๒๗๒.ผู้ว่าราชการจังหวัดพะเยากับกว๊าน

โดย...ชัยวัฒน์ จันธิมา และสหัทยา วิเศษ สถาบันปวงผญาพยาว

ปัจฉิมกถา “กว๊านพะเยาลือเลื่อง เมืองแห่งกว๊าน” โดยนายไมตรี อินทุสุต ผู้ว่าราชการจังหวัดพะเยา

          การสร้างเวทีให้ทุกภาคส่วนได้พูดคุย เป็นแบบ Forum “การสร้างกว๊านพะเยา เมืองลือเลื่องแห่งกว๊านพะเยา” คนรู้จักพะเยาเพราะกว๊านพะเยา ดังนั้นทุกสิ่งที่ทำต้องเกี่ยวกับกว๊านพะเยา ทุกอย่างต้องขับเคลื่อน และช่วยกันต่อจิ๊กซอว์ ตนเองมาได้ ๓ เดือน และมีความคิดว่าการขับเคลื่อนกว๊านพะเยา มี ๗ มิติ เพื่อให้เห็นว่าทุกหน่วยเป็นองค์ประกอบของกันและกัน

๑.     มิติด้านประมง จึงต้องมีการส่งเสริมการเพาะพันธุ์สัตว์น้ำ โดยให้มีผลผลิตด้านการประมง โดยมีการแยกกิจกรรมเพื่อพัฒนาการประมง การสร้างพระตำหนักสมเด็จย่าให้เป็นจุดท่องเที่ยว  

๒.     มิติชลประทานและการเกษตร ซึ่งกว๊านพะเยาเป็นแหล่งกักเก็บน้ำขนาดใหญ่ เพื่อให้มีน้ำใช้ในการเกษตรที่พอเพียง การจัดสรรน้ำให้แก่เกษตรกรในการเกษตร

๓.     มิติด้านสิ่งแวดล้อม สมเด็จพระเทพฯ ท่านสนพระทัยรับโครงการพัฒนากว๊านพะเยา เป็นโครงการพระราชดำริ การทำงานของจังหวัดจึงให้สอดคล้องกับโครงการพระราชดำริ เช่น กิจกรรมการโยนแดสต้าบอล การกำจัดผักตบชวา

๔.     มิติด้านการท่องเที่ยว เพื่อให้พะเยาเป็นจุดท่องเที่ยว เช่น ที่พัก ถนนคนเดิน ร้านอาหาร ที่มีความเป็นพะเยา ขายความเป็นพื้นบ้านของพะเยา มีกิจกรรมเช่น ถ่ายภาพมุมสูงจากวัดอนาลโย ไหว้พระวัดกลางน้ำ

๕.     มิติด้านศาสนา ศิลปวัฒนธรรม เช่น วัดติโลกอาราม จารึกเมืองพะเยา หลวงพ่อเศียรเมืองพะเยา ฯลฯ ผนวกกับมิติด้านการท่องเที่ยวที่เป็นการท่องเที่ยวแบบ Slow travel โดยการสร้างเป็นวงกลมของการท่องเที่ยวทั่วจังหวัดพะเยา

๖.     มิติด้านท้องถิ่น และชุมชน เช่น ท่าเรือโบราณ หัตถกรรมจากผักตบชวา เกษตรปลอดภัย เศรษฐกิจพอเพียง การท่องเที่ยวด้วยการขี่จักรยานรอบกว๊านพะเยา วิ่งมาราธอน ซึ่งเป็นเรื่องของท้องถิ่นรอบกว๊านพะเยาที่ร่วมกันพัฒนา

๗.     มิติด้านการพัฒนาสังคม  ซึ่งเป็นประเด็นของภาคประชาสังคมที่ได้มาถกแถลงกัน ทั้งพระ วัด ท้องถิ่น มหาวิทยาลัย ฯลฯ ได้มาเสวนากัน เป็นภาคระดมความคิด เปิดจิตวิญญาณ ใส่พลังซึ่งกันและกัน

ถ้าทุกภาคส่วน ทำการบ้าน แบ่งกันรับผิดชอบ โดยผู้ว่าราชการจังหวัดเป็นผู้ดูแลภาพรวม แต่การขับเคลื่อนขบวนฯ ไม่ใช่เรื่องง่าย ต้องให้ทุกภาคส่วนมาร่วมแสดงความคิดเห็น บางอย่างต้องประสานการบูรณาการกัน และคลี่กิจกรรมทั้ง ๗ มิติ โดยไม่ทำยิ่งใหญ่ แต่รักษาจารีตประเพณีของพะเยา เพราะกว๊านพะเยาเป็นสมบัติของคนพะเยา

      หลังจากนั้นผู้ว่าราชการจังหวัด ตัวแทนหน่วยงานราชการ ภาคประชาชน ภาควิชาการ ภาคท้องที่ -ท้องถิ่นได้ลงนามในฉันทามติร่วม และถ่ายรูปร่วมกัน ก่อนที่จะปิดเวทีสานเสวนาการพัฒนากว๊านพะเยาอย่างมีส่วนร่วมที่เป็นทางการ

 

