"ดุซงญอ" ..เรียนรู้วีถี..ตามที่ประสบ.

..พื้นที่แห่งนี้ยังคงมีเสน่ห์..ต้อนรับแขกผู้มาเยือน มีมิตรภาพที่อบอุ่นอย่างทีี่่่่เป็นวิถีดั้งเดิมของพี่น้องที่นี่ วิถีชีวิตชนบทแบบสบายๆ ช่วยเหลือเอื้ออาทร ธรรมชาติก็แสนจะเชิญชวน..ทำไมหล่ะ?? อะไรหล่ะ??...เมื่อไหร่สันติสุขจะกลับมาดั่งเดิม.

"ดุซงญอ".. เรียนรู้วีถี..ตามที่ประสบ..

เมื่อศิษย์แวะมาเยี่ยมและเชิญไปร่วมงานแต่งงานตามพิธีทางอิสลามที่จัดขึ้นที่บ้าน ...วันพิเศษของ “ศิษย์และเจ้าบ่าว” ..ที่จะร่วมชีวิตครองคู่กัน..ทำให้ "ครูพื้นที่" หวนนึกถึงวันที่ศิษย์ เข้ามาอยู่ในความดูแล สารทุกข์-สุข ขณะทำิวิจัย ป. ตรี.. อืมม์.. "ลูกสาว" ของเราก็โต และมีวิจารณญาณที่จะสร้างครอบครัวใหม่ อันเป็นพื้นฐานที่ดีของสังคมต่อไป.. เพื่อแสดงความยินดี มีความภูมิใจ และใช้โอกาส ไปเยี่ยมเยือนถึงบ้าน รู้จักครอบครัวและเรียนรู้การเตรียมงานแต่งงาน .. เรียนรู้วิถี..ตามที่เห็น....

“มาแกปูโล๊ะ “..ภาษามลายูถิ่น.. มาแก-กิน, ปูโล๊ะ-ข้าวเหนียว การกินเหนียว/งานแต่งงาน โดยมีพิธีนิก๊ะห์ (แต่งงานตามพิธีของศาสนาอิสลาม) ...ครั้งนี้ อาจารย์และเพื่อน เรา 3 คนร่วมเดินทางโดยกำหนดเป้าหมายที่ บ้านลูโบ๊ะ อ.ระแงะ จ.นราธิวาส แผนที่แจกไว้ในซอง เราเตรียมพร้อม เสาร์เช้า (7:30 น.) ออกจากนิวาสถาน รูสะมิแล..เติมน้ำมันรถเต็มถัง...กะเผื่อหลงทางด้วย..:-)) เช้านั้นเราเลือกเส้นทางจากปัตตานีไปนราธิวาสโดยแวะแยกออกไปผ่าน อ. ยี่งอ อ.ตันหยงมัส ผ่านบ้านดุซงญอ และอีกหลายๆหมู่บ้าน.. ปลายทางที่ อ.ระแงะ.. ขับรถผ่านด่านตรวจจนเลิกนับว่ามีเท่าไหร่ :-(( มีหลายหน่วย/ชุดที่ปฏิบัติการ ตามชื่อที่ระบุไว้ มีทั้งทหารเรือ (นาวิกโยธิน) ทหารพราน ทหารบก ฯลฯ..ที่ร่วมดูแลพี่น้องในพื้นที่..ขอขอบคุณ ;-)

..น้ำใจผู้คน บนถนนสายเปลี่ยว.. อุ่นใจไม่น้อยกับมิตรภาพที่ได้รับ ...ลองตามไปกับเรา..กว่าจะถึงบ้านว่าที่เจ้าสาว...

