เสนาสนะวัตร...

 

          พระพุทธเจ้าท่านได้บัญญัติ วัตร ๑๔ ให้ภิกษุสามเณรผู้พักปฏิบัติอยู่ภายในวัดปฏิบัติ ซึ่งวัตรปฏิบัติ ข้อหนึ่ง อยู่ใน ๑๔ ข้อ ได้แก่ เสนาสนะวัตร คือ วัตรรักษาความสะอาด

          กุฏิที่พักอาศัย...
          กุฏิทุก ๆ หลัง บ้านพักอุบาสก อุบาสิกา ต้องรักษาความสะอาด ปัดกวาดเช็ดถูทุกวัน เช้า กลางวัน เย็น จะมีฝุ่นหรือไม่มีฝุ่นจะต้องปัดกวาดเช็ดถูดูแลทุกวันเพื่อเป็นนิสัย เพื่อชำระความขี้เกียจ ขี้คร้าน

          กุฏิที่เราพักอาศัยต้องทำความสะอาด ท่านไหนไม่ทำ ไม่ปัดกวาดเช็ดถู ท่านผู้นั้นต้องอาบัติ

          ในกุฏิของเรา ให้ปัดกวาดเช็ดถู ให้รักษาดูแลของส่วนรวมของสงฆ์ไว้
ตลอดถึงบริเวณกุฏิของเรา ให้เก็บขยะ เก็บของเกะ ๆ กะ ๆ ที่อยู่ข้างกุฏิของเรา อย่าไปทิ้งเศษขยะไม่เป็นที่เป็นทาง ให้ทิ้งลงถังข้าง ๆ กุฏิของเรา

 

          โต๊ะ เตียง ตั่ง ที่เราใช้งาน พระพุทธเจ้าท่านให้เรารักษา ให้เราดูแล ไม่ให้พวกเราและท่านพากันปล่อยปะละเลย

          ต้องเป็นคนขยัน เป็นคนสะอาด เป็นคนมีระเบียบเรียบร้อย...
          พระพุทธเจ้าท่านเป็นคนสะอาดมาก ขยันมาก เป็นคนที่ระเบียบเรียบร้อยมาก พระภิกษุรูปไหน เณรรูปไหน ญาติโยมคนไหนมาพักมาปฏิบัติธรรม ให้พากันประพฤติปฏิบัติ

          พระวัดป่า พระนักปฏิบัติ ตื่นขึ้นยังไม่สว่างเขากวาดวัดกันแล้ว ถูห้องน้ำกันแล้ว

          ผ้าที่เราใช้ที่กุฏิของเราจะเป็นผ้าจีวร สังฆาฏิ สบง หรือผ้าสำรอง ตลอดจนถึงผ้าเช็ดปาก ผ้าเช็ดพื้น พระพุทธเจ้าท่านให้เราซักให้สะอาด ตากให้แจ้ง พับไว้อย่างดี

          สถานที่วัดวาอารามต่าง ๆ ที่พระเณรไม่มีระเบียบวินัย ที่โยมวัดไม่มีวินัยนั้นเป็นสถานที่ที่สกปรก ศาลาก็หาที่นั่งไม่ได้ โรงครัวก็หาที่นั่งไม่ได้ ที่กุฏิวิหาร มองไปทางไหนก็เกะกะสกปรกไปหมด นักปราชญ์ท่านถึงตรัสไว้ว่า ดูวัดให้ดูที่ความสะอาด ดูนักปราชญ์บัณฑิตให้ดูที่การเสียสละ

          ทำข้อวัตรปฏิบัติรักษาศีลส่วนมาก ถ้าเราไม่เอาธรรมเอาวินัย การปล่อยวางก็เป็นการปล่อยวางที่ไม่ถูกต้อง ปล่อยให้สกปรก รกรุงรัง

 

          เราจะอยู่ที่วัดก็ตาม หรือวัดอื่นก็ตาม ญาติโยมจะกลับไปบ้านหรือที่ทำงานก็เหมือนกัน ให้เอาข้อวัตรปฏิบัติของพระพุทธเจ้าไปใช้ในทุกคนทุกแห่ง

          ห้องน้ำของเราภายในวัด อย่าให้มันสกปรก มันเหม็น ห้องน้ำนี่ให้มันนอนได้นะ...!