     เวทีสานเสวนาเพื่อหาทางออกให้กับกว๊านพะเยา จึงถือเป็นก้าวแรกของกระบวนการทั้งหมดที่ทำให้เกิดผลลัพธ์ดังกล่าว อันเป็นเส้นทางสำคัญในลำดับต่อไปที่จะขับเคลื่อนงานพัฒนากว๊านพะเยาและการพัฒนาอื่นๆ ในอนาคต ซึ่งต้องถือเป็นคำมั่นสัญญาใจของคนพะเยาทุกภาคส่วนที่จะต้องจับมือ ร่วมใจขับขับเคลื่อนความคิด ไปสู่การปฏิบัติที่เป็นรูปธรรม ซึ่งจะนำไปสู่การแก้ไขปัญหากว๊านพะเยาได้อย่างแท้จริง

 

ตัวแบบในการแก้ไขปัญหาของกว๊านพะเยา โดยการมีส่วนร่วม  (KwanPhayao Model)

วิธีการ/เครื่องมือ	ก่อน	ระหว่าง	หลัง
ü เวทีสานเสวนา ü ประชุมกลุ่มย่อย ü กิจกรรมร่วมกับภาคี	·      ไม่คุ้นเคยกับกระบวนการ ·      ไม่กล้าแสดงความคิดเห็น กลัวถูก/ผิด ·      พูดความเห็นส่วนตัว/แต่ไม่รับฟังอื่น ·      หวาดระแวง ไม่ไว้ใจผู้เข้าร่วม ·      ไม่มั่นใจผู้จัด/ดำเนินรายการ ·      จัดบ่อย ไม่เห็นการเปลี่ยนแปลง ·      เห็นภาพรวมของกระบวนการ ·      มีความกระตือรือร้นในกิจกรรม ·      รับฟังผู้อื่นมากขึ้น ·      เกิดการยอมรับความคิดเห็นผู้อื่น ·      เกิดความคิดสร้างสรรค์เพิ่มเติม ·      เกิดพื้นที่การสื่อสารสองทาง ·      ได้รู้จักคุ้นเคย/เครือข่ายแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ·      มีความยึดหยุ่นไม่ติดความเป็นทางการ ·      มีพื้นที่แสดงความคิด/ผลงานตนเอง ·      เห็นบทบาทและศักยภาพของผู้อื่น ·      ให้การสนับสนุนช่วยเหลือกัน ·      ลดความขัดแย้งที่มีต่อกัน
ผลลัพธ์	ระดับบุคคล	ระดับกลุ่ม/ชุมชน/องค์กร/เครือข่าย	ระดับนโยบาย
ü สัมภาษณ์ ü สังเกต ü ถอดบทเรียน	·      เปิดใจ ทราบถึงเหตุผล  ข้อขัดแย้งเดิม เกิดความเห็นอกเห็นใจ ปรับความเข้าใจกันได้ ·      วางตนเป็นผู้มีมนุษย์สัมพันธ์ที่ดี ยกย่องชมเชยผู้อื่น มากกว่าติเตียน ·      มีความมั่นใจหรือสามารถที่จะเป็นผู้นำการพูดคุย/ประชุมแบบมีส่วนร่วมได้ ·      มีแนวคิดการพัฒนาแบบบูรณาการ ·      นำกระบวนการไปปรับใช้กับการทำงานในกลุ่ม/องค์กร ด้านการมีส่วนร่วม ·      มีเครือข่ายความสัมพันธ์เพิ่มขึ้นในการติดต่อประสานงาน สานประโยชน์กับกลุ่มองค์กรอื่นๆ ·      เกิดความมั่นใจที่จะทำงาน/ดำเนินกิจกรรมโครงการกับชุมชน ·      บรรยากาศความร่วมมือภาพรวมเริ่มดีขึ้น ·      สามารถจัดทำข้อเสนอ/ชุดโครงการที่สมบูรณ์ต่อฝ่ายนโยบายได้ ·      มีส่วนร่วม/ได้รับการแต่งตั้งเป็นคณะกรรมการ/คณะทำงานวางแผนงานระดับนโยบาย/โครงการ ·      ได้รับการยอมรับ/ตอบสนองจากผู้กำกับนโยบายเบื้องบน
เงื่อนไข/ข้อแนะนำ	·      ใช้เวลาในการทำกระบวนการนาน ควรปรับระยะเวลา/ช่วงฤดูงานให้สอดคล้องกับวิถีชุมชน ·      ควรมีกิจกรรม/ปฏิบัติการหนุนเสริม ที่เชื่อมโยงกับวิถีวัฒนธรรมชุมชน เพื่อสร้างสัมพันธ์และความต่อเนื่อง ·      ผู้นำ/ราชการ มีงานประจำมาก ติดเงื่อนไข/ระเบียบองค์กร  ควรให้หน่วยงานเห็นความสำคัญกระบวนการนี้ ·      ตัวแทนชุมชนมีภาระทางเศรษฐกิจ ควรมีงบประมาณสนับสนุน ·      ควรมีองค์กร หรือศูนย์ประสานงานเครือข่ายประสานงานภายใน เพื่อช่วยขับเคลื่อนกลไกการทำงานแก้ปัญหาอื่นๆต่อไป		ข้อสรุป กระบวนการสร้างการเรียนรู้แบบมีส่วนร่วม โดยผ่านวิธีสานเสวนา/ประชุมกลุ่ม/ การจัดกิจกรรมร่วม เป็นส่วนสำคัญ ในการหาทางออกให้กับการแก้ปัญหา ที่เกิดขึ้นในท้องถิ่นหรือสังคมได้

 

 

 

 

ขอขอบคุณ : พี่น้อง ผู้นำท้องถิ่น ท้องที่ สถาบันการศึกษา หน่วยงานราชการ ผู้เข้าร่วมเวทีทุกคน