*ครั้งที่1.. พึงสังวร..ปฐมฤกษ์แห่งการสร้างมิตรภาพบนเส้นทาง เมื่อเลี้ยวเข้าวงเีวียนยี่งอ แยกไหนหล่ะ?? ลงไปถามทางพี่น้องในตลาด อ. ยี่งอ. นาวิเกเตอร์กลับมาพร้อมรอยยิ้ม ..และบอกว่ามีทางเชื่อมข้างหน้า..เราขับไปเรื่อยๆจากตลาด อ. ยี่งอ มุ่งตรงไป อ. ตันหยงมัส ซีโป .แหล่งลองกองหอมอร่อย มีชื่อ ไปตามถนนสองเลน..สุดท้ายไปจนมุม ที่สถานีรถไฟ “ตันหยงมัส..แผนที่บอกไว้ให้ข้ามทางรถไฟ..ถามใคร??..ต้องลอง

* ครั้งที่ 2 ..ตรงดิ่งไปหาหนุ่มมอเตอร์ไซค์ ..ผู้ใจดีชี้ทางให้...อ๋อ เข้าใจหล่ะ....แผนที่กับของจริงหน่ะ..ไม่ไปด้วยกัน เราขับรถเลยวงเวียนลองกอง แผนที่ระบุว่าต้องเจอ "มัสยิดดูซงญอ"..อุ๊บ สายตาพลันเจอป้าย “ดุซงญอ 14 กม.”..ป้ายแสนจะเก่า มีคราบไคลเขียว..บ่งบอกอายุการใช้งาน..ตัดสินใจ ไปตามทางนี้หล่ะ..

”ดุซงญอ.. 14 กม.”…เส้นนี้ที่เราเข้ามา...เสมือนว่า..ไม่เป็นเส้นทางการสัญจรของรถโดยสาร เพราะไม่สังเกตเห็นรถประจำทาง หรือรถสองแถวอื่นใดผ่านไปสักคัน ขับนานๆไปสักพัก ก็รู้สึกว่า เราจะเป็นเจ้าของถนน มีเพียงรถเราคันเดียวเท่านั้น ครอบครองเส้นทางแสนเปลี่ยวเช่นนี้ .. ท่ามกลางความเขียวขจี ร่มรื่น โค้งน้อยใหญ่ วกวนไปมา แมกไม้เห็นแล้วชื่นตา ดูน่าสบายใจ บังเอิญ..ใครไปถูกปุ่มเครื่องเสียงในรถ..มี เสียงเพลงดังขี้นมา.... like a bridge over trouble water…แหมช่างจะเข้ากับบรรยากาศ.. เลยร้องเพลงเสียงดังซะหน่อย... ให้สมกับกับแว่บความคิดว่า "troublesome" แล้วไหม๊ ?

"ดุซงญอ”..มีประวัติศาสตร์หน้าหลัก ที่ถูกกล่าวขานถึงไม่น้อยไปกว่ากรณี "กรือเซะ" เหตุการณ์ความไม่สงบในพื้นที่ (จ. ปัตตานี) เมื่อไม่นานนี้ เพียงแต่..ดุซงญอ..(จ. นราธิวาส) เกิดขึ้นในยุคก่อนๆ (ราวๆปี 2491) เรียกกันว่า "กบฏดุซงญอ"..หลายคนอาจจะยังไม่เกิด รวมถึง"ครูพื้นที่" หากแต่ใครอยู่ในพื้นที่แถบนี้ คงจะได้รับทราบถึงเรื่องราวที่เป็นตำนานเล่าขานช้านานมา) ขณะที่ขับรถไป ก็คิดเงียบๆถึงประวัติศาสตร์สมัยนั้นที่เกิดขึ้นบริเวณ พื้นที่แห่งนี้ "ดุซงญอ" .. กาลเวลาหมุนเปลี่ยน ผ่านไปสมัยแล้วสมัยเล่า ความรู้สึกเก่าๆยังฝังลึก หวนนึกถึงสภาพปัญหาการเมืองการปกครองที่ไม่สอดคล้องต่อวิถีที่นี่ อืืมม์...ตื่นจากความคิดในภวังค์ ด้วยบังเอิญผ่านบ้านผู้คน …กำลังง่วนกับการกรีดยาง เก็บน้ำยาง ..ข้าขอสลาม..