          ถ้าห้องน้ำเหม็น แสดงว่าวัดนั้นใช้ไม่ได้ วัดนั้นเสื่อมแล้ว ข้อวัตรปฏิบัติเสื่อมแล้ว กุฏิก็สกปรก โรงครัวก็สกปรก แสดงว่าวัดนั้นมันเสื่อมแล้ว วัดที่จริงแล้วมันไม่ได้เสื่อม แต่คนที่มาอยู่วัดนั้นพากันเสื่อม...

          ภาชนะทุกอย่างจะเป็นแก้ว ถ้วยโถโอชาม พระพุทธเจ้าท่านให้เรารักษาความสะอาด อันไหนมันไม่เป็นระเบียบเรียบร้อย ให้จัดเป็นระเบียบเรียบร้อย

          จิตใจของคนเรา มันยังไม่ได้ฝึก มันก็ว่ามันดีมันเรียบร้อยนะ แต่ถ้าเราเอาธรรมะของพระพุทธเจ้ามาเทียบเคียง มาตรวจดู พวกเราส่วนใหญ่มันอยู่ในขั้นที่จะต้องพัฒนากัน ที่เป็นอยู่ทุกวันนี้ก็ถือว่าพอใช้ได้ แต่หลักธรรมหลักวินัยมันต้องดีกว่านี้

          ต่างคนก็ต่างก็ต้องปล่อยวางให้มันถูกต้อง “บางคนคิดว่าการปฏิบัติคือการปล่อยวาง ก็ปล่อยวางหมด...”

          การปล่อยวางไม่ใช่ทำอย่างนั้น การปล่อยคือการละความเห็นแก่ตัว ละความขี้เกียจขี้คร้าน เราต้องดูแลรักษา ทะนุบำรุง

          ดูตัวอย่างกุฏิหลวงพ่อใหญ่ จะเป็นข้างในหรือบริเวณรอบกุฏิมันสะอาด เป็นระเบียบเรียบร้อย ต้นไม้ที่อยู่ข้าง ๆ กุฏิหลวงพ่อใหญ่มันก็ใหญ่โตกว่ากุฏิหลังอื่น หลวงพ่อเดินไปที่ไหนต้นไม้มันก็ใหญ่โต เขียวชอุ่ม เพราะท่านให้คนรดน้ำ ให้ปุ๋ย ให้ดูแลความสะอาด

 

         

        เราอย่าไปว่าเราดูแลรักษาความสะอาดเพื่อเป็นระเบียบเรียบร้อย เพื่อให้คนเลื่อมใส เคารพนับถือ “ที่ญาติโยมประชาชนเขาเคารพนับถือเสื่อมใสว่าวัดสะอาดนั้น มันเป็นผลจากเราทำข้อวัตรปฏิบัติกัน ดูแลกุฏิดูแลเสนาสนะ”

          พระพุทธเจ้าท่านตรัสบอกพวกเราว่าอย่าพากันทำให้เขาเลื่อมใสเคารพนับถือ เราทำเพื่อข้อวัตร เพื่อเสียสละ เพื่อละความเห็นแก่ตัว

          คนไหนนะ จะห่มผ้าก็ดี จัดสถานที่ต่าง ๆ ก็ดี เพื่อให้เขาเคารพนับถือเลื่อมใส ถ้ามีเจตนาอย่างนั้น พระพุทธเจ้าท่านปรับอาบัติ ท่านไม่ให้ทำเพื่อให้คนนับถือ แต่ให้ทำเพื่อเสียสละ เพื่อสร้างบารมี

          พรุ่งนี้พากันไปดูนะ กุฏิของใครที่มันสกปรก ห้องน้ำใครสกปรก หรือว่าห้องน้ำส่วนรวมมันสกปรก เราจะได้ย้อนมาดูตัวเอง มาว่าตัวเอง ว่ายังมีความบกพร่องอยู่ในข้อนี้

