สู่เส้นทางชุมชน (๑)
พอเอ่ยว่าทำงานเป็นทันตแพทย์ ทันตาภิบาล ทันตบุคลากร นักวิชาการสาธารณสุข พยาบาล ฯ ผู้คนทั่วไปก็จะมองว่าทำงานเกี่ยวข้องกับความเจ็บป่วย บำบัดรักษาผู้ที่มีปัญหา มีความเจ็บปวด มีโรคเกิดขึ้นแล้ว
เป็นมุมมองคุ้นชินจากสังคม ตั้งแต่มีคณะทันตแพทยศาสตร์ผลิตทันตแพทย์ให้ประเทศไทย ซึ่งก็ยังเป็นหน้าที่หลักที่ผู้ประกอบวิชาชีพทางทันตกรรม ต้องดำเนินการตรวจ วินิจฉัย รักษาคนไข้ให้มีชีวิตคืนกลับมาปกติ ไม่เจ็บ ไม่ไข้ ไม่ป่วยอีกต่อไป
หรือใช้ชีวิตอยู่คู่กับโรคได้อย่างปกติสุข ปฏิบัติตัวอย่างเข้าใจตามสภาวะที่จะรักษาใจให้สุขสบาย เข้าสังคม มีอิสรภาพ มีความคิด มีจิตวิญญาณเป็นของตนเอง
ไม่ใช่ถูกกักขังแค่ว่าป่วยทางกายแล้ว จิตใจ ความคิด จิตวิญญาณถูกกักขังไปด้วยเสียหน่อย
^_,^
งานบริการทันตกรรม บำบัดรักษาอาการเจ็บป่วย บริการทันตกรรมบางอย่างเพื่อป้องกันการเกิดโรค มีคุณค่าต่อคุณภาพชีวิตของเรา
การเคี้ยวอาหารได้ดี อยากกินอะไรก็ได้กิน กินอะไรก็อร่อย พูดออกมาก็ชัดเจน ไปงานเลี้ยงรุ่นก็ไม่อายเพื่อนฝูงที่ฟันหลอ แก้มตอบ กล้ายิ้มอย่างมั่นใจ ไม่มีกลิ่นปาก ไปทำงาน ไปทำไร่ทำนาได้ตามปกติ ไม่เสียเวลาจากการเกี่ยวข้าว เพื่อมาทำฟัน
ยังมีบุคลากรกระทรวงสาธารณสุขกลุ่มหนึ่ง เห็นคุณค่าการพัฒนาสุขภาพช่องปากประชาชน การพัฒนาคุณภาพชีวิต เชื่อมโยงสู่การพัฒนาชุมชน
ด้วยจำนวนอาจจะยังไม่มากนัก แต่พลังความมุ่งมั่น ที่สัมผัสได้จากการประชุมเชิงปฏิบัติการเพิ่มศักยภาพงานทันตสาธารณสุขในชุมชน จัดโดยสำนักทันตสาธารณสุข กรมอนามัย ที่จังหวัดเชียงใหม่......พลังล้นเหลือจริง ๆ
อาจจะต่างเส้นทางเดิน แปรตามสภาพภูมิศาสตร์ สภาพแวดล้อม ติดทะเล บนดอยสูง ที่ราบสูงแห้งแล้ง ป่าเขียวขจี เมืองใหญ่ตึกระฟ้า สภาพสังคม เศรษฐกิจ วัฒนธรรม ภูมิสังคม บริบทสุดแดนเหนือ จรดภาคใต้ ภาคตะวันออก ภาคกลาง กระทั่งอีสานขวาสุด
จนกระทั่งวินาทีนี้ ดีใจที่ได้มาเข้าร่วมกระบวนการเรียนรู้ที่มีชีวิตชีวา เปิด ๒ หัว ทั้งหัวสมองและหัวใจ
เห็นผู้เข้าร่วมกระบวนการสดชื่น ตื่นตัว แววตากระตือรือร้น สวมหัวใจนักเรียนรู้อย่างเต็มเปี่ยม
ในห้วงขณะพักใจสงบนิ่งอยู่กับตัวเอง ก็ให้ความรู้สึกนิ่งอย่างมีพลัง
