“ขวานฟ้า หรือ ขวานหินขัด เครื่องมือเครื่องใช้ของคนสมัยก่อนประวัติศาสตร์”

ขวานฟ้า หรือ ขวานหินขัด

โบราณวัตถุในพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ชุมพร

“ขวานหินขัด” หรือที่ชาวบ้านเรียก “ขวานฟ้า” แท้จริงแล้วเป็นเครื่องมือเครื่องใช้ของคนสมัยก่อนประวัติศาสตร์ ในช่วงระยะเวลาที่มนุษย์ยังไม่สามารถผลิตโลหะมาใช้งาน คนในยุคนั้นจึงหยิบหินซึ่งมีอยู่ตามธรรมชาติมาใช้เป็นเครื่องมือหากิน โดยหยิบหินมากะเทาะหรือขัดฝนให้มีความคมพอที่จะใช้ตัดหรือเฉือนได้ เครื่องมือหินในระยะแรกเรียกว่า เครื่องมือหินกะเทาะ ซึ่งจะมีลักษณะที่เทอะทะกว่าเครื่องมือหินในยุคหลังซึ่งเรียกว่า “ขวานหินขัด” หรือที่ชาวบ้านเรียกว่า ”ขวานฟ้า”

ภาพจำลองมนุษย์สมัยก่อนประวัติศาสตร์ณ พิพิธภัณฑสถานแ่ห่งชาติ ชุมพร

สำหรับความเชื่อเรื่องขวานฟ้านั้นมีอยู่หลากหลายและแตกต่างกันออกไป โดยมีการนำขวานฟ้า หรือ ขวานหินขัด มาเชื่อมโยงกับ “เรื่องรามสูร” ตามเรื่องเล่าที่ว่า นางมณีเมขลาใช้แก้วมายั่วหลอกล้อรามสูรให้ไล่ตาม เมื่อรามสูรไล่ไม่ทันก็โกรธจัดแล้วขว้างขวานใส่แก้วนั้นจึงเกิดฟ้าแลบฟ้าร้องและฟ้าผ่าขึ้นทุกครั้งที่รามสูรขว้างขวาน ขวานก็จะตกลงสู่พื้นโลก ๑ เล่ม เมื่อฟ้าผ่า ณ จุดใด ขวานรามสูรก็จะตก ณ จุดนั้น ถ้าใครมีบุญบารมีจะมีโชคพบขวานรามสูร ถือเป็นของมงคลสามารถกันเสนียดจัญไรได้ เนื่องจากขวานรามสูรเกิดจากเทวดาขว้างมาจากฟ้าบางทีจึงเรียกว่า ขวานฟ้า[1] คนในสมัยปัจจุบันจึงเชื่อกันว่า ขวานหินขัดเป็นขวานที่ตกลงมาจากฟ้า จะเก็บได้ในบริเวณที่มีฟ้าผ่า และมีความเชื่อว่าหากผู้ใดมีขวานหินขัดและพกพาติดตัวก็จะทำให้อยู่ยงคงกระพัน หากเก็บไว้ที่บ้านก็สามารถป้องกันฟ้าผ่าได้ และหากนำขวานหินขัดใส่ไว้ในโอ่งน้ำจะทำให้น้ำเย็นและนำความร่มเย็นมาสู่ครอบครัว เป็นต้น

จากการศึกษาทางโบราณคดีทำให้ทราบว่า ขวานหินขัด หรือขวานฟ้า เป็นเครื่องมือของคนในอดีต ซึ่งพบได้ในทุกภาคของประเทศไทย ในภาคใต้มีการสำรวจและขุดค้นทางโบราณคดี ซึ่งพบขวานหินขัดในหลายจังหวัด เช่น นครศรีธรรมราช สตูล สงขลา และชุมพร เป็นต้น สำหรับการใช้งานขวานหินขัดนั้น คนในสมัยก่อนคงจะใช้ขวานหินขัดเป็นเครื่องมือเครื่องใช้ในการดำรงชีวิตประจำวัน อาจจะใช้เป็นมีดสำหรับตัด เฉือน หรือหั่นเนื้อสัตว์ ใช้เป็นขวานสำหรับตัดต้นไม้ หรือใช้เป็นเครื่องมือในการขุดดินหาเผือกมัน หรือทำกสิกรรม เป็นต้น และขวานบางรูปแบบอาจจะมีการนำมาผูกติดกับด้ามไม้ และใช้เถาวัลย์ หรือหวายพันให้แน่น ขวานรูปแบบนี้จะมีลักษณะคล้ายกับขวานในปัจจุบัน

