หมออนามัย นวัตกรรม การจัดการขยะติดเชื้อ

หมออนามัย นวัตกรรม การจัดการขยะติดเชื้อ

นายอานนท์ ภาคมาลี

 

ขยะ/ของเสียอันตราย หมายถึง ขยะทางการแพทย์ที่มีพิษ อาจก่อให้เกิดอันตรายกับมนุษย์และสภาพแวดล้อม ต้องการวิธีการทำลายเป็นพิเศษได้แก่

-          ถ่านไฟฉาย หลอดฟลูออเรสเซนต์ แบตเตอรี กระป๋องสเปรย์

-          ยา สารเคมีต่างๆ ขวดใส่ยาเคมีบำบัด ขวดยาต้านจุลชีพ น้ำยาและสารเคมีจากห้องปฏิบัติการและจากหอผู้ป่วย รวมทั้งยาที่หมดอายุ

-          สารรังสีที่ใช้กับผู้ป่วยเพื่อประกอบการวินิจฉัย และแร่ที่ใช้ในการรักษาผู้ป่วยตลอดจน สารรังสีที่ใช้ในห้องปฏิบัติการต่างๆ

ขยะติดเชื้อ หมายถึง ขยะทางการแพทย์ซึ่งมีเหตุอันควรให้สงสัยว่ามีหรืออาจมีเชื้อโรค ขยะที่สัมผัสหรือสงสัยว่าได้สัมผัสกับเลือดส่วนประกอบของเลือด(เช่นน้ำเลือด เม็ดเลือดต่างๆ ผลิตภัณฑ์ที่ได้จากเลือด) สารน้ำจากร่างกาย (เช่นปัสสาวะ เสมหะ น้ำลาย หนอง) ได้แก่

1. ขยะที่เป็นของเหลวหรือสารคัดหลั่ง เช่นเลือด ส่วนประกอบของเลือด ปัสสาวะ น้ำไขสันหลัง เสมหะ และสารคัดหลั่งต่างๆ
2. ขยะที่เป็นอวัยวะหรือชิ้นส่วนอวัยวะ เช่นชิ้นเนื้อ เนื้อเยื่อ อวัยวะที่ได้จากการทำหัตถการต่างๆขยะจากทางห้องปฏิบัติการ การตรวจศพ ซากสัตว์ทดลอง รวมทั้งวัสดุที่สัมผัสระหว่างการทำหัตถการและการตรวจนั้นๆ
3. ขยะของมีคมติดเชื้อที่ใช้แล้ว เช่นเข็ม ส่วนปลายแหลมคมของชุดให้สารทางหลอดเลือดหรือชุดให้เลือดและผลิตภัณฑ์ของเลือด ใบมีด หลอดแก้ว กระบอกฉีดยาชนิดแก้ว สไลด์แผ่นกระจกปิดสไลด์ และเครื่องมือที่แหลมคมต่างๆที่ใช้กับผู้ป่วยแล้ว
4. ขยะจากกระบวนการเก็บและเพาะเชื้อ เช่นเชื้อ อาหารเลี้ยงเชื้อ จากเลี้ยงเชื้อ วัสดุอื่นและเครื่องมือที่ใช้เพาะเชื้อแล้ว
5. มูลฝอยที่เป็นวัคซีน ทำจากเชื้อโรคที่มีชีวิตและภาชนะบรรจุ เช่นวัคซีนป้องกันวัณโรค โปลิโอ หัด หัดเยอรมัน คางทูม อีสุกอีใส ไข้รากสาดน้อยชนิดกิน เป็นต้น
6. มูลฝอยติดเชื้ออื่นๆ คลอบคลุมถึง

-          วัสดุทำจากผ้า เช่นสำลี ผ้ากอซ เสื้อคลุม และผ้าต่างๆ

-          วัสดุทำจากพลาสติก และยาง เช่น ถุงมือใช้ครั้งเดียวทิ้ง กระบอกฉีดยาชนิดพลาสติก  ปิเปต

พลาสติก ท่อยาง ถุงใสปัสสาวะ ภาชนะพลาสติก รองรับสารคัดหลั่งและเสมหะถุงเลือดและผลิตภัณฑ์ของเลือด และอุปกรณ์ที่ใช้กับผู้ป่วยล้างไต