ความคาดหวังของผู้เข้าประชุมที่จะได้มาผ่อนคลายสบายใจในเมืองเชียงใหม่ ได้พบเพื่อนใหม่ แลกเปลี่ยนเรียนรู้งานสร้างเสริมสุขภาพช่องปาก ได้มาเล่าเรื่องให้เพื่อนฟัง ได้เป็นคนรับรู้ ได้เติมไฟ จุดความฝันร่วมกัน พัฒนาตัวเอง พัฒนางาน พัฒนาชุมชน ส่งเสริมความสุขของสาธารณชน
พรุ่งนี้วันสุดท้าย...จะได้ทราบแน่นอน
^_,^
เพียง ๒ วันผ่านมา จากการสังเกตน่าจะบรรลุเกินร้อยละ ๘๐ แล้ว
แล้วมาดูรายละเอียดกันนะคะ การจัดกระบวนการเรียนรู้ครั้งนี้มีกิจกรรมย่อย ๆ อะไรบ้าง ความเชื่อมโยงของกิจกรรมเล็ก ๆ กิจกรรมยาว ๆ เช่น เจ้าตัวเล็ก (ลิขสิทธิ์ ดร.ขจิต ฝอยทอง) ตลาดนัดวิชาการ (Flea market) World café การเสวนาเรื่องเล่าจากดอยสูง การตกผลึกความคิดโดยไม่ใช้สารส้ม ฯ จะได้ผลการเรียนรู้เป็นอย่างไรบ้าง
พบกันใหม่ตอน ๒ นะคะ
หลับฝันดี Happy ba ค่ะ
^_,^
ความเห็น (10)
ชอบใจจังเลย 2 หัว สมอง และ หัวใจ
เยี่ยมจริงๆๆ ค่ะ ..... ท่านอจ . สบาย ดีนะค่ะ
เริ่มหนาวแล้ว นะคะ ดูแลสุขภาพด้วยนะคะ
เรียนคุณหมอ ..ทั้งทพ และทพญ.รอติดตามเรียนรู้ตอนต่อไป
ขอให้กำลังใจทุกท่านค่ะ..ร่วมใจกันเพื่ออยู่ดีมีสุขนะคะ
- มาติดตามให้ได้เห็นความเคลื่อนไหวทางวิชาการบนงานปฏิบัติดีๆอีกเรื่องหนึ่งที่เชื่อมโยงกับสภาวการณ์สังคมและขอมารออ่านด้วยคนนะครับ
- ฟันกับปากนี่ น่าจะถือเป็นประเด็นความน่าสนใจสำหรับทำงาน ขับเคลื่อนกระบวนการทางสังคม และทำให้เป็นสถานการร์การเรียนรู้ พัฒนาการเรียนรู้ของสังคมได้เป็นอย่างดีหลายมิติเลยนะครับ ในงานสาธารณสุขมูลฐานตามแนวคิดแต่ก่อน ที่ถือเอาทรรศนะจากความรู้สมัยใหม่และนโยบายของรัฐบาลเป็นศูนย์กลาง ก็นับว่าสุขภาพฟันและอนามัยในช่องปาก เป็น ๑ ใน ๑๔ องค์ประกอบของความจำเป็นทางสุขภาพของคนส่วนใหญ่ในสังคม ที่ส่วนหนึ่ง จะสามารถทำให้ประชาชนและชุมชนร่วมเรียนรู้และลุกขึ้นมาเป็นเจ้าของจัดการเรื่องสุขภาพของตนเองได้ ซึ่งก็เป็นแนวทางหนึ่งที่จะทำให้สามารถบรรลุเป้าหมายทั้งครอบคลุมความมีสุขภาพดีสำหรับคนส่วนใหญ่ภายใต้ข้อจำกัดทางทรัพยากรได้ ขณะเดียวกัน ก็ไปได้ไกลกว่าเป้าหมายทางสุขภาพ สู่ความมีคุณภาพชีวิตที่ดี มีโอกาสที่จะมีส่วนร่วมในการพัฒนาเรื่องอื่นๆของสังคมได้มากยิ่งๆขึ้น