นอกจากคนสมัยก่อนประวัติศาสตร์จะใช้ขวานหินขัดเป็นเครื่องมือเครื่องใช้แล้ว ยังพบว่ามีการนำขวานหินขัดมาใช้เป็นเครื่องอุทิศให้กับคนที่ตายไปแล้ว โดยจะมีการขุดพบโครงกระดูกมนุษย์สมัยก่อนประวัติศาสตร์ร่วมกับขวานหินขัด และเมื่อเข้าสู่ยุคที่มนุษย์สามารถผลิตโลหะได้ การนำหินมาทำเป็นเครื่องมือก็คงลดลงไปเพราะมีโลหะมาแทนที่ แต่บางชุมชนก็ยังมีการใช้ขวานหินขัดกันอยู่ รวมทั้งมีการผลิตเครื่องประดับที่มีลักษณะคล้ายขวานหินขัดด้วย ซึ่งพบที่แหล่งโบราณคดีเขาสามแก้ว จ.ชุมพรซึ่งเป็นแหล่งโบราณคดีในสมัยแรกเริ่มประวัติศาสตร์ที่สำคัญของภาคใต้ และในสมัยประวัติศาสตร์ในสมัยสุโขทัยและอยุธยา ก็พบว่ามีการนำขวานหินขัดมาฝังไว้ในกรุร่วมกับวัตถุมีค่าอย่างอื่นอีกด้วย

จากที่กล่าวมาจะเห็นว่าขวานหินขัด หรือ ขวานฟ้า เป็นสิ่งประดิษฐ์ที่เกิดขึ้นจากการผลิตเครื่องมือเพื่อใช้ในชีวิตประจำวันของคนในอดีต และจากเครื่องมือเครื่องใช้ในอดีต “ขวานหินขัด” ก็ได้เข้ามามีส่วนเกี่ยวข้องในเรื่องราวของความเชื่อของคนทั้งในอดีตและปัจจุบันอีกด้วย

การเข้าด้ามขวานหินขัด

ที่มา: “ขวานหินขัด” ใน สารานุกรมวัฒนธรรมไทยภาคใต้ พ.ศ.๒๕๒๙ เล่ม ๑. หน้า ๓๒๘.

[1] สุธิวงศ์ พงศ์ไพบูลย์, “ขวานรามสูร” ใน สารานุกรมวัฒนธรรมไทยภาคใต้ พ.ศ.๒๕๒๙ เล่ม ๑, กรุงเทพฯ: อมรินทร์การพิมพ์, ๒๕๒๙, หน้า ๓๐๐.

เอกสารอ้างอิง

สุธิวงศ์ พงศ์ไพบูลย์. ๒๕๒๙. “ขวานรามสูร” ในสารานุกรมวัฒนธรรมไทยภาค- ใต้ พ.ศ.๒๕๒๙ เล่ม ๑. กรุงเทพฯ: อมรินทร์การพิมพ์, ๒๕๒๙. หน้า ๓๐๐.

อมรา ขันติสิทธิ์. ๒๕๒๙. “ขวานหินขัด” ใน สารานุกรมวัฒนธรรมไทยภาคใต้ พ.ศ.๒๕๒๙ เล่ม ๑. กรุงเทพฯ: อมรินทร์การพิมพ์, ๒๕๒๙. หน้า ๓๐๐-๓๒๙.

เขียนใน GotoKnow โดย พิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ชุมพร (เพิ่มเติมข้อมูลโดย ณัฐกานต์ พิภูษณกาญจน์)
ใน Chumphon-Nation-Museum

คำสำคัญ (Tags): #ก่อนประวัติศาสตร์#เครื่องมือเครื่องใช้#ขวานหินขัด#ขวานฟ้า

หมายเลขบันทึก: 466960เขียนเมื่อ 2 พฤศจิกายน 2011 15:09 น. ()แก้ไขเมื่อ 23 มิถุนายน 2012 23:35 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-อนุญาตแบบเดียวกันจำนวนที่อ่าน