ขยายเครือข่าย ... ร่วมด้วยช่วยกัน ให้ สว. ฟันดี ภาคใต้ (2) ลปรร. กิจกรรมดีดี

 

คุณแอ๊ะ จรินทรัตน์ แซ่น่า จาก ศูนย์อนามัยที่ 12 ยะลา นำกระบวนการ KM มาทำกิจกรรมกลุ่ม เพื่อการจัดการความรู้ ด้วยการ ลปรร. กันในกลุ่ม เครือข่าย สว. ภาคใต้ค่ะ ด้วยเทคนิค Story Telling

รอบที่ 1 คละกลุ่มผู้เข้าประชุมจากจังหวัดต่างๆ ใน 2 ส่วน ก็คือ กลุ่มผู้สูงอายุ และกลุ่มเจ้าหน้าที่ ได้กลุ่มผู้สูงอายุ 5 กลุ่ม และเจ้าหน้าที่ 6 กลุ่ม

ประเด็นสำหรับการ ลปรร. มี 3 ประเด็น

1. ชมรม หรือหน่วยงาน หรือเครือข่ายที่มีกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพช่องปาก อย่างไร
2. มีกิจกรรมใดที่ท่านคิดว่าดี ดีอย่างไร
3. มีกิจกรรมใดที่ท่านอยากทำต่อเนื่อง และจะทำกันอย่างไรให้เกิดการต่อเนื่อง

กระบวนการ โดยมีการเลือกประธาน และมี Note taker อาสา จากเจ้าหน้าที่ เป็นผู้บันทึกเรื่องเล่า

วิธีการเล่า ในที่นี้ก็คือ บอกชื่อผู้เล่า เล่าตามความเป็นจริง ตามเหตุการณ์ที่เกิดขึ้นจริง ว่า ชมรมมีกิจกรรมอะไร กิจกรรมเป็นอย่างไร ไม่ต้องตีความ หรืออธิบายเพิ่มเติม แต่บอกเนื้อหาจริงๆ ที่มีอยู่

ที่สำคัญคือ บรรยากาศ นั่งฟังเงียบๆ ตั้งใจฟัง และไปตามกัน คือ ผู้เล่าอยากเล่า ผู้ฟังอยากฟัง ตาต้องสบกับผู้เล่า ให้กำลังใจ พยักหน้า ถ้าสงสัย ให้ผู้เล่าจบ แล้วค่อยถาม

ใช้เวลาในการเล่า 8 นาที ถาม 2 นาที และเมื่อถึงเวลา ให้เปลี่ยนคนเล่า เล่าไม่จบไม่เป็นไร จะให้เล่ารอบสอง ให้ทุกคนมีโอกาสเล่ากันครบทุกคน

เวลาถาม ไม่ถามในลักษณะเสนอแนะ วิพากษ์วิจารณ์ หรือวิเคราะห์ ถามเชิงสร้างสรรค์ ให้กำลังใจ เล่าจบก่อนแล้วค่อยถาม ถามให้ตรงประเด็น

สรุปประเด็นเรื่องเล่า กิจกรรมส่งเสริมสุขภาพช่องปาก โดยผู้สูงอายุ มีกิจกรรมที่ดำเนินการ