* ครั้งที่ 3...แวะถามพี่น้องมุสลิมบ้านริมทาง..บอกว่าใช่ ..ต่อไปเส้นนี้จะเจอ “มัสยิดดุซงญอ” ขณะ ที่ฝ่ายนาวิเกเตอร์ (navigator) ลงไปถาม..ฝ่ายพลขับ ก็สังเกตดูว่า ผู้คนที่บ้านใกล้เคียง แอบเปิดม่าน แง้มหน้าต่าง มองมาที่เรา...คงให้กำลังใจ...นานๆจะมีรถเข้ามาสักคัน...ขับมาจนสุดปลายถนนเส้นนี้ 14 กม.. เราเห็นทางออกเป็นสามแยกด้านหน้า อ่านสัญลักษณ์ป้ายบอกทางว่า ซ้าย...อ. ระแงะ และ อ. จะแนะ ส่วนทางขวาไป อ. ยี่งอ และ อ. รือเสาะ เจ้า CRV รู้ใจเลือกไปทางที่ชี้ว่า อ. ระแงะ...ขับผ่านด่านตรวจ ที่มีบังเกอร์/ขดลวด ป้องกันแน่นหนา มีป้ายไวนิล รวมรายชื่อและภาพผู้ต้องสงสัย (most wanted !! ) กรณีสถานการณ์ชายแดนใต้ ติดไว้เทียบเคียงขณะผ่านด่านตรวจ สร้างบรรยากาศความอึดอัด อึม ครึม :-(( แ่ก่ผู้ใช้เส้นทางสัญจรไม่น้อย..แต่ทว่าดูราวกับจะเป็นหนึ่งในยุทธวิธีที่ใช้ป้องปรามของที่นี่

สุดท้ายแยกหน้า มีมัสยิดใหญ่.. ใช่..มัสยิดดุซงญอ ไหม๊ ? ขับผ่านไปแล้วก็ไม่มีชื่อ....แต่เป็นมัสยิดที่สวยงาม ด้วยเพราะตำแหน่งที่ตั้งทำให้ มัสยิด เด่นเป็นสง่า...ฤาที่นี่จะเป็นที่เกิดเหตุการณ์เมื่อครั้งประวัติศาสตร์ ?? สุนทรียที่เต็มเปี่ยมมาตลอดเส้นทาง ก็ยังมีเพิ่มขึ้น ยามเมื่อยลมัสยิดสวย มากด้วยสถาปัตยกรรม ประจำถิ่น......เราเลือกไปทางตรง ไม่นานนักมีป้ายบอกว่า ไป อ. สุคีริน.. เอ..ใช่ป่าว?? ...สมองคิดเร็วรี่...

*ครั้งที่ 4 ...อุ๊บ..โชคดี...แวะไปที่ร้านค้าชาวบ้านพูดมลายูถิ่นแต่เราจับได้ว่า “มาแกปูโล๊ะ”…หมายถึง กินเหนียว ก็งานแต่งนั่นไง แต่บอกว่า ..มาผิดทาง เอ้า..ขับรถย้อนกลับไปเล็กน้อยในทางแยก ไม่มีป้ายบอกว่าไป อ. ระแงะ จึงเลือกเส้นที่ระบุว่าไป อ.จะแนะ .. โอเค....จะแนะ ก็..จะแนะ ในใจก็ค้านว่า...ในเมื่อเราจะไป.. อ. ระแงะ ทำไม?? เส้นทางที่ขับไปบ่งชี้ว่าเป็น อ. จะแนะ....ขับไปก็สงสัยไป..อืมม์...ชื่อก็ออกจะคล้ายๆกันด้วยซิ "ระแงะ" กับ "จะแนะ" ฟังผิดหรือป่าว? ดีนะที่ไม่มี "จะนะ" เป็นอีกหนึ่งทางเลือก... 555 คือว่า.. อ. จะนะ อยู่ที่ จ. สงขลา... แต่ ที่นี่..นราธิวาส..นะจ๊๋ะ :-)) ลงถามอีกครา..