-          วัสดุทำจากกระดาษ เช่นกระดาษซับเลือด เสื้อคลุมใช้ครั้งเดียวทิ้ง ผ้าปิดปาก ปิดจมูก เป็นต้น

 

บริเวณพักขยะ หมายถึง บริเวณภายในโรงพยาบาลซึ่งได้กำหนดสำหรับเป็นที่ให้หน่วยงานที่อยู่ในบริเวณใกล้เคียงสามารถขนย้ายขยะที่เกิดจากหน่วยงานมาเก็บพักไว้ในภาชนะรองรับระหว่างรอให้เจ้าหน้าที่กำจัดขยะขนย้ายไปเก็บพักไว้ที่โรงพักขยะ

เรือนพักขยะ  หมายถึง สิ่งปลูกสร้างซึ่งโรงพยาบาลจัดสร้างขึ้น เป็นที่เก็บขยะระหว่างรอการกำจัดขยะ

กลุ่มเป้าหมายที่จะมีการควบคุม

1. สถานบริการสาธารณสุข หมายถึง สถานพยาบาล สถานพยาบาลสัตว์ ทั้งของรัฐและเอกชน
2. ห้องปฏิบัติการเชื้ออันตราย หมายถึง ห้องปฏิบัติการตรวจวิเคราะห์สารเคมี และ จุลินทรีย์ในวัตถุตัวอย่าง จากร่างกายมนุษย์หรือสัตว์ที่อาจก่อให้เกิดเชื้ออันตราย และห้องปฏิบัติการทดสอบด้านสาธารณสุขที่ทำการตรวจวิเคราะห์คุณภาพ ส่วนประกอบและความปลอดภัยของผลิตภัณฑ์สุขภาพที่อาจก่อให้เกิดเชื้ออันตรายทั้งของรัฐและเอกชน และทั้งนี้ต้องไม่เป็นห้องปฏิบัติการที่อยู่ในสถานบริการสาธารณสุข

 

หลักเกณฑ์และวิธีการเก็บรวบรวมขยะติดเชื้อ

1. จัดให้มีภาชนะสำหรับบรรจุ ขยะติดเชื้อที่มีสีแดงทึบแสง และมีข้อความสีดำอ่านได้ชัดเจนว่า ขยะติดเชื้อ อยู่ภายใต้รูปหัวกะโหลกไขว้ คู่กับตราหรือสัญญาลักษณ์ สากล
2. ต้องแยกเก็บขยะติดเชื้อที่แหล่งขยะติดเชื้อนั้น ห้ามปะปนกับขยะอื่นๆ
3. ต้องบรรจุขยะติดเชื้อประเภทของมีคมลงในถังหรือกล่องไม่เกินสามในสี่ส่วน ขยะติดเชื้อที่มีใช้วัสดุมีคมให้บรรจุในถุงไม่เกินสองในสามส่วน แล้วปิดฝาหรือผูกมัดปากถุงให้แน่น
4. ต้องจัดให้มีที่พักรวมขยะติดเชื้อที่เป็นห้องหรืออาคารเฉพาะ แยกจากอาคารอื่น มีขนาดเพียงพอที่จะรองรับขยะติดเชื้ออย่างน้อยได้สองวัน ลักษณะโปร่งไม่อับทึบ ป้องกันสัตว์นำโรค มีรางและท่อระบายน้ำทิ้งเชื่อมต่อกับระบบบำบัดน้ำเสีย ประตูปิดล็อกได้ และมีข้อความ ที่พักรวมขยะติดเชื้อ กรณีที่กักเก็บไว้เกิน 7 วัน ต้องควบคุมอุณหภูมิไม่เกิน10 องศาเซลเซียส
5. การเคลื่อนย้ายขยะติดเชื้อภายในสถานพยาบาล ต้องใช้รถเข็นที่ทำด้วยวัสดุที่ทำความสะอาดง่ายมีผนังปิดมิดชิด ไม่มีแง่มุมให้ขยะติดเชื้อแพร่เชื้อและอันตรายได้ และมีอุปกรณ์ทำความสะอาดกรณีตกหล่น รวมทั้งพิมพ์ข้อความว่า รถเข็นขยะติดเชื้อ ห้ามใช้ในกิจการอื่น
6. ผู้ปฏิบัติงานเก็บและเคลื่อนย้ายขยะติดเชื้อต้องมีความรู้เกี่ยวกับขยะติดเชื้อ และป้องกันและระงับการแพร่เชื้อและอันตรายได้ และต้องสวมเครื่องป้องกันอันตรายส่วนบุคคล ขณะปฏิบัติงาน