• การตรวจสุขภาพช่องปากในผู้สูงอายุ ทุกสัปดาห์ที่ 2 ของเดือน โดย เจ้าหน้าที่ชมรมฯ บางแห่งมีการลงในสมุดคู่มือผู้สูงอายุ
• ให้ความรู้ เรื่อง สุขภาพช่องปาก แก่ผู้สูงอายุ
• กิจกรรมย้อมสีฟัน พัฒนาทักษะ ทำความสะอาดช่องปาก
• กิจกรรมแปรงฟันหลังอาหารกลางวัน บางแห่งมีสถานที่แปรงฟันสำหรับสมาชิกชมรม ที่อาคารเอนกประสงค์ ของโรงพยาบาล
• แนะนำการอมน้ำยาบ้วนปาก
• ส่งต่อผู้สูงอายุที่มีปัญหาเรื่อง สุขภาพช่องปาก ไปรับการรักษาต่อที่โรงพยาบาล
• ปรับพฤติกรรม ให้ผู้สูงอายุทุกไม่รับประทานอาหารหวาน ให้อ่อนหวาน หรือเน้นผลไม้ตามฤดูกาล
• อาสาสมัครแกนนำ ดูแลผู้สูงอายุ เรื่อง สุขภาพช่องปาก และสุขภาพอนามัย ผู้สูงอายุที่เป็น เบาหวาน ความดัน
• จัดตั้งกองทุนสวัสดิการผู้สูงอายุ ด้านการรักษาพยาบาล
• เยี่ยมผู้สูงอายุ ที่พิการ
• กิจกรรมทางศาสนา ทุกวันศุกร์เช้า มีโต๊ะครู คอยแนะนำ แลกเปลี่ยนเรียนรู้ระหว่างผู้สูงอายุ ที่มาพบปะสังสรรค์
• การประกวดผู้สูงอายุฟันดี ผู้สูงอายุที่มีฟันมากกว่า 20 ซี่ และถ่ายทอดประสบการณ์ การดูแลรักษาสุขภาพช่องปากให้ดี
• ประกวดอุปกรณ์การแปรงฟัน
• จัดการสิ่งแวดล้อมที่เอื้อต่อการส่งเสริมสุขภาพช่องปาก เช่น จัดมุมความรู้ เรื่อง การแปรงฟันที่ถูกวิธี
• สนับสนุนอุปกรณ์แปรงฟัน และยาสีฟัน ในกิจกรรมแปรงฟัน
• เยี่ยมเด็ก ในศูนย์พัฒนาเด็กเล็ก ร่วมกับเจ้าหน้าที่ อสม.

สรุปประเด็นเรื่องเล่า กิจกรรมส่งเสริมสุขภาพช่องปาก โดยเจ้าหน้าที่ มีกิจกรรมที่ดำเนินการ

จังหวัดพังงา

• ทำกิจกรรมเชิงระบบ ตามนโยบายกระทรวงสาธารณสุข เรื่อง ฟันเทียมพระราชทาน รากฟันเทียมพระราชทาน งานส่งเสริมสุขภาพในช่องปาก
• เริ่มต้นจากการเชิญผู้สูงอายุมาประชุม และเชิญวิทยากรจากจังหวัดสตูล นำข้อมูลมาแลกเปลี่ยนเรียนรู้การทำกิจกรรมให้ 27 ชมรม
• แต่ละชมรมกลับไปคิดว่า จะทำกิจกรรมอะไร และดำเนินการ
• ปีถัดมา มีการ ลปรร. ให้ชมรมผู้สูงอายุนำเสนอผลการดำเนินงาน จัดมหกรรมการแปรงฟันในผู้สูงอายุ มีการแสดง เช่น การเล่านิทาน เต้นประกอบเพลง
• ปีถัดมา มีการประกวดจัดนิทรรศการ ให้ชมรมฯ นำร่องทั้ง 27 นำเสนอผลงาน เป็นกิจกรรมเด่นของชมรม

จังหวัดสุราษฎร์ธานี ทำกิจกรรมส่งเสริมสุขภาพช่องปากผู้สูงอายุ ได้แก่

• อบรมให้ความรู้ผู้สูงวัยใส่ใจรักฟัน
• ประกวดผู้สูงอายุ 80 ปี ฟันดี เริ่มทำปี 2553 ดำเนินการต่อเนื่อง ได้ผู้สูงอายุฟันดีเข้าประกวดระดับประเทศ
• มีเวที ลปรร. จัดนิทรรศการเรื่อง อาหารกับผู้สูงอายุ การออกกำลังกาย นวัตกรรมการออกกำลังกายสำหรับผู้สูงอายุ ตอบปัญหาชิงรางวัลด้านทันตฯ
• นโยบาย เรื่อง โครงการฟันเทียม และรากฟันเทียมพระราชทาน จังหวัดสุราษฎร์ ร่วมกับโรงพยาบาลทำช่องทางด่วน คัดกรอง ให้บริการผู้สูงอายุ
• กิจกรรมเชิงรุก ให้ความรู้ผู้สูงอายุ ร่วมกับโรงพยาบาล และโรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล โดยการฝึกแปรงฟัน ใช้ไหมขัดฟัน ย้อมสีฟัน
• โครงการจิตอาสาผู้สูงวัยพาลูกหลานแปรงฟัน เครือข่ายเคียนซา
• โครงการยิ้มสดใส ผู้สูงวัยฟันดี เข้าไปค้นหาปัญหาในชมรมผู้สูงอายุ โดยให้ผู้สูงอายุมีส่วนร่วมในการค้นหาปัญหา และช่วยกันทำกิจกรรมแก้ไขปัญหา โดย ทันตแพทย์ให้ความรู้ การดูแลสุขภาพช่องปาก ตรวจฟันผู้สูงอายุ ผู้สูงอายุที่มีปัญหาสุขภาพช่องปาก จะนัดไปรับบริการที่โรงพยาบาล และผู้สูงอายุที่ไม่มีฟัน ไปเข้าคิวฟันเทียมพระราชทาน
• การประกวดครอบครัวฟันดี คัดเลือกผู้สูงอายุ และบุคคลในครอบครัว ที่มีสุขภาพช่องปากดี
• การประกวด ผู้สูงวัยฟันดี อายุ 80 ปีขึ้นไป
• แจกแปรงสีฟัน ยาสีฟัน แก้วน้ำ สนับสนุนผู้สูงอายุทำกิจกรรมการแปรงฟันในชมรม
• อบรมแกนนำผู้สูงอายุ โดยสมาชิกในชมรม ชมรมละ 5 คน ไปอบรมความรู้เรื่องการดูแลสุขภาพช่องปาก และมอบสื่อ อุปกรณ์ การสอนการแปรงฟัน ให้ไปสอนเพื่อนสมาชิกในชมรม

