ปราสาทขอมในดินแดนไทย ความเป็นมาและข้อมูลด้านประวัติศาสตร์ศิลปะ

ปราสาทขอมในดินแดนไทย ความเป็นมาและข้อมูลด้านประวัติศาสตร์ศิลปะ

รุ่งโรจน์ ธรรมรุ่งเรือง

ประวัติศาสตร์ศิลปะ

ศิลปวัฒนธรรมฉบับพิเศษ สำนักพิมพ์มติชน

ที่มา : http://www.matichonbook.com/index.php/art-and-cultural/4.html

*ในที่นี้ ขอม และ เขมร คือเรื่องเดียวกัน อาจให้สลับกัน ตามอารมณ์ของผู้เขียน*

ในสมัยที่ผมเรียนประวัติศาสตร์ คณะมนุษยศาสตร์ มหาวิทยาลัยรามคำแหง ผมเป็นกบฏ ผมกลับวิชาโบราณคดี เรื่องที่สนใจมากที่สุดคือ เขมรศึกษา โดยเฉพาะปราสาทหินแบบเขมร แรก ๆ ผมไม่รู้ว่าจะเริ่มอ่านหนังสืออะไร ของใคร แต่ก็ตัดสินใจอ่านของ จิตร ภูมิศักดิ์ ก่อน แล้วไปอ่านเล่มอื่น ๆ ของปราชญ์ท่านอื่น ๆ สะสมความรู้ไปเรื่อย ๆ เรื่อย ๆ และเรื่อย ๆ

ในช่วงสมัยเรียนนั้นผมได้รับโอกาสอันแสนวิเศษจาก อาจารย์นันทพร พุ่มมณี ให้ไปเป็นผู้ช่วยบรรยายเรื่อง “ปราสาทเขมรในประเทศไทย” ให้กับนักศึกษาภาควิชาท่องเที่ยว คณะบริหารธุรกิจ ในคาบเรียนของท่านอาจารย์ ผมจึงต้องทำการบ้านอย่างหนัก อ่านหนังสือเพิ่มเพื่อเสริมความรู้และทำ power point ในการนำเสนอหน้าห้องให้เพียงพอต่อการพูดสองชั่วโมง

ผมได้รับการอุปการคุณจาก อาจารย์ศุภรัตน์ ตี่คะกุล ในหนังสือต่าง ๆ (ร่วมถึงเบนส์ เพื่อนผมด้วย) หนึ่งในนั้นคือหนังสือ “ปราสาทขอมในดินแดนไทย ความเป็นมาและข้อมูลด้านประวัติศาสตร์ศิลปะ” ของ อาจารย์รุ่งโรจน์ ธรรมรุ่งเรือง ประจำภาควิชาประวัติศาสตร์ศิลปะ คณะโบราณคดี มหาวิทยาลัยศิลปากร จึงเกิดความคิดว่า จากเดิม อาจารย์มักสอนเรื่องปราสาทหินกับการท่องเที่ยวในรูปแบบที่ว่า ไปทีละปราสาท แต่ผมแนะนำให้รู้เรื่องความเป็นมาของปราสาทแบบขอม ตั้งแต่ต้นแบบจากอินเดีย ผังตามคติภูมิจักรวาล ปราสาทแต่ละแบบ การใช้งาน ผัง ประตู บันได กำแพง หน้าบัน ทับหลัง บรรณาลัย ปรางค์ประธาน สระน้ำ ภาพสลัก เสาประดับกรอบประตู ประติมากรรม การบูรณะ ตำนานประกอบ เกร็ดต่าง ๆ ฯลฯ ซะก่อน แล้วจึงไปอธิบายปราสาทหลัก ๆ สำคัญของประเทศไทย ซึ่งผมคิดว่าน่าจะเป็นการปูพื้นที่ดี ซึ่งหนังสือปราสาทขอมในดินแดนไทยฯ ตอบโจทย์ของการทำงานของผมได้ย่างดียิ่ง ผมจึงดำเนินเรื่องตามหนังสือทันที

