พัฒนาคุณภาพ สว. เขต 3 (3) การควบคุม plaque

 

คุณหมอเอ เล่าต่อ ... ตอนนี้น่าชมมากค่ะ มีภาพมาฝากด้วย

การควบคุมคราบ plaque มีหลักๆ 2 อย่าง คือ การใช้สารเคมี กับการใช้วิธีทางกล

• การใช้สารเคมี คือ น้ำยาบ้วนปาก ยาสีฟัน จะมีฟลูออไรด์ที่ช่วยฆ่าเชื้อได้บ้าง และน้ำยาบ้วนปาก ยาสีฟันมีฟลูออไรด์ มีประโยชน์ 3 อย่าง คือ ช่วยในการกลับคืนแร่ธาตุ remineralized demineralized และเป็น anti-bacteria
• วิธีทางกล มีอุปกรณ์หลายอย่างมาช่วย เช่น แปรงสีฟัน แปรงไฟฟ้า ไหมขัดฟัน ไม้จิ้มฟัน แปรงซอกฟัน แปรงกระจุก อุปกรณ์อื่นๆ ที่ช่วย ได้แก่ floss threader, superfloss แปรงลิ้น ผ้าก๊อซ water pick และผู้สูงอายุก็อาจจะมีใบข่อย ที่เห็นเขาว่า ทำกันได้

มีการศึกษาว่า การใช้น้ำยาบ้วนปาก ร่วมกับการแปรงฟัน มีประสิทธิภาพช่วยในการลดคราบ plaque ได้มากขึ้น และน้ำยาบ้วนปากกลุ่ม chlohexidine ช่วยลดการเกิดเหงือกอักเสบได้มากขึ้น และการใช้น้ำยาบ้วนปากที่มี essential oil ช่วยลดคราบ plaque บริเวณซอกฟันได้มากขึ้น

เดิมอาจเชื่อกันว่า การใช้น้ำยาบ้วนปาก จะไปเปลี่ยนแปลงเชื้อแบคทีเรียในช่องปาก แต่หลังจากการศึกษาระยะยาว ที่คนไข้ใช้ในชีวิตประจำวัน เขาก็พบว่า ไม่มีความเปลี่ยนแปลงของเชื้อแบคทีเรีย หรือไม่มีการดื้อของเชื้อแบคทีเรีย

ตัวอย่างอุปกรณ์แปรงฟัน

 

แปรงกระจุก เป็นหัวกลมๆ เล็กๆ จะใช้บริเวณที่เข้าทำความสะอาดไม่ได้

• เวลาใช้แปรงกระจุก จะใช้ลักษณะม้วนๆ หมุนๆ และถ้าเราป้องกันโรคเหงือก เราก็ต้องแปรงให้โดนเหงือก ม้วนวน เพื่อทำความสะอาด

 

ไหมขัดฟัน

• การใช้ไหมขัดฟัน ดึงมาเท่าที่ถนัด ใช้นิ้วกลาง พันมือทั้งสองข้าง หรือแล้วแต่ถนัด พันเสร็จ ใช้นิ้วโป้ง กับนิ้วชี้ จับ และสอดเข้าตามร่องฟัน พยายามโอบรอบตัวฟัน เวลาสอดเข้าไปตามร่อง ต้องเอียงเข้ามาตรงฟันนิดหนึ่ง แล้วโอบไปข้างๆ แรกๆ ไม่ถนัด ก็ทำในฟันหน้าล่างก่อนก็ได้ ต้องค่อยๆ ฝึก
• การเลือกใช้ไหมขัดฟัน ใช้ในคนที่มีร่องฟันเล็กๆ ที่ยังชิดกันอยู่ แต่บางคนที่ฟันห่างแล้ว อาจต้องใช้อุปกรณ์ประเภทอื่นช่วย

Superfloss ปลายจะแข็ง สอดเข้าสะพานฟันได้เลย และจะมีเหมือนไหมพรม นุ่มๆ มาสอดทำความสะอาดใต้ฟันได้ แต่เส้นจะใหญ่กว่านิดหนึ่ง

Floss threader – เป็นเส้นร้อยที่ใช้นำการทำความสะอาดฟันบริเวณสะพานฟัน ใช้เป็นตัวนำ เพื่อให้สอดไหมขัดฟันเข้าไปข้างในได้

gingival recession

วิธีการทำความสะอาดฟัน เอียงแปรง 45 องศา และแปรงให้ขนาดกับร่องเหงือก ขยับแปรงไปมา และปัดลง แปรงให้ครบทุกบริเวณ

 

แปรงซอกฟัน เวลาใช้ ใส่เข้าไปในร่อง และกด

• ต้องเลือกตามขนาด ถ้าร่องฟันเล็ก ก็ใช้เล็กๆ ร่องที่ใหญ่ก็ใหญ่ขึ้น
• ป้องกันการเป็นโรคเหงือก บางที ร่องฟันที่ใหญ่ๆ จะเป็นเหมือนฟันผุที่บริเวณรากฟัน และฟันผุที่บริเวณรากฟันจะบูรณะได้ยาก ถ้าเราไม่ป้องกัน ก็จะเกิดการผุของฟัน ... กรณีนี้ เราสามารถป้องกันการเกิดฟันผุได้
• ต้องใช้ 2 ด้าน คือ ด้านในไปด้านนอก และด้านนอกมาด้านในด้วย 

 

ผ้าก๊อซ สำหรับคนไข้ที่มีฟันหรอบางซี่ บางทีแปรงเข้าทั้งบริเวณไม่ถนัด จะใช้ผ้าก๊อซ แทนไหมขัดฟัน พับเป็นแถบ จะมีขนาดใหญ่กว่า และเช็ดทำความสะอาดฟัน

วิธีการ เอามาวางตรงซอกฟัน ที่ถูกถอนไป และถูเหมือนไหมขัดฟัน

Water pick

• ถ้าคนไข้ทำความสะอาดไม่ได้จริงๆ ก็จะเป็นอุปกรณ์ที่ให้เขาได้ใช้ แต่จะแพงสักหน่อย เหมือนเป็น mechanic เหมือนการแปรงฟัน แต่ฉีดตามร่องแทน

กรณีรากฟันเทียม ก็ต้องดูแลทั้งฟันเทียม และรากฟันเทียมด้วย เพราะว่าต้องถอดฟันเทียมแช่น้ำกลางคืน (คำแนะนำทั่วๆ ไป) แต่บางรายอาจไม่ต้องถอดแช่น้ำก็ได้ แล้วแต่คุณหมอแนะนำ

ให้ถอดแช่น้ำ แปรงทำความสะอาด และทำความสะอาดน๊อต ที่ฝังอยู่ด้วย เพราะถ้าทำความสะอาดไม่ดี ตรงนี้จะเกิดเหงือกอักเสบได้

อุปกรณ์ทั้งหมดที่แนะนำ ไม่ใช่ว่าต้องใช้ทั้งหมด แต่จะเลือกใช้เวลาที่เหมาะสม หลักๆ คือ แปรงสีฟันอันเดียว แต่บางกรณีไม่ได้จริงๆ ก็จะใชอุปกรณ์เสริมในรายที่ต้องการ

รวมเรื่อง พัฒนาคุณภาพ สว. เขต 3