หลักเกณฑ์และวิธีการขนขยะติดเชื้อ

1. จัดให้มียานพาหนะขนขยะติดเชื้อซึ่งเป็นภาชนะตัวถังปิดทึบ ไม่รั่วซึม สามารถควบคุมด้านว่า ใช้ในการขนขยะติดเชื้อ และแสดงชื่อของทางราชการที่ทำการขนย้ายขยะติดเชื้อด้วยตัวหนังสือสีแดงไว้ภายนอกตัวถังด้านข้างทั้งสองด้านของยานพาหนะขนขยะติดเชื้อ
2. ต้องขนโดยสม่ำเสมอตามวัน และเวลาที่กำหนด
3. ผู้ประกอบการขนขยะติดเชื้อ หรือสถานพยาบาล ที่มีการขนย้ายขยะติดเชื้อนอกสถานที่จะต้องมีผู้ควบคุมโดยบุคลากร วุฒิวิทยาศาสตร์ อย่างน้อย 1 คน
4. ผู้ขับขี่และผู้ปฏิบัติงานประจำยานพาหนะต้องมีความรู้เกี่ยวกับขยะติดเชื้อ การป้องกัน ระงับการแพร่เชื้ออันตราย และต้องสวมเครื่องป้องกันอันตรายส่วนบุคคล ขณะปฏิบัติงาน

 

หลักเกณฑ์และวิธีการกำจัดขยะติดเชื้อ

1. การกำจัด ขยะติดเชื้อด้วยวิธีการเผาในเตาเผา ต้องให้ได้มาตรฐาน คือ ต้องมีสองห้องเผา ได้แก่ ห้องเผาขยะติดเชื้อที่มีอุณหภูมิไม่ต่ำกว่า760 องศาเซลเซียสห้องเผาควัน ที่มีอุณหภูมิไม่ต่ำกว่า 1,000องศาเซลเซียส และควันที่ระบายออกจากเตาเผาต้องได้มาตรฐานตามที่กระทรวงสาธารณสุขกำหนด

2. การกำจัด การกำจัดขยะติดเชื้อด้วยวิธีการอื่นจะต้อง ให้ได้มาตรฐานทางชีวภาพ คือการทำลายเชื้อโรคได้หมด โดยสามารถ ตรวจสอบด้วยวิธีการตรวจวิเคราะห์สปอร์ของเชื้อ Bacillus sterothermophillus และ Bacillus subtilis

3. สถานพยาบาล และห้องปฏิบัติการเชื้ออันตราย ต้องตรวจสอบมาตรฐานการกำจัดเป็นประจำและมีการเขียนรายงาน

4. สถานที่กำจัด ขยะติดเชื้อจะต้องมีผู้ควบคุมโดยมีบุคลากร วุฒิวิทยาศาสตร์และวิศวกรรมศาสตร์สาขาละ 1คน

5. ผู้ปฏิบัติงาน กำจัดขยะติดเชื้อต้องมีความรู้เกี่ยวกับขยะติดเชื้อ การป้องกันและการแพร่เชื้อและอันตรายได้ และสวมชุดป้องกันอันตรายส่วนบุคคลขณะปฏิบัติงาน

[supermansonic]

บริษัท โฟร์บรีซ คอร์ปอเรชั่น จำกัด
ผู้ให้บริการด้านการกำจัดมูลฝอยติดเชื้อ ตามมาตรฐานกระทรวงสาธารณสุข
โทร:02-979-8994 E-mail:[email protected]

"คิดถึงการกำจัดขยะติดเชื้อ คิดถึงโฟร์บรีซ"