รพ.สต.บาลอสิแน ยะลา

ที่นี่ ผู้นำศาสนามีบทบาทในการดูแลสุขภาพของคนในชุมชนมาก โดยแกนนำ หรือผู้นำที่เลือก จะเลือกผู้สูงอายุที่เป็นผู้นำทางศาสนา เช่น โต๊ะอิหม่าม หรือผู้ที่ประชาชนให้ความเคารพ เช่น ผู้ใหญ่บ้าน กำนัน โดย จะให้ความรู้ และทัศนคติที่ดี เพื่อที่จะได้ไปพูด และเผยแพร่ความรู้กับคนในชุมชน

เรื่องที่ให้ความรู้ คือ  เรื่องการความสะอาดกับศาสนาอิสลาม ทุกวันศุกร์ เพราะว่า วันศุกร์ของชุมชน 3 จังหวัดชายแดนใต้ มุสลิมจะมาทำละหมาดรวมกัน ที่มัสยิด

หัวข้อ การทำความสะอาด จะทำในด้านต่างๆ คือ

1. ลักษณะที่ 1 การดูแลสุขภาพช่องปาก เน้นผู้นำครอบครัว เพราะ การที่เราจะทำสมาธิ หรือละหมาด จะต้องทำความสะอาดทั้งร่างกาย และจิตใจ ผู้นำจะพูดถึง เรื่อง ความสะอาด เป็นส่วนหนึ่งของศรัทธา
2. ลักษณะที่ 2 กลุ่ม กำนัน ผู้ใหญ่ จะรณรงค์เป็นปี เช่น มีการดำเนินงาน EPI ฉีดวัคซีนอยู่ ก็จะให้กลุ่มนี้ไปสอนเด็กแปรงฟัน ก่อนที่เด็กจะมาฉีดวัคซีนกับเรา กลุ่มนี้เราจะเน้นกับเด็กด้วย
3. ลักษณะที่ 3 ที่ยะหา ได้รวมกลุ่มพยาบาลอาสา จำนวน 13 ท่าน ลงพื้นที่ห่างไกล ที่ประชาชนไม่เข้าถึง ให้พยาบาล กับหน่วยแพทย์ทหาร ร่วมลงชุมชน ดูแลแบบองค์รวม ทั้งครอบครัว

กิจกรรมที่ดี ได้แก่

• การบูรณาการงานทันตฯ เข้าไปในงานส่งเสริมสุขภาพ
• เริ่มมี อสม. ช่วยทำกิจกรรม ดูแลทันตสุขภาพให้ผู้สูงอายุในหมู่บ้าน
• มีการบูรณาการกิจกรรม การประกวด ตามเทศกาลต่างๆ เช่น สงกรานต์ ทำให้ผู้สูงอายุได้รับความรู้ และความบันเทิงไปด้วย

กิจกรรมที่คิดว่า จะทำต่อไปในอนาคต คือ การขับเคลื่อน และขยายผล โดยทันตบุคลากร หรือเจ้าหน้าที่เป็นผู้ที่ให้ความรู้ เป็นผู้ประสาน โดยการขับเคลื่อนจะเป็นชมรมผู้สูงอายุ เป็นสมาชิกชมรมทุกๆ คนที่จะเป็นผู้ขับเคลื่อนงานกันต่อไปเรื่อยๆ

รวมเรื่อง ขยายเครือข่าย ... ร่วมด้วยช่วยกัน ให้ สว. ฟันดี