สัพเพเหระ เรื่องภูเขาไฟ

 

พอดีจะเดินทางไปทำธุระที่เชียงใหม่สองสามวัน ก่อนไปตั้งใจจะไปไหว้พระพุทธชินราชที่พิษณุโลกจึงไม่ได้ใช้เส้นทางกำแพงเพชร ตาก แต่มุ่งตรงไปยังวัดพระศรีรัตนศาสดารามวรมหาวิหารเลยทันที เมื่อออกจากนครสวรรค์ตรงไปพิษณุโลก เสร็จสรรพจากไหว้พระตัดสินใจเลือกเดินทางต่อไปยังเชียงใหม่โดยผ่านทางลัดระหว่างแพร่-ลำปางไปทางอำเภอเด่นชัยซึ่งเป็นเส้นทางที่ใช้เวลาเดินทางสั้นกว่าอีกทางหนึ่งคือทางตัวเมืิองแพร่ตรงขึ้นเหนืออ้อมเข้าเชียงใหม่เร็วกว่ากันประมาณหนึ่งชั่วโมง แต่เส้นทางที่เลือกนี้ก็ค่อนข้างอันตรายคดเคี้ยวข้างทางเป็นเหวลึกสลับซ้ายขวา บวกกับมีฝนตกถนนลื่นจึงพบรถยนต์ที่ประสบอุบัติเหตุสองสามรายลื่นไถลหล่นข้างทางโชคดีที่ปะทะกับผาหินไม่หล่นลงเหวเบื้องล่าง มีเหตุการณ์ดินไสลด์ถนนพังเป็นบางช่วงตามรายงานข่าวแต่โชคดีที่เจ้าหน้าที่ซ่อมแซมเสร็จพอให้รถผ่านไปได้ไม่ต้องรอนาน

ออกนอกเรื่องไปพอหอมปากหอมคอวันนี้ก็อยากจะคุยเรื่องหินแร่ภูเขาไฟเพิ่มเติมต่ออีกหน่อยเพื่อให้ผู้อ่านที่สนใจได้ทราบข้อมูลเพิ่มเติมเล็กๆน้อยๆ ภูเขาไฟนอกจากจะมีลักษณะการปะทุที่แบ่งออกเป็น 3 ชนิดคือปะทุรุนแรง ปะทุแบบเงียบและประทุเป็นระยะๆ แล้วลักษณะรูปทรงของภูเขาไฟยังแบ่งออกอีกเป็น 4 ประเภท หนึ่งคือภูเขาไฟแบบกรวยสูง (steep cone) เกิดจากการทับถมของลาวาที่เป็นกรด (acid lava cone) เพราะมีส่วนประกอบของซิลิคอนอยู่ค่อนข้างมาก ลาวาจะมีลักษณะข้นหนืดเคลื่อนย้ายถ่ายเทช้าแต่ค่อนข้างแห้งแข็งเร็วจึงมีไหล่เขาที่ชันสูง ประเภทของภูเขาไฟชนิดนี้ส่วนใหญ่จะเป็นชนิดปะทุรุนแรง

ภูเขาไฟประเภทที่สองคือชนิด แบบโล่ (Shield Volcano) ลักษณะของรูปทรงจะแบนกว่าชนิดกรวยสูงมองดูคล้ายๆโล่หรือกระทะคว่ำอยู่ เกิดจากลาวาที่มีความเป็นเบส (Basic lava volcano) ประกอบไปด้วยแร่เหล็กและแมกนีเซียมอยู่ค่อนข้างมาก ลาวามีลักษณะเหลวไหลเร็วแต่แข็งตัวช้ากว่าภูเขาไฟประเภทกรวยลึก ลักษณะการระเบิดของภูเขาไฟชนิดนี้จะไม่รุนแรงมากนัก

ภูเขาไฟประเภทที่ 3 คือภูเขาไฟแบบกรวยกรวด (Ash and cinder cone) มีลักษณะเป็นกรวยสูง ฐานแคบ เป็นภูเขาไฟชนิดที่ปะทุรุนแรงมากที่สุด ประเภทสุดท้ายคือภูเขาไฟประเภทสลับชั้น (composite cone) เป็นรูปร่างที่เป็นสมมาตร กรวยของภูเขาไฟมีหลายชั้นทั้งที่เป็นลาวาและเถ้าสลับกัน ถ้ามีการระเบิดรุนแรงจะมีลาวาออกมาด้านข้างของไหล่เขา ภูเขาไฟประเภทนี้จะมีปล่องและแอ่งปากปล่องขนาดใหญ่ ท่านผู้อ่านที่สนใจข้อมูลด้านนี้เพิ่มเติมสามารถเข้าไปหาอ่านได้ที่ห้องสมุดของกรมทรัพยากรธรณีหรือจะเสิร์ชจากเว๊บไซด์ www.google.com ก็ได้จะมีข้อมูลด้านนี้เยอะแยะมากมายมากกว่าที่ผมนำมาเล่าเป็นสัพเพเหระเล็กน้อยนี้อย่างมาก

มนตรี บุญจรัส

ชมรมเกษตรปลอดสารพิษ www.thaigreenagro.com