*ครั้งที่ 5.. มีผู้ชายเดินจูงเด็กๆข้ามถนน ช่วยดูทั้งแผนที่และการ์ดงานแต่ง....ชายหนุ่ม ยืนยันว่า.. ถูกแล้วเส้นนี้ ความสวยของเส้นทาง ทำให้นึกฮัมเพลงโปรดซะหน่อยให้เข้ากับบรรยากาศ... the long and winding road..that leads (me) to your door...จากที่มองเห็นภูเขาไกลๆ ก็เป็นเข้าใกล้ภูเขาเข้าไปเรื่อยๆ พลันสายตามองเห็นป้ายบอกว่า อ. สุคีริน อีกละ!! ..ไม่ใช่แน่แล้ว ที่เราจะไป....ไม่ต้อง..ตระหนก

* ครั้งที่ 6..ถาม กลุ่มคนชาย/หญิง...ดูทีท่าว่า จะต้องแลกเปลี่ยนความคิดกันพอสมควร ยื่นกระดาษโพยแผนที่ ส่งกลับไป/มา ท่าทางจริงจัง และเป็นที่น่าสังเกตว่า..มีเพียงมัสยิดเดียวเท่านั้น ที่ขับผ่านมา...ชื่อก็ออกจะไพเราะ..เป็นภาษาอาหรับ.....แล้วจะใช่มัสยิดลูโบ๊ะ ที่เป็นเป้าหมายสำคัญระบุไว้ในแผนที่ไหม??... ยังไม่เข็ด

* ครั้งที่ 7 แวะถามเด็กๆแถวนั้น บอกว่าใช่แล้ว นี่แหละมัสยิดลูโบ๊ะ แหม..ถึงบางอ้อ... ผู้คนพื้นถิ่นที่นี่เรียกมัสยิดตามตำแหน่งหมู่บ้านที่ตั้ง !! ส่วนเราคนมาเยือนสังเกตชื่อจากป้ายเท่านั้น แล้วเราจะรักกันได้อย่างไร ..อุ๊ป เราจะเจอกันได้ไง??

มิตรภาพระหว่างเส้นทางที่มอบให้ ท่ามกลางสถานการณ์บ้านเมืองอย่างนี้ ผู้คนไม่แล้งน้ำใจ เมื่อถามไถ่ ก็ให้ความช่วยเหลือ เพื่อนต่างถิ่น ต่างภาษาต่างวัฒนธรรม ...เรา..คนไทยด้วยกัน และที่ขับรถไปทั้งสามคนไม่มีใครพูดภาษามลายูถิ่นได้เลย แต่ผู้คนที่นี่พูดกันด้วยมลายูถิ่นเป็นหลัก แต่ก็ไม่เป็อุปสรรค สำหรับเรา เมื่อมาถึงบ้านงานก็สร้างความแปลกใจให้แก่เจ้าบ้านไม่น้อย.. แหม..ที่แท้..บ้านเจ้าสาว อยู่ตรงรอยต่อ ชายขอบของทั้งสองอำเภอนี่เอง ทำให้ "ระแงะ" กับ "จะแนะ"..แทบจะแกะกันไม่ออกนะซิ :-))

วันสุกดิบ/ก่อนงานแต่ง ...เบื้องหลังการเตรียมงาน ด้านหน้าบ้านเห็นการขนย้ายอุปกรณ์เป็นเครื่องบัลลังก์ให้บ่าว-สาวนั่งในงานพิธีแบบมุสลิม ขณะเดินสำรวจโรงครัว เห็นว่ามีการเตรียมพร้อมสถานที่ ยกเป็นโรงขึ้นมาใหม่ ไม้แผ่นหนาหน้ากว้างนำมาปูเป็นพื้น ร่องรอยเสาไม้ยังสดๆ

