ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ช่วยครูมือใหม่ได้จริงหรือ ?

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ช่วยครูมือใหม่ได้จริงหรือ ?

 

  นางสาวนาถอนงค์  กางถัน

  นิสิตปริญญาโท สาขาเทคโนโลยีและสื่อสารการศึกษา

                                                                                                                                คณะศึกษาศาสตร์

มหาวิทยาลัยนเรศวร

 

บทนำ

นับว่าครูทุกคนปฏิเสธไม่ได้ว่า “สื่อการสอน” คือสิ่งที่สำคัญอย่างยิ่งที่ขาดไม่ได้ในกระบวนการจัดการเรียนการสอน  เนื่องจากสื่อการสอนจะช่วยเสริมสร้างให้กระบวนการจัดการเรียนรู้เป็นไปตามวัตถุประสงค์ หรือเป้าหมายที่วางไว้โดยง่าย  ทั้งนี้สื่อการสอนจะช่วยสร้างความเข้าใจแจ่มแจ้งและชัดเจน  ทำให้ผู้เรียนได้เห็นจริง  จับต้องจริง  และเกิดประสบการณ์จริง  ทำให้เกิดการเรียนรู้ได้อย่างรวดเร็วและแม่นยำ  ในการนำสื่อการสอนมาใช้จะต้องคำนึงถึงความเหมาะสมด้านเนื้อหาวิชา  ด้านนักเรียน  และสภาพแวดล้อมที่เอื้ออำนวยต่อการใช้สื่อการสอนประเภทนั้น  ซึ่งการเลือกใช้สื่อการสอนให้เหมาะสมนั้นมันไม่ใช่เรื่องยากสำหรับมืออาชีพที่มีความชำนาญ และมากประสบการณ์อยู่แล้ว  แต่ในทางตรงกันข้าม  ครูมือใหม่ หรือ ครูที่พึ่งบรรจุใหม่ ยังด้อยประสบการณ์ในการสอนมากนัก  จะต้องทำความเข้าใจและฝึกความพร้อมในหลายๆ เรื่อง  ในการเลือกใช้สื่อการสอนก็เช่นกันจะต้องให้ความสำคัญอย่างยิ่ง  สื่อที่นำมาใช้ในการประกอบการเรียนการสอนนั้นจะต้องมีขั้นตอนการใช้ที่ไม่ยุ่งยากซับซ้อน  สามารถทำความเข้าใจได้ง่าย  หยิบจับและพกพาได้สะดวก  เพื่อเป็นการลดภาระสำหรับครูมือใหม่ที่จะต้องเตรียมตัวและทำการบ้านเพิ่มในหลายๆเรื่องแล้ว  การใช้สื่อการสอนที่เหมาะสมก็น่าจะเป็นสื่อประเภทที่มีความสมบูรณ์แบบและเบ็ดเสร็จในตัว  นั่นก็คือ ชุดกิจกรรมการเรียนรู้  ซึ่งเป็นสื่อการสอนที่น่าจะช่วยครูมือใหม่ได้เป็นอย่างดี

 

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้คืออะไร ?

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ คือ การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ อันประกอบด้วยวัตถุประสงค์ เนื้อหา  และวัสดุอุปกรณ์ทั้งหลายไว้เป็นชุด ๆ จะใส่เป็นกล่อง หรือชุด หรือถุง หรือห่อก็ได้ เพื่อจัดกิจกรรมให้เกิดการเรียนรู้ และถือว่าเป็นแผนการสอนที่ช่วยครูให้ได้รับความสะดวกในการสอน และช่วยผู้เรียนให้เกิดผลสำเร็จในการเรียนรู้ และเป็นการจัดโดยอาศัยวัตถุประสงค์และผลการเรียนรู้ (เสาวนีย์ สิกขาบัณฑิต, 2528 : 291-292)  ชุดกิจกรรมการเรียนรู้นับว่าเป็นชุดสื่อประสมซึ่งผลิตขึ้นมาอย่างมีระบบ มีความสมบูรณ์เบ็ดเสร็จในตัวเอง โดยมีความสัมพันธ์และสอดคล้องกับเนื้อหาวิชาประสบการณ์ที่สามารถนำมาใช้ใน การเรียนการสอน เพื่อให้เกิดการเรียนรู้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ  ในชุดกิจกรรมการเรียนรู้จะประกอบด้วย  

(1) คู่มือและแบบฝึกปฏิบัติ สำหรับครูผู้ใช้ชุดการสอน และผู้เรียนที่ต้องเรียนจากชุดการสอน