          ให้รีบพากันจัดการ ข้างกุฏิรอบ ๆ กุฏิ ต้นไม้อยู่รอบ ๆ กุฏิของเรา มันมีสายยางหรือไม่มี เราก็ขวนขวายให้น้ำ ให้อาหารมัน ครูบาอาจารย์ท่านผ่านกุฏิเรา ไปห้องพักห้องอาศัยเรา ท่านก็รู้ว่าพระองค์นี้ เณรองค์นี้ ญาติโยมคนนี้ ยังไม่ได้ปฏิบัติตามคำสอนของพระพุทธเจ้า

 

          ทีนี้วันนี้ได้ฟังพระธรรมคำสอนของพระพุทธเจ้าที่ครูบาอาจารย์บอกมาให้ทุกท่านทุกคนพากันประพฤติปฏิบัติ เราจะได้นิสัยของพระพุทธเจ้า จะได้นิสัยของพระอรหันต์สาวก ที่ว่าวินัยให้เราประพฤติปฏิบัติ ตั้งแต่ผ่านมาที่ยังไม่รู้ ไม่เป็นไร เมื่อรู้แล้วก็ตั้งใจปฏิบัติ คนที่รู้แล้วก็ไม่พากันปฏิบัติ ก็ให้บอกตัวเองว่า “มันแย่ มันขี้เกียจ…!”

          สิ่งไหนมันทำได้ เราก็พากันทำ ไม่ผิดธรรมผิดวินัย เป็นการส่งเสริมพระธรรม พระวินัย ธรรมวินัยมันมีอยู่ มรรคผลนิพพานมันมีอยู่ ถ้าไม่มีใครประพฤติปฏิบัติสิ่งนั้น ๆ มันก็หมดไป

          พวกท่านมาบวช มาจรรโลงพระพุทธศาสนา มาอยู่วัด พระนักปฏิบัติไปอยู่ที่ไหน ไปเดินธุดงค์ในป่า ก็ให้รู้จักปัดกวาดทางจงกรม ที่พักที่อาศัย ไม่มีใครสักคนก็ทำวัตร สวดมนต์คนเดียว ปฏิบัติคนเดียว บางทีนะ เทวดาเขาเลื่อมใส เขามาปฏิบัติเป็นเพื่อน เราทำวัตรอยู่คนเดียว แต่มีเสียงตั้งหลายเสียง 

          เราทำความดีเทวดาเขาก็เคารพ เลื่อมใส พวกผี พวกเปรต เขาจะได้มาขอส่วนบุญ เพราะว่าเรามีบุญมีกุศลให้เขา

          ไปบิณฑบาต บางทีไม่มีบ้านคน ก็ยังมีเทวดามาตักบาตรให้
          ครูบาอาจารย์ที่ท่านปฏิบัติดีปฏิบัติชอบ ถ้าเราปฏิบัติดี ศาสนาของเราก็เจริญ มันเริ่มจากตัวเราก่อน ถ้าเราไม่ประพฤติปฏิบัติดูเหมือนมันจะหมด มันสูญ มันไม่มีอะไรเหลือ

          วันนี้ได้นำวัตร ๑๔ ข้อเสนาสนะวัตร กุฏิ วิหาร ลานเจดีย์ ห้องน้ำ ห้องส้วมตลอดจนถึงโรงครัวมาบรรยาย ขอให้ทุกท่านทุกคนได้น้อมเอาธรรมะคำสอนขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้าไปเป็นแนวทางในการประพฤติปฏิบัติ เพื่อความเจริญงอกงามยิ่ง ๆ ต่อไปด้วยเทอญ...

---

 

พระธรรมคำสอนขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า
ที่องค์พ่อแม่ครูอาจารย์เมตตาให้นำมาบรรยาย
ค่ำวันอังคารที่ ๒๒ พฤศจิกายน พุทธศักราช ๒๕๕๔