การใช้จุลินทรีย์ป้องกันและกำจัดโรค แมลง ไร ศัตรูเห็ด (๒)

โดย อาจารย์ดีพร้อม  ไชยวงศ์เกียรติ  

นายกสมาคมนักวิจัยและเพาะเห็ดแห่งประเทศไทย

ข้าราชการบำนาญภาควิชาจุลชีววิทยา มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์

 

                   ต่อมาใช้วิธีเฉพาะเปิดผล เทน้ำมะพร้าวใส่ถุงพลาสติกใหม่ๆ เปิดให้อากาศเข้าได้ ใส่เชิ้อ ๑ ช้อนชา กวนให้เชื้อกระจาย แขวนไว้ในที่ร่ม ๔๘ ชั่วโมง ครบเวลาเชื้อในน้ำมะพร้าว ๑ ผล สามารถนำไปผสมน้ำได้อีก ๒๐ ลิตร หรือ ๑ ปิ๊ป แล้วไปฉีดพ่น

                   หากเป็นน้ำมะพร้าวแก่ นำมาต้มให้เดือด ใส่น้ำตาลเล็กน้อยพอหวาน แบ่งใส่ถุง ถุงละ ๒๕๐ ซี.ซี. (ประมาณ ๑ แก้ว) พอน้ำมะพร้าวที่ต้มเย็น ใส่เชื้อ ๑ ช้อนชา  หมักนาน ๔๘ ชั่วโมง ครบเวลาหมัก นำมาผสมน้ำครบ ๒๐ ลิตร แล้วฉีดพ่น

                   หมักขยายด้วยไข่ไก่สด + น้ำมะพร้าวอ่อน ใช้น้ำ ๑๕ ลิตร ใส่ภาชนะ เช่น กะละมังใหญ่ เติมน้ำมะพร้าวอ่อน ๑ ผล และไข่ไก่ตี ๑ ฟอง  เชื้อบาซิลลัส ๑ ช้อนชา เป่าลมด้วยปั๊มลมแบบที่ใช้กับตู้ปลาใช้หัวทรายพ่นอากาศออกเป็นฟองกลางกะละมังตลอด ๒๔-๔๘ ชั่วโมง นำไปผสมน้ำเปล่าได้ ๒-๕ ปิ๊ป

                   หมักเชื้อขยายด้วยนมข้นหวาน ใช้นมข้นหวาน ๑ กระป๋อง น้ำ ๒๐ ลิตร น้ำตาล ๓ ช้อนแกง เชื้อบาซิลลัส ๑ ช้อนชา เป่าลมแบบใช้หัวทรายตู้ปลา นาน ๒๔ – ๔๘ ชั่วโมง ครบเวลานำมาผสมน้ำเป็น ๒ – ๕ ปิ๊ป

                   หมักขยายเชื้อด้วยนมสดใหม่ๆ ใช้นมสด ๑ ลิตร น้ำ ๒๐ ลิตร เชื้อบาซิลลัส ๑ ช้อนชา เป่าลม ๒๔-๔๘ ชั่วโมง ผสมน้ำ ๑-๕ ปิ๊ป

                   หมักเชื้อขยายด้วยนมกล่อง ใช้นมวัวแดงหรือนมหนองโพ หรือยี่ห้ออื่นๆ เป็นมกล่องชนิดหวาน (๒๕๐ ซี.ซี.) แกะกล่อง เทนมใส่ถุงพลาสติกใหม่สะอาด ใส่เชื้อบาซิลลัส ๑ ช้อนชากวนแขวนทิ้งไว้ที่ร่ม ๒๔ – ๔๘ ชั่วโมง โดยเปิดให้อากาศเข้าได้ ครบเวลา นำไปผสมน้ำเปล่าอีก ๒๐ ลิตร ฉีดพ่น

                   นมกล่องยูเอชทีเป็นนมที่ผ่านการฆ่าเชื้อ น้ำนมข้างในจึงปลอดภัย

                   น้ำเต้าหู้ใหม่ๆ นำน้ำเต้าหู้ที่ทำใหม่ๆ ทิ้งให้เย็น ใส่เชื้อ  ๑ ช้อนชา เปิดถุงให้อากาศเข้าได้หมักทิ้งไว้ ๒๔ – ๔๘ ชั่วโมง ผสมน้ำได้ ๑-๒ ปิ๊บ

                   เชื้ออื่นที่เจริญพร้อมกัน พบว่าเชื้อจุลินทรีย์ทั่วไปมีการเจริญควบคู่ไปพร้อมกับเชื้อบาซิลลัส เชื้อสามัญเหล่านี้มีปริมาณ ๔๐ % ของทั้งหมด แต่ไม่มีผลเสีย บาซิลลัสยังเจริญได้และให้ผลตามปกติ

                   หมักแยกใช้รวม เนื่องจากเชื้อบาซิลลัส ๓ กลุ่มคือ พลายแก้วปราบรา บีทีปราบหนอนและไมโตฟากัสปราบไร ถ้าจะใช้ฉีดได้ร่วมกันให้หมักแยก หรือแยกภาชนะ เมื่อหมักครบเวลา จึงค่อยนำมารวมกันแล้วผสมน้ำฉีดไปพร้อมกันได้ เหตุผลที่ให้หมักแยก เพื่อให้เชื้อจุลินทรีย์แต่ละตัวได้เจริญเติบโตเต็มที่ สร้างสารหรือเอนไซม์ได้เต็มประสิทธิภาพ

