ชื่อบ้าน-ภูมิเมืองอำเภอจุน-พะเยา

๔.ชื่อบ้าน-ภูมิเมืองอำเภอจุน

 

            คำขวัญอำเภอประจำอำเภอจุน                        

พระธาตุขิงแกง  แหล่งปลาค้าว  ค่าวหงส์หิน 

ถิ่นเวียงลอ  พืชผลเกษตรเพียงพอ  ข้าวก่ำงาม

 

๔.๑. ตำบลห้วยข้าวก่ำ

            คำว่า “ห้วยข้าวก่ำ”  มาจากลำห้วยที่ไหลมาจากวัดกู่ไก่แก้ว ผ่านกลางหมู่บ้าน มีเรื่องเล่าว่า มีพ่อค้ามาจากจังหวัดน่าน มาทำธุรกิจลากไม้มาเห็นข้าวสีดำ จึงเรียกว่า “ข้าวก่ำ” ต่อมารวมลำห้วยดังกล่าวเข้าด้วยเรียกรวมกันว่า “ห้วยข้าวก่ำ”

            ตำบลห้วยข้าวก่ำ มีอาณาเขต ทิศเหนือ ติดกับตำบลลอ และตำบลห้วยผางาม อำเภอจุน ทิศใต้ ติดกับตำบลจุน อำเภอจุน ทิศตะวันออก ติดกับตำบลห้วยงาม อำเภอจุน  ทิศตะวันตก ติดกับตำบลห้วยลาน และตำบลป่าซาง อำเภอดอกคำใต้

มีหมู่บ้านที่มีที่มาและน่าสนใจ  ดังนี้

• บ้านบัวสถาน เดิมอยู่รวมกับบ้านห้วยข้าวก่ำ มีชื่อว่าบ้านบัวสถาน ต่อมาชื่อบ้านแห่งนี้หายไปไม่มีใครเรียก เหลือแต่บ้านห้วยเข้าก่ำ ต่อมาเมื่อแยกหมู่บ้านจึงกลับมาใช้ชื่อเดิมอีกครั้ง
• บ้านห้วยหลวง เนื่องจากชาวบ้านปลูกบ้านใกล้บริเวณลำห้วยแห่งนี้ มีคนตั้งข้อสังเกตว่าห้วยไม่ได้ใหญ่มากนักทำไมจึงเรียกว่าห้วยหลวง ?
• บ้านไชยสถาน เดิมเป็นบ้านเดียวกันกับบ้านบัวสถาน ต่อมาแยกเป็นหมู่บ้านใหม่  ซึ่งชื่อว่า “ไชยสถาน” นี้ เป็นชื่อนามสกุลของคนแถวบ้านจุน  บ้านดอนมูล ฯลฯ

                นอกจากนี้แล้วยังมีบ้านห้วยข้าวก่ำใต้  บ้านทุ่ง  บ้านสันป่ากว้าว  บ้านห้วยข้าวก่ำเหนือ  บ้านกิ่วแก้ว  บ้านร่องหาด  บ้านทุ่งใหม่พัฒนา  บ้านห้วยแก้วพัฒนา  บ้านก้าวนคร

 

๔.๒. ตำบลทุ่งรวงทอง

     เดิมตำบลทุ่งรวงทองนี้ขึ้นอยู่กับตำบลลอ  เดิมชื่อว่าบ้านร่องแมด  หากเดินทางจากบ้านห้วยข้าวก่ำไปบ้านปางมดแดง แถบนั้นจะเป็นทุ่งนาทั้งหมด เพื่อให้เกิดความคล้องกับข้าวในนาที่เป็นสีทอง จึงได้ตั้งเป็นชื่อใหม่ว่า “ทุ่งรวงทอง”

     ตำบลทุ่งรวงทอง มีอาณาเขตดังนี้ ทิศเหนือ ติดกับตำบลหงส์หิน อำเภอจุน และตำบลน้ำแวน อำเภอเชียงคำ ทิศใต้ ติดกับตำบลห้วยยางขาม อำเภอจุน  ทิศตะวันออก ติดกับตำบลฝายกวาง อำเภอเชียงคำ  ทิศตะวันตก ติดกับตำบลห้วยข้าวก่ำ อำเภอจุน 

มีหมู่บ้านที่มีที่มาและน่าสนใจ  ดังนี้

• บ้านร่องแมด        คำว่า ร่อง หมายถึง ร่องน้ำ ส่วนคำว่า แมด เพี้ยนมาจากคำว่า แรด

     นอกจากนั้นแล้วยังมีบ้านห้วยไคร้  บ้านห้วยงิ้ว  บ้านห้วยบง  บ้านสันหลวง  บ้านห้วยงิ้วใหม่  บ้านร่องแมดใหม่  บ้านห้วยไคร้ใหม่  บ้านสันหลวงใหม่  บ้านร่องแมดสันติสุข

 

