้งแต่เล็กๆ เท่าที่จำความได้ประมาณ ๓ -๔ ขวบค่ะ เมื่อก่อนมี ท.ร.๑๓ สัญชาติเวียดนาม อายุ ณ ตอนนี้ ๒๔ ปี อายุนี่เขาก็เดาให้ รวมทั้งวัน/เดือน/ปี เกิดด้วยค่ะ เมื่อสมัยเด็กๆ อยู่ที่สันมหาพลค่ะ พอดีมีคนถามว่า หนูอยากจะเรียนไหม หนูก็ตอบอยากจะเรียนมากๆ ค่ะ หลังจากที่พ่อมาเสียชีวิตแล้ว เขาก็ส่งมาที่บ้านเวียงพิงค์ ซึ่ง ๒ ที่นี้อยู่ที่เชียงใหม่ค่ะ ต่อมาได้ย้ายมาอยู่สถานสงเคราะห์เด็กบ้านธารน้ำใส จ.ลำพูน หลังจากธารน้ำใสปิด ซึ่งตอนนั้นได้เรียนอยู่ป.๓ ก็ได้ย้ายมาอยู่ที่สถานสงเคราะห์เด็กบ้านเอลีชา จ.หนองบัวลำภู และได้เรียนจบ ม.๖ ก็ได้ช่วยเป็นพี่เลี้ยงน้องๆ รุ่นต่อมา ประมาณ ๑ ปี ค่ะ หลังจากนั้นก็ออกมาทำงานที่เชียงใหม่ ซึ่งก็ได้ดำเนินเรื่องมาโดยตลอดๆ ค่ะ แต่ก็ไม่สำเร็จ จนหนูเรียนจบ ม.๖ ก็ขอยื่นเรื่องอีก จึงได้ บัตรผู้ไม่มีสถานะทางทะเบียนค่ะ ส่วนตอนนี้มาอยู่ที่เชียงใหม่ กำลังหางานทำใหม่อยู่ค่ะ ไม่มีงานเป็นหลักเป็นแหล่งเลยค่ะ ๓ – ๔ เดือนก็ออกหางานใหม่อยู่บ่อยๆ ค่ะ”
[1] กรมการกงสุล, คู่มือถาม – ตอบ งานกงสุล, ไม่ปรากฏปีพิมพ์, หน้า ๒๗ – ๒๘
ความเห็น (1)
0951513922
ดิฉันเกิดที่เชียงรายพ่อแม่เสียตัวดิฉ้นอยู่กับน้าที่เชียงรายและย้ายมาทำงานที่ อ.ปากท่อหลายปีเเละน้าก็ฝากดิฉันไว้กับลุงที่นับถือกันตั้งเเต่ดิฉันยังเล็กจนมีครอบครัวแฟนเป็นคนไทยและปัจจุบันมีบุตรด้วยกันก่อนหน้าได้ทำบัติบุคลไม่มีสัญชาติไว้ที่ อ.ปากท่อรวมแล้วประมาณ 8 ปีเเต่ยังไม่ได้สัญชาติปัจจุบันดิฉันอายุ 40 ปีแฟนจะพาไปเทียวต่างประเทศแต่ติดปัญหาทางอำเภอไม่สามารถออกเอกสารให้ได้จึงขอเรียนถามว่าทำไมถึงออกไม่ได้เเละมีขั้นตอนไหนติดปัญหาอะไรถึงเดินทางไปต่างประเทศไม่ได้เเละจะได้สัญชาติไทยหรือไม่คะ