หนังสือแบ่งออกเป็น ๔ ส่วน คือ

ส่วนที่ ๑ อธิบายความเป็นมาถึงศิลปะขอมในดินแดนไทย การแบ่งยุคสมัย ความสัมพันธ์ระหว่างอาณาจักรขอมโบราณกับดินแดนประเทศไทยแบบคร่าว ๆ เพื่อเป็นการปูความรู้พื้นฐาน ส่วนที่

ส่วนที่ ๒ สังเขปปราสาทในวัฒนธรรมขอม เช่น ปราสาทขอมคืออะไร ปราสาทขอมแบบต่าง ๆ ความสัมพันธ์ระหว่างชุมชนกับปราสาท ส่วนต่าง ๆ ของปราสาทขอม วัตถุที่ใช้สร้าง กรรมวิธีการแกะสลักหิน

ส่วนที่ ๓ ปราสาทขอมในดินแดนไทย เล่าถึงปราสาทขอมในประเทศไทยเรียมตามอายุตั้งแต่พุทธศตวรรษที่ ๑๒ ไปจนถึง พุทธศตวรรษที่ ๑๘ ประวัติ ในด้านประวัติ ความสำคัญ รูปแบบทางศิลปะต่าง ๆ ผัง

ส่วนที่ ๔ พระปรางค์ไทยมรดกจากปราสาทขอม เป็นการปรับเปลี่ยนรูปแบบให้สอดคล้องกับคติแบบไทยและการปกครองแบบไทยที่พบหลักฐานมาตั้งแต่ก่อนสมัยอยุธยาจนถึงสมัยรัตนโกสินทร์

หนังสือเล่มนี้มีความดีคือ ภาพประกอบมากมายช่วยสร้างความเข้าใจได้อย่างดีช่วยเปรียบเทียบกับปราสาทต่าง ๆ ได้ มีแผนผังแต่ละปราสาท มีการอธิบายรูปภาพแยกออกจากเนื้อหาเพิ่มความชัดเจน มีการอธิบายคำศัพท์ต่าง ๆ ทางสถาปัตยกรรมขอม มีการอ้างอิงตามหลักวิชาการ นำไปใช้อ้างอิงได้ต่อไป ใช้ภาษาง่าย ใช้คำศัพท์เฉพาะเท่าที่จำเป็น ใช้กระดาษอาร์ทมันทั้งเล่ม เห็นภาพชัดเจน ราคาถูกเหลือเชื่อถ้าเทียบกับภาพรวมของหนังสือ ที่ผมซื้อมาคือ ๒๒๐ บาท (ฉบับพิมพ์ครั้งแรก ๒๕๔๗)

ข้อเสีย (สำหรับผมแต่เพียงผู้เดียว) เนื้อหาน้อยไปหน่อย เป็นไปได้ อยากให้ท่านอาจารย์รุ่งโรจน์ ธรรมรุ่งเรือง ขยายความ ทำให้เป็นหนังสือเล่มใหญ่สำหรับห้องสมุดไปเลย เพราะจะเป็นประโยชน์และเป็นทางเลือกสำหรับนักเรียน นักศึกษาและผู้สนใจได้อย่างดี

หนังสือเล่มนี้ ผู้สนใจวิชาโบราคดีประวัติศาสตร์ศิลปะควรมีไว้สามัญประจำบ้านครับ

วาทิน ศานติ์ สันติ

๓ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๕

[Pojana Yeamnaiyana Ed.D.]

สวัสดีค่ะ แนะนำหนังสือปราสาทขอมในดินแดนไทย ความเป็นมาและข้อมูลด้านประวัติศาสตร์ศิลปะนะคะ...ขอบคุณค่ะ

[รุ่งโรจน์ ธรรมรุ่งเรือง]

ขอบคุณสำหรับคำติชมครับ