(2) คำสั่งหรือการมอบงาน เพื่อกำหนดแนวทางการเรียนให้นักเรียน

(3) เนื้อหาสาระ อยู่ในรูปของสื่อการสอนแบบประสม และกิจกรรมการเรียน

การสอน ทั้งแบบกลุ่มและรายบุคคล ซึ่งกำหนดไว้ตามวัตถุประสงค์เชิงพฤติกรรม

(4) การประเมินผล เป็นการประเมินผลของ "กระบวนการ" ได้แก่แบบฝึกหัด รายงาน

การค้นคว้า ฯลฯ และ "ผล" ของการเรียนรู้ในรูปของแบบสอบต่าง ๆ ส่วนประกอบทั้งหมดจะอยู่ในกล่องหรือซอง โดยจัดเป็นหมวดหมู่ เพื่อสะดวกต่อการใช้  (ชัยยงค์  พรหมวงศ์, 2521 : 105-106) 

 

บทบาทความสำคัญและการนำชุดกิจกรรมการเรียนรู้ไปใช้

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ เป็นสื่อการสอน ที่เริ่มมีบทบาทต่อการเรียนการสอนทุกระดับในปัจจุบันและในอนาคต  เพราะชุดกิจกรรมการเรียนรู้จะเป็นแนวทางใหม่ที่จะช่วยแก้ปัญหาและเพิ่มประสิทธิภาพ  ทั้งนี้เพราะชุดกิจกรรมการเรียนรู้เป็นระบบของการวางแผนการสอนที่สอดคล้องกับจุดมุ่งหมาย ของเนื้อหาวิชานั้นๆ จึงทำให้เกิดประโยชน์และคุณค่าในการเรียนการสอนอย่างมาก    

ชัยยงค์  พรหมวงศ์ (2521 : 54-55)  ได้กล่าวถึงคุณค่าของชุดกิจกรรมการเรียนรู้ไว้ดังนี้

1.  ช่วยให้ผู้สอนถ่ายทอดเนื้อหาและประสบการณ์ที่สลับซับซ้อนและมีลักษณะเป็นนามธรรมสูง  เช่น  การทำงานของเครื่องกล  อวัยวะภายในร่างกาย  การเติบโตของสัตว์ชั้นต่ำ  ฯลฯ  ซึ่งผู้สอนไม่สามารถถ่ายทอดด้วยการบรรยายได้ดี

2.  ช่วยเร้าความสนใจของนักเรียนต่อสิ่งที่กำลังศึกษา  เพราะชุดกิจกรรมการเรียนรู้จะเปิดโอกาสให้ผู้เรียนมีส่วนร่วมในการเรียนของตนเองและสังคม

3.  เปิดโอกาสให้ผู้เรียนได้แสดงความคิดเห็น  ฝึกการตัดสินใจแสวงหาความรู้ด้วยตนเอง  และการมีความรับผิดชอบต่อตนเองและสังคม

4.  ช่วยสร้างความพร้อมและความมั่นใจแก่ผู้สอน  เพราะชุดกิจกรรมการเรียนรู้ผลิตไว้เป็นหมวดหมู่  สามารถหยิบไปใช้ได้ทันที  โดยเฉพาะผู้ที่ไม่ค่อยมีเวลาในการเตรียมการสอนล่วงหน้า

5.  ทำให้การเรียนการสอนของผู้เรียนเป็นอิสระจากอารมณ์ของผู้สอน  ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ สามารถทำให้ผู้เรียนเรียนได้ตลอดเวลา  ไม่ว่าอาจารย์ผู้สอนจะมีสภาพหรือมีความขัดข้องทางอารมณ์มากน้อยเพียงใด

6.  ช่วยให้การเรียนเป็นอิสระจากบุคลิกภาพของผู้สอน  เนื่องจากชุดกิจกรรมการเรียนรู้ทำหน้าที่ถ่ายทอดความรู้แทนครู  แม้ครูจะพูดหรือสอนไม่เก่ง  ผู้เรียนก็สามารถเรียนได้อย่างมีประสิทธิภาพจากชุดกิจกรรมการเรียนรู้ที่ผ่านการทดสอบประสิทธิภาพมาแล้ว

จะเห็นได้ว่าชุดกิจกรรมการเรียนรู้เป็นการรวบรวมกิจกรรมต่างๆ ที่ส่งเสริมให้ผู้เรียนได้ศึกษาหาความรู้ด้วยตนเอง มุ่งจัดกิจกรรมที่เน้นผู้เรียนเป็นสำคัญ ช่วยเสริมประสบการณ์ซึ่งกันและกัน ผู้เรียนได้รับความรู้ตามต้องการ ตามความถนัดและตามความสามารถของแต่ละบุคคล

การใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้จะทำให้ลักษณะการเรียนการสอนในชั้นเรียน เปลี่ยนแปลงไปจากการเรียนการสอนที่ยึดครูเป็นศูนย์กลางการเรียนรู้ มาสู่การให้ผู้เรียนได้ทำกิจกรรมเรียนรู้ด้วยตนเอง และการทำกิจกรรมกลุ่มร่วมกัน โดยเนื้อหาและประสบการณ์ต่างๆ ที่ได้จากการใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้นั่นเอง  ครูจะเป็นเพียงผู้ประสานงานให้การทำกิจกรรมต่างๆ เป็นไปอย่างมีประสิทธิภาพเท่านั้น

การนำชุดกิจกรรมการเรียนไปใช้ในการจัดการเรียนการสอนสำหรับครูมือใหม่แล้ว จะต้องเลือกประเภทของชุดกิจกรรมการเรียนรู้ให้เหมาะสมกับผู้เรียน  และสอดคล้องกับวัตถุประสงค์การเรียนรู้ด้วย  ซึ่งจะมีชุดกิจกรรมการเรียนรู้จะมีอยู่  3 ประเภท คือ  1. ชุดการสอนประกอบการบรรยาย  เป็นชุดการสอนที่กำหนดกิจกรรมและสื่อการสอนให้ครูใช้ประกอบการสอนแบบบรรยาย เพื่อเปลี่ยนบทบาทของครูให้พูดน้อยลง  และเปิดโอกาสให้นักเรียนมีส่วนร่วมในกิจกรรมการเรียนมากยิ่งขึ้น   2. ชุดการสอนสำหรับกิจกรรมกลุ่ม  เป็นชุดการสอนที่ยึดระบบการผลิตสื่อการสอนตามหน่วยและหัวเรื่องที่จะเปิดโอกาสให้ผู้เรียนได้ประกอบกิจกรรมร่วมกัน   3. ชุดการสอนรายบุคคล  เป็นชุดการสอนที่จัดระบบขึ้นเพื่อให้ผู้เรียนใช้เรียนด้วยตนเองตามลำดับขั้นที่ระบุไว้ (ชัยยงค์  พรหมวงศ์, 2521 : 53-54)  จากนั้นจะต้องอ่านและทำความเข้าใจคำชี้แจงและคำแนะนำวิธีการใช้อย่างละเอียด  เพื่อความสะดวกในการหยิบจับเลือกใช้อุปกรณ์ได้เหมาะสมกับเนื้อหาและตรงตามวัตถุประสงค์ในบทเรียนนั้นๆ  ในขั้นของการนำชุดกิจกรรมการเรียนรู้มาใช้  ครูมือใหม่จะต้องติดตาม  สังเกตพฤติกรรมการเรียนรู้  ความเข้าใจในการใช้ชุดกิจกรรมการเรียนของผู้เรียน  แล้วนำข้อบกพร่องมาปรับแก้ไขให้เหมาะสมต่อไป

 

บทสรุป

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้เป็นสื่อการสอนที่จะช่วยสร้างความมั่นใจและความพร้อมให้แก่ครู  เพราะชุดกิจกรรมการเรียนรู้มีการจัดระบบการใช้สื่อ  ผลิตสื่อและกิจกรรมการเรียนรู้รวมทั้งมีข้อแนะนำการใช้สำหรับครู โดยที่ครูผู้นั้นไม่จำเป็นต้องมีความชำนาญมากนัก ก็สามารถใช้สื่อนี้ได้เลย  ทำให้ครูมีความพร้อมในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้  จึงก่อให้เกิดประสิทธิภาพในการเรียนการสอนอย่างแท้จริง  ดังนั้นจึงเป็นสื่อการสอนที่เหมาะสมกับครูมือใหม่ที่ด้อยประสบการณ์การสอนอย่างยิ่ง...

 

 

ข้อมูลอ้างอิง

ชัยยงค์  พรหมวงศ์ และคณะ. (2521).  ระบบสื่อการสอน.  กรุงเทพฯ :  จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย.

เสาวนีย์  สิกขาบัณฑิต. (2528).  เทคโนโลยีทางการศึกษา.  กรุงเทพฯ :  โรงพิมพ์สถาบันเทคโนโลยีพระจอมเกล้าพระนครเหนือ.