                   ผลในการกำจัดแมลง เชื้อบีทีปราบหนอน เมื่อหมักขยายแล้วนำไปผสมน้ำฉีด สามารถกำจัดหนอนแมลงหวี่ หนอนแมลงวัน หนอนผีเสื้อได้ดีมาก เพียงหนึ่งวันถึงสองวันหนอนจะตกลงมาจากก้อนเชื้อจนหมด หากมีแหล่งเพาะแมลงอยู่ใกล้ๆ ควรหมักและฉีดพ่น ๕ – ๗ วัน เพื่อตัดวงจรแพร่เชื้อ ผู้ที่มีเครือข่ายใช้พลายแก้วกำจัดรา ในการเพาะเห็ดถุงมากที่สุดมีรายงานคือ ไพบูลย์  พูนทอง ๐๘๑-๗๒๙-๒๓๕๕ (ขอนแก่น) และคุณอำพล สุขเกต ๐๘๙-๙๘๒-๔๙๐๙ (ราชบุรี)

                   ป้องกันเชื้อรา ใช้ตามวิธีของอาจารย์สุภพงษ์  วงศ์สมิตกุล ที่โรงเรียนปากช่อง คือหมักน้ำมะพร้าวอ่อน ๑ ผล เชื้อพลายแก้ว ๑ – ๒ ช้อนชา หมักนาน  ๒๔-๔๘ ชั่วโมง นำมาผสมน้ำ ๑๐ ลิตร รดบนกองขี้เลื่อย ๑๐๐ กิโลกรัม ที่ผสมอาหารเสริมต่างๆ พร้อมแล้ว คลุกผสมกันแล้วเติมน้ำเปล่า จนได้ความชื้นที่พอเหมาะ กรอกใส่ถุง นึ่งฆ่าเชื้อตามปรกติ ก้อนเย็นแล้วใส่เชื้อเห็ด การทำดังนี้ป้องกันรา ปนเปื้อนในถุงได้เกือบทั้งหมด

                   ฟาร์มเห็ดที่เคยมีปัญหาราปนเปื้อนเชื้อเห็ด เมื่อใช้วิธีนี้แก้ปัญหาราปนเปื้อนเชื้อได้เช่นกัน

                   กำจัดไรไข่ปลาในเห็ดบด เห็ดขอน ใช้บาซิลลัส ไมโตฟากัส  หมักขยายแล้วฉีดพ่นทับเห็ดบด เห็ดขอน ฉีดพ่นทุกส่วนทั้งในและนอกโรงเรือน บนดอกเห็ด บนถุง ชั้นวาง เสา ซอก เพียง ๒ – ๓ วัน ไรไข่ปลายุบฝ่อ ใช้แว่นขยายส่งไม่พบ ทำทุก ๗ วัน ไรหมดไป เครือข่ายของคุณไพบูลย์  พูนทอง ๐๘๑-๗๒๙-๒๓๕๕ ใช้วิธีนี้ได้ผลดีที่สุด

                   กำจัดไรไข่ปลาในเห็ดหูหนู การใช้ไมโตฟากัส หมักขยายตามวิธีการต่างๆ โดยเฉพาะอย่างยิ่งใช้สูตรมะพร้าวอ่อน เพราะที่ราชบุรีมีมะพร้าวอ่อนมาก ราคาถูก พบว่าฟาร์มเห็ดหูหนู ในเครือข่ายสนับสนุนวิชาการโดย นายอำพล สุขเกตุ โทร. ๐๘๙-๙๘๒-๔๙๐๙ ได้ผลดีในการกำจัดไรไข่ปลาเป็นอย่างยิ่ง ทั้งค่าใช้จ่ายน้อยและปลอดภัย ส่วนหนึ่งนำไปใช้ได้ผลดีในการกำจัดไรไข่ปลาในเห็ดขอนขาวเช่นกัน

                   แผนลดปัญหาไรอื่นๆ ในอนาคต ปัจจุบันยังขาดข้อมูลในไรขาวใหญ่และไรดีด แต่ไรในเห็ดฟางได้ผลดีมาก ได้มีการนำเชื้อไมโตฟากัสไปหมักและฉีดพ่นในรังกล้วยไม้เพื่อกำจัดไรก็ได้ผลดีเช่นกัน

                   สำหรับวันนี้ก็ได้ข้อมูลเรื่องการหมักขยายเชื้อจุลินทรีย์ชีวภาพเพื่อลดต้นทุนกันไปไม่มากก็น้อยนะครับ ไว้พรุ่งนี้ค่อยมาต่อในตอนจบ ที่เกี่ยวกับเรื่องการขยายในปริมาณมากๆ ในกรณีที่มีพื้นที่การเกษตรหรือโรงเรือนเห็ดจำนวนมากๆ จะได้ช่วยเรื่องต้นทุนในการใช้จุลินทรีย์ชีวภาพกำจัดแบบประหยัด อีกทั้งไม่เป็นอันตรายต่อผู้ใช้ ปลอดภัยต่อผู้ที่จะนำไปบริโภค

มนตรี บุญจรัส

ชมรมเกษตรปลอดสารพิษ www.thaigreenagro.com