๔.๓. ตำบลจุน

            คำว่า  “จุน”  เป็นชื่อของลำน้ำ แม่จุน ตำบลจุน มีพื้นที่ทั้งหมดประมาณ ๑๒๙ กิโลเมตร หรือ ๘๐,๖๒๕  ไร่  มีอาณาเขตดังนี้ ทิศเหนือ ติดกับตำบลห้วยยางขาม อำเภอจุน ทิศใต้ ติดกับตำบล    นาปรัง อำเภอปง ทิศตะวันออก ติดกับตำบลพระธาตุขิงแกง อำเภอจุน และตำบลน้ำแวน อำเภอเชียงคำ ทิศตะวันตก ติดกับตำบลป่าซาง อำเภอดอกคำใต้ และตำบลห้วยข้าวก่ำ อำเภอจุน

มีหมู่บ้านที่มีที่มาและน่าสนใจ  ดังนี้

• บ้านค้างหงส์  คำว่า “ค้าง”  มาจากภาษาถิ่นว่า “ก้าง” เดิมมีค้างหงส์ที่ตั้งอยู่บนหลังคาวิหาร ชาวบ้านจึงเรียกชื่อบ้านตามชื่อวัดว่า “บ้านค้างหงส์”
• บ้านเซี้ยะ คำว่า “เซี้ยะ” เป็นไม้ชนิดหนึ่ง ลักษณะคล้ายหว่าน สามารถใช้ยางของต้นเซี้ยะนี้มาจิ้มใส่แผล ซึ่งทำให้แผลหายสนิทดี
• บ้านดอนไชยพัฒนา แยกมาจากบ้านดอนมูล บ้านดอนไชย เดิมชื่อว่า บ้านใหม่ปางเปร๋ย  คำว่า “เปร๋ย” มีต้นคล้ายกับต้นงิ้ว แต่เป็นไม้เนื้อแข็ง ไม่มีผล สามารถใช้สร้างบ้านเรือนได้ ซึ่งชาวบ้านย้ายมาจากจังหวัดน่าน

                นอกจากนี้ยั้งมีบ้านห้วยกั้ง  บ้านจุนหลวง  บ้านสร้อยศรี  บ้านจุนพัฒนา  บ้านใหม่ดอนมูล  บ้านร่องดู่  บ้านห้วยกั้งพัฒนา  บ้านศรีมาลัย  บ้านค้างหงส์ใหม่ บ้านใหม่กาญจนา  บ้านสร้อยศรีพัฒนา  บ้านจุนรัชดา

 

๔.๔. ห้วยยางขาม

            ที่ชื่อว่า “ห้วยยางขาม” นั้นตามตราสัญลักษณ์เป็นรูปน้ำไหลออกมาจากปากถ้ำโดยมีนกกระยางขาว ๒ ตัวอาศัยอยู่ บางมิติกล่าวว่า เดิมชื่อห้วยยางขาว ต่อมาเพี้ยนเป็น ห้วยยางขาม  ตำบลนี้มีบ้านห้วยยางขาม จำนวนมี ๔ หมู่บ้าน คือบ้านห้วยยางขามใหม่ มีสองหมู่บ้าน บ้านห้วยยางขามเหนือ และบ้านห้วยยางขามกลาง

                ตำบลห้วยยางขาม เป็นตำบลที่แยกตัวออกมาจากตำบลห้วยข้าวก่ำ เมื่อวันที่ ๒๓  กุมภาพันธ์ ๒๕๔๐ มีอาณาเขตดังนี้ ทิศเหนือ ติดกับตำบลลอ และตำบลทุ่งรวงทอง อำเภอจุน ทิศใต้ ติดกับตำบลฝายกวาง อำเภอเชียงคำ ทิศตะวันออก ติดกับตำบลจุน อำเภอจุน ทิศตะวันตก ติดกับตำบลห้วยข้าวก่ำ และตำบลลอ อำเภอจุน 

     นอกจากนี้ยังมีบ้านดงเคียน  บ้านห้วยเกี๋ยง  บ้านฝั่งหมิ่น  บ้านหัวขัว  บ้านปงสนุก  บ้านแผ่นดินทอง  บ้านปงสนุกใหม่ 

 

๔.๕. ตำบลลอ

      ตำบลลอ เป็นตำบลแห่งวัฒนธรรมที่มีมากว่า ๙๐๐ ปี มีตำนานเล่าถึงพระลอ ที่ไปตามไก่จนเป็นตำนานเล่าขานสืบต่อกันมาว่า “พระลอตามไก่”  มีอาณาเขตดังนี้ ทิศเหนือ ติดกับอำเภอป่าแดด จังหวัดเชียงราย ทิศใต้ ติดกับตำบลห้วยข้าวก่ำ อำเภอจุน ทิศตะวันออก ติดกับตำบลทุ่งรวงทอง อำเภอจุน ทิศตะวันตก ติดกับตำบลห้วยลาน อำเภอดอกคำใต้ 

คำขวัญประจำตำบลห้วยยางขาม

พญาลอเรืองฤทธิ์   แหล่งผลิตข้าวพันธุ์ดี   เขียวขจีพันธุ์ไม้

สะอาดใสลำน้ำอิง   รสเลิศยิ่งปลาค้าว

 

     ปัจจุบันมีเขตปกครอง จำนวน ๙ หมู่บ้าน คือ บ้านลอ  บ้านปางป้อมเหนือ  บ้านร่องย้าง  บ้านปางป้อมใต้  บ้านน้ำจุน  บ้านศรีเมืองชุม  บ้านปางป้อมใหม่  บ้านใหม่พัฒนา  บ้านปางป้อมกลาง