- เมื่อตอนอยู่ที่กรุงเทพฯ ผมมักได้คุยกับพ่อแม่ของเด็กๆ ที่เล่าเรื่องการดูแลลูกๆให้ฟังแบบเป็นการพูดคุยกันในชีวิตประจำวันของคนที่อยู่ด้วยกันทั่วๆไปโดยไม่ได้เจาะจงว่าจะเป็นเรื่องอะไร แต่ทำให้ได้เห็นมิติสุขภาพกับการจัดการความเป็นสาธารณสุขในหน่วยสังคมระดับครัวเรือนไปด้วยบางประการ โดยหลายครั้ง พ่อแม่จะนำเด็กๆในวัยประถมไปหาหมอ ซึ่งเด็กๆอยู่ในช่วงมีฟันน้ำนมและฟันแท้ยังขึ้นไม่ครบ บอกว่าลูกฟันผุ ปวดฟันจนเป็นไข้ ไปถอนฟัน เหล่านี้เป็นต้น ซึ่งค่ารักษาก็จะบอกว่าประมาณ ๓๐๐ - ๕๐๐ บาท หรือมากกว่า บางส่วนก็คงจะจำเป็น แต่โดยมากแล้ว การที่ฟันน้ำนมโยกและต้องหลุดออกไปให้ฟันแท้ขึ้นนั้น เป็นกระบวนการธรรมชาติที่เมื่อก่อนนี้ เด็กๆและชาวบ้านสามารถดูแลตนเองและถอนฟันตนเองได้เป็นว่าเล่น ทรรศนะของครอบครัวและความอดทนต่อความเจ็บปวดแต่เป็นกระบวนการที่เป็นธรรมชาติ ที่ลดต่ำลงของเด็กๆในปัจจุบัน น่าจะมีส่วนหนึ่งที่ทำให้การเรียนรู้เพื่อพึ่งตนเองสุขภาพต่อเรื่องนี้อ่อนแอลงและทำให้ต้นทุนทางสุขภาพในครัวเรือนสูงขึ้นอย่างไม่จำเป็น แทนที่จะดีขึ้นกว่าเดิมโดยมีต้นทุนที่ต่ำลง ในภาพรวมแล้ว ก็คงสะท้อนไปสู่ระบบการจัดการของตนเองของสังคมที่ยังไม่มีประสิทธิภาพอย่างที่ควรจะเป็นอีกหลายอย่างนะครับ การเริ่มต้นอีกด้านหนึ่งออกมาจากชุมชน จึงน่าจะทำให้เรื่องสุขภาพฟันและอนามัยในช่องปาก สามารถนำมาเป็นประเด็นการทำงานพร้อมกับได้ขับเคลื่อนเชิงระบบ ให้เกิดระบบสุขภาพในชุมชนที่ดี ได้เป็นอย่างดีเลยนะครับ เห็นจุดหมายไกลๆจากความมุ่งมั่นของคุณหมอและเครือข่ายครับ
- เมื่อก่อนนี้ คนมีฟันเลี่ยมทอง จะมีบทบาทและสื่อแสดงสิ่งต่างๆหลายอย่างยิ่งกว่าการดัดฟันในปัจจุบันนี้เสียอีก แสดงสถานะทางสังคม บ่งชี้เศรษฐฐานะ รวมทั้งส่งผลต่อสุขภาพด้วย หลายวัฒนธรรมของโลกมีวิทยาการและเทคโนโลยีการกรอฟัน ทั้งเพื่อจุดหมายทางสุขภาพและความงามตามแฟชั่นนิยม อีกความเชื่อของคนเก่าๆเมื่อก่อน ฟันของพ่อแม่ ปู่ย่าตายาย ครูอุปัชฌาจารย์ เจ้านาย และบุพชน ถือเป็นของมงคลต่อชีวิต บางทีก็เก็บรักษาและนำมาเลี่ยมใส่กรอบใช้เป็นเครื่องรางติดตัว เสริมสร้างกำลังใจและเป็นขวัญชีวิต บ่งบอกพัฒนาการการเคลื่อนตัวและสะท้อนมิติสังคมวัฒนธรรมอยู่สิ่งเหล่านี้ได้มากมาย ดังนั้น เรื่องฟันและสุขภาพในช่องปาก จึงใช้เป็นวิธีการศึกษาชุมชนและสังคมวัฒนธรรมได้อย่างกว้างขวาง แล้วก็ใช้เป็นตัวเอกสำหรับเดินเรื่อง เล่าปรากฏการณ์ เชื่อมโยงไปสู่มิติอื่นๆ ในที่สุดก็สามารถเข้าถึงความรู้เชิงสังคมที่เป็นองค์กรวมได้เป็นอย่างดีเช่นกันเลยนะครับ เป็นเรื่องหนึ่งทางสุขภาพ ที่จะสามารถเปิดเรื่องและเดินออกมาจากเรื่องที่ไม่ใช่มิติสุขภาพโดยตรงได้ ซึ่งก็จะทำให้เรื่องความเจ็บป่วยกับเรื่องสุขภาพ แทนที่จะเป็นเรื่องความพยายามรักษาความเจ็บป่วยเหมือนกับมุ่งเอาชนะธรรมชาติอย่างไม่พอดี กลายเป็นทำให้สุขภาพและความเจ็บป่วย สามารถเป็นเครื่องมือและวิธีเรียนรู้ชีวิตกับสังคมสิ่งแวดล้อม เพื่อมนุษย์จะสามารถพัฒนาการจัดการสุขภาพอย่างเข้าใจ มีความเหมาะสมและกลมกลืนกับธรรมชาติ น่าสนใจดีนะครับ
|
...Dr. Ple |
จะเรียนรู้ให้สนุกสนาน ได้ทั้งสาระและความสุข ต้องเปิดทั้ง ๒ หัว ในบรรยากาศผ่อนคลาย สบาย ๆ
ไปเชียงใหม่กลับมา มีความสุขมากค่ะ
อากาศกำลังดี สุขภาพใกล้กลับมาปกติแล้วค่ะ ยังระคายคอนิดนึง ไอเล็กน้อยเมื่อพบห้องแอร์เย็น ๆ
ขอบคุณ P'Ple มากค่ะ
ชอบข้อความ "ทำงานด้วยสองหัว-หัวสมองและหัวใจ"
ขอบคุณค่ะ
สวัสดีค่ะ อาจารย์วิรัตน์ที่เคารพ
- โอ้ !!!! อ่านความเห็นอาจารย์แล้ว เห็นตัวอย่างความเชื่อมโยงของเรื่องปากและฟันเข้ากับชีวิต ในมิติด้านสังคมวัฒนธรรมอย่างลุ่มลึก
- หนูก็จะพยายามเล่าเรื่องของคนต้นเรื่องแต่ละคน แต่ละทีม แต่ละพื้นที่ ที่นำมาตลาดนัดวิชาการคราวนี้ ๑๑ เรื่อง บวกกับเรื่องราวจากประสบการณ์ของผู้เข้าประชุม
- แต่ความเข้าใจในการสื่อสาร ตีความ ถ่ายทอดต่อ ในเรื่องสุขภาพและความเจ็บป่วยเป็นตัวเดินเรื่อง เป็นเครื่องมือและวิธีการ เพื่อนำสู่การเรียนรู้ชีวิต สังคม สิ่งแวดล้อม วัฒนธรรม จนสามารถพัฒนาจัดการสุขภาพตนเอง ครอบครัว หรือชุมชน ได้อย่างเข้าใจ เหมาะสมกลมกลืนกับธรรมชาติ นิเวศน์วิทยาของชุมชนแต่ละที่แต่ละแห่ง ได้มากน้อยแค่ไหนนั้น ไม่แน่ใจตัวเองนัก
- เรียนเชิญอาจารย์เติมเต็ม ชี้แนะเต็มที่นะคะ เพื่อประโยชน์ต่อคนทำงาน ต่อชุมชนของพี่น้องเครือข่ายพวกเราชาวไทย ที่ปรารถนาความอยู่ดีมีสุข ชุมชนพึ่งตนเอง โดยจุดเริ่มเรื่องจากปากและฟัน
- ขอบพระคุณอาจารย์มาก ๆ ค่ะ
ขอบคุณค่ะ คุณหยั่งราก ฝากใบ
|
หยั่งราก ฝากใบ |
คนสายวิทยาศาสตร์ส่วนใหญ่จะชอบเปิดหัวสมองก่อน ต้องมีกระบวนการเรียนรู้ให้ค่อย ๆ เปิดใจควบคู่ไปด้วยบ่อย ๆ จนคุ้นชิน ทั้งในการทำงานและใช้ชีวิตไงคะ
ชีวิตจึงจะสุขสมดุล