วัสดุ อุปกรณ์ ส่วนใหญ่จะเป็นการเช่าจากผู้ทำธุรกิจด้านนี้ ลังถึงขนาดใหญ่ ทรงสูง สีดำ บ่งบอกอายุงาน ที่ถูกรมด้วยควันจากฟืนไฟ เอาไว้นึ่งข้าวสวยปริมาณมากเลี้ยงแขกในงาน อีกทั้งการเตรียมอาหารเห็น ลูกขนุนอ่อน ถูกตัดไว้และปาดให้ยางไหล เตรียมไว้ใช้ ..(น่าจะแกงอะไรใส่ขนุนอ่อน) ..หน่อไม้ (เกอปง) ซอยและต้มแช่น้ำไว้ในภาชนะ มีร่องรอยการต้มในกระทะใบใหญ่ที่วางบนก้อนเส้า สมุนไพร ข่า ส้มแขก ยอดผักกูด (ปูโจ๊ะปากู, ปูโจ๊ะ-ยอด, ปากู-ผักกูด) และ ผักชีล้อม จัดมาเป็นกระสอบๆ ส่วนใต้ถุนบ้าน มีมะพร้าวเป็นร้อยๆลูกทั้งที่ปอก/ไม่ปอกเปลือก และ กองไม้ฟืนกองใหญ่ จัดเตรียมไว้เต็มที่เพื่อจัดเลี้ยงในวันงาน ...โห..เยอะจริงๆ กับการเตรียมจัดเลี้ยงแขกเหรื่อ??

แม่และเจ้าสาวไปจ่ายตลาด ส่วนพ่อและ พี่น้องๆผู้ชาย/หญิง และญาติๆก็จัดเตรียมเกี่ยวกับงาน เห็นได้ชัดว่าระบบเครือญาติยังช่วยเหลือกันเต็มที่ และเนื่องจากเป็นครอบครัวขยาย (extended family) สมาชิกมากมายในแต่ละครอบครัว มีทุกรุ่นพี่/น้องของเจ้าสาว ซึ่งแต่งงานออกเรือนไปแล้วส่วนใหญ่ (ทั้งหมด 13 คน :-)) ทำให้วันนั้นก่อนงานมีเด็กๆวิ่งเล่นสนุกสนาน นึกถึงว่าเป็นวันแห่งความสุข อีกวันหนึ่งของครอบครัว ที่ไ้ด้มาพร้อมหน้าพร้อมตากัน นอกจากนี้ที่บ้านมีทั้ง เต่า นาก นก เลี้ยงไว้เป็นสมาชิกของครอบครัว อยู่ร่วมกันด้วยความอบอุ่น :-))

ต่อ คำถามว่า "เจ้าบ่าว" จะมาเตรียมงาน ที่บ้านผู้หญิงก่อนงานไหม๊?? ได้รับคำตอบว่า เจ้าบ่าวมาที่บ้านในวันแต่งช่วงทำิพิธี นิก๊ะห์ และจะอยู่ที่ครอบครัวผู้หญิงสัก 3 วัน จากนั้นก็เป็นการส่งตัวผู้หญิง ให้ไปอยู่กินที่บ้านผู้ชาย ต้อนรับผู้หญิงเข้าครอบครัวผู้ชาย ในกรณีของที่บ้านนี้.. มีการจัดงานเลี้ยงทั้งสองฝ่าย คือนอกจากงานที่บ้านตัวเองในฐานะเจ้าสาวแล้ว การรับผู้หญิงเข้าครอบครัวฝ่ายชาย ก็เชิญแขกร่วมทานเลี้ยงเช่นกัน งานเลี้ยงที่บ้านงาน..จัดเลี้ยงค่อนข้างยาว เริ่มตั้งแต่เช้า สาย บ่าย ค่ำและกลางคืน (8:00-20:00 น. ตามที่บอกและระบุในการ์ด)

ขากลับปัตตานี..ได้รับการสำทับว่าให้กลับในเส้นทางที่คนส่วนใหญ่ใช้กัน “ดุซงญอ 14 กม. เส้นนั้น” เพิ่มความเป็นห่วงมาก อีกทั้งบอกว่าเป็นทางลัดและเปลี่ยว คนไม่นิยมใช้ ..ไม่น่าหล่ะ ไม่ค่อยมีรถเลยจริงๆซะด้วย...แต่บทเรียนนี้ผ่านมาได้ด้วยดี.. เลยได้แต่ยิ้มๆรำพึงกับตัวเองในใจว่า ... "วันนี้ทำแบบฝึกหัดที่ยากและท้าทายอีกแล้วซิเรา" จากนั้นเดินทางกลับปัตตานีด้วยการตีรถเข้านราธิวาส.. เส้นที่เราใช้บ่อย..

