มโนห์รา - สวยกระชากใจ

คนไทยเราคุ้นเคยกับคำว่า โนรา, มโนห์รา หรือ มโนราห์ พอสมควร คำนี้มีใช้ในภาษาไทยมาช้านาน และคงจะมาจากศัพท์ภาษาสันสกฤต(และภาษาบาลี) “มโนหรา”

ภาพวาดฝีมืออาจารย์จักรพันธุ์ โปษยกฤต ศิลปินแห่งชาติ

แยกธาตุ

คำนี้ประกอบด้วยศัพท์สองตัว คือ มนัส (มนสฺ) กับ หร

มนสฺ เป็นคำนาม เพศกลาง แปลว่า ใจ หัวใจ

หร เป็นคำนามแปลว่า การถือ การนำไป (taking) หรือ ผู้ถือ คำนี้มาจากกริยาอีกที คือจากธาตุ หฺฤ (ถือ, คว้า) เติมปัจจัย อะ กลายเป็น หร แปลว่า การถือไป การนำไป แต่จะแปลว่า ผู้ถือ ผู้คว้าไป ก็ได้เหมือนกัน

สองคำมารวมกันด้วยวิธีสมาส ให้คำแรกเป็นกรรมของคำที่สอง มนสฺ + หร = มโนหร (เพราะว่า อสฺ เปลี่ยนเป็น โอ เมื่ออยู่หน้าพยัญชนะเสียงก้อง หรือหน้าสระ)

ความหมาย

มโนหร แปลว่า ผู้ขโมยหัวใจ หมายถึง ผู้มีเสน่ห์ดึงดูดใจ ผู้งดงามจนใครเห็นเข้าใจไม่อยู่กับเนื้อกับตัว

เป็นเพศชาย ก็ใช้ว่า มโนหร (มะ-โน-หะ-ระ) (หล่อขั้นเทพ)

เป็นเพศหญิงว่า มโนหรา (มะโนหะรา) หรือ มโนหรี (มะโนหะรี) ก็ได้ ไม่ต้องการันต์ (สวยหยาดเยิ้ม)

เพศกลาง (กะเทย?) ก็มโนหร เหมือนกัน อิๆๆๆ

ในภาษาไทย มีการสะกดหลายแบบ แต่ไม่ว่าสะกดแบบไหน ก็ออกเสียง มะโนรา ภาคใต้มีการแสดงอย่างหนึ่งเรียกว่า โนรา คงจะมาจากศัพท์นี้แน่ๆ

มโนหริกา

ในบทละครสันสกฤตอิงพุทธศาสนา เรื่องนาคานันทะ บทประพันธ์ของศรีหรรษะ ได้กล่าวถึง หญิงสาวชื่อ มโนหริกา ก็เป็นคำที่มาจาก มโนหร มีการสร้างคำในแบบข้างล่างนี้

มโนหร (manohara) เติมปัจจัย อิก (ika) เป็นปัจจัยชนิดตัทธิต เพื่อสร้างความหมายใหม่ ท่านให้ลบสระอะท้ายศัพท์ก่อนจะเติมปัจจัย ก็เป็น มโนหรฺ (manohar) + อิก = มโนหริก (manoharika)

เติม ปัจจัย อา เพื่อใช้เป็นเพศหญิง ก็ได้ มโนหริกา เช่นนั้นแล...

มโนหรา ยังเป็นชื่อดอกมะลิชนิดหนึ่ง ฝรั่งว่ามะลิเหลือง yellow jasmine ชื่อวิทยาศาสตร์ว่า Jasminum Grandiflorum

ไม่ทราบว่าหน้าตาเป็นอย่างไร สวยกระชากใจอย่างชื่อหรือเปล่านะ

เขียนใน GotoKnow โดย ธ.วั ช ชั ย
ใน ภาษาสันสกฤตง่ายนิดเดียว

คำสำคัญ (Tags): #มโนราห์#มโนห์รา

หมายเลขบันทึก: 502650เขียนเมื่อ 18 กันยายน 2012 12:38 น. ()แก้ไขเมื่อ 21 กันยายน 2012 14:06 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-อนุญาตแบบเดียวกันจำนวนที่อ่าน