ระหว่างที่ขับรถกลับ..นั่งใคร่ครวญ หวนนึกสิ่งที่ประสบมาในวันนี้..การมีน้ำใจ มิตรภาพและรอยยิ้มที่ได้รับ ความจริงใจที่สัมผัสได้ ขณะที่ลงไปถามทาง ...พื้นที่แห่งนี้ยังคงมีเสน่ห์..ต้อนรับแขกผู้มาเยือน อย่างที่เป็นวิถีดั้งเดิมของพี่น้องที่นี่ วิถีชีวิตชนบทแบบเรียบง่าย สงบ สบายๆ ช่วยเหลือเอื้ออาทรกัน ธรรมชาติก็แสนจะเชิญชวน..ทำไมหล่ะ?? อะไรหล่ะ??..ทำให้ภาพที่ออกไปสู่ภายนอกพื้นที่..กลับเป็นอย่างอื่น...เมื่อไหร่สันติสุขจะกลับมาดั่งเดิม...คิดไปเพียงลำพังเงียบๆ ... ขณะขับรถกลับปัตตานีแบบสบายๆ บนถนนสายหลัก..

ยังไงก็สุขใจมาก... ที่ได้เดินทาง ขับรถไปถึงบ้าน ..ร่วมแสดงความยินดีล่วงหน้า ก่อนงาน.. ตามไปเรียนรู้ ตามดู "เบื้องหลัง" การเตรียมงานกินเหนียว/แต่งงาน..เท่าที่สังเกตได้ ..โดยใช้ ความรักนำทางไป.....ไม่รักกันจริงก็ คงไปไม่ถึงบ้าน....

นี่คืออีกบทบาทของครู-ศิษย์ ที่นอกจากจะชี้แนะ/ให้ความคิด บ่มเพาะศิษย์ให้มีความรู้ มีจิตวิญญาณที่ดี มีความแข็งแกร่งพอที่เลี้ยงตัวและสร้างครอบครัวต่อไปได้ ก็เฝ้ามอง ให้กำลังใจ ด้วยความชื่นชมต่อไป

(อ่านเพิ่มเติมได้ที่ http://burongtani.oas.psu.ac.th/blog/944

..๑ กรกฏาคม ๒๕๕๕..

...pax vobiscum...

(๑๕)

เขียนใน GotoKnow โดย kwancha
ใน ครู..พื้นที่??... วิถีชีวิต & ธรรมชาติ...

คำสำคัญ (Tags): #burongtani#วิถีชนบท#วิถีมุสลิม#ดุซงญอ#นิก๊ะห์#deep south#ครูเพื่อศิษย์#งานแต่งงานมุสลิม#มาแกปูโล๊ะ

หมายเลขบันทึก: 493055เขียนเมื่อ 1 กรกฎาคม 2012 19:38 น. ()แก้ไขเมื่อ 25 กรกฎาคม 2012 17:49 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-อนุญาตแบบเดียวกันจำนวนที่อ่าน

ความเห็น (13)

ดร. ธวัชชัย ปิยะวัฒน์

เขียนเมื่อ 1 กรกฎาคม 2012 19:58 น. ()

ผมชอบบันทึกนี้มากๆ เลยครับ ในขณะที่ข่าวจากสามจังหวัดออกทีวีเขย่าขวัญคนไทยทั้งประเทศอยู่บ่อยๆ เช่นนี้ บันทึกนี้จะช่วยให้คนไทยเข้าใจและรู้จักท้องถิ่นที่เขาได้ยินในข่าวมากขึ้นครับ อยากให้มีคนมาอ่านเยอะๆ ครับ