ทักษะชีวิตผู้ติดยาเสพติด
วันที่ ๒๔-๒๖ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๔ ศูนย์บำบัดรักษายาเสพติดปัตตานีได้จัดโครงการอบรมเชิงปฏิบัติการการปรับพฤติกรรมสู่การพัฒนาทักษะชีวิตด้วยการฝึกอาชีพ ระยะที่ ๑ โดยในวันที่ ๒๕-๒๖ กพ. ได้รับเกียรติจาก ดร.ศุภลักษณ์ เข็มทอง (ดร.ป๊อบ) อาจารย์จากมหาวิทยาลัยมหิดล ได้ช่วยปลุกพลังพวกเราชาวศูนย์ปัตตานีให้เห็นช่องทางในการดูแลผู้ป่วยยาเสพติดที่ชัดเจนขึ้น
ในวันที่ ๒๔ กพ. พวกเราได้ระดมสมองกันเพื่อหาเป้าหมายหลักสูงสุดในการดูแลผู้ป่วยยาเสพติด ซึ่งก่อนหน้านี้เห็นพ้องกันว่า เป้าหมายหลักก็คือ การไม่กลับไปเสพซ้ำ
เมื่อพิจารณากันอีกหลายๆครั้ง การไม่กลับไปเสพซ้ำนั้นเป็นภาพที่หลายๆฝ่ายต้องการก็จริง แต่นั่นหมายถึงเราต้องพัฒนาให้ผู้ป่วยยาเสพติดเหล่านี้มีทักษะความสามารถในการดำรงชีวิตอย่างเหมาะสม มีพฤติกรรมที่พึงประสงค์
Fast Model สูตรรักษา "คนติดยา"?
FAST model ที่เป็นระบบในการดูแลผู้ป่วยยาเสพติดในศูนย์บำบัดรักษายาเสพติดปัตตานี มีโครงสร้างของการนำครอบครัว(Family)เข้ามามีส่วนร่วมในการบำบัดรักษา แต่ในทางปฏิบัติพบว่า เราดึงครอบครัวเข้ามามีส่วนร่วมได้น้อยมาก โดยเฉพาะการวางแผนในการดูแลผู้ป่วยร่วมกัน อีกหนึ่งโครงสร้างคือ การให้กิจกรรมทางเลือก(Alternative treatment activity)แก่ผู้ป่วยยาเสพติดในการทำกิจกรรมต่างๆ เป็นการกระตุ้นส่งเสริมให้ผู้ป่วยได้ค้นหาความสามารถ ความเก่งในตัวเอง แต่ผู้ป่วยมักไม่ค่อยได้มีโอกาสเลือกมากนัก ส่วนโครงสร้างของการช่วยตนเอง(Self Help) ใช้กระบวนการให้ผู้ป่วยมีการเรียนรู้ด้วยตนเอง สามารถมีพลังจิตใจอย่างเข้มแข็ง โดยปรับสภาพทั้งพฤติกรรม เจตคติ ความรู้สึก และการสร้างสัมพันธภาพ จนสามารถอยู่ได้อย่างปกติสุข แต่เราก็ยังเข้าใจไม่ชัดเจนในกระบวนการปรับพฤติกรรมผู้ป่วยยาเสพติด ยังไม่มีแบบประเมินพฤติกรรม ส่วนใหญ่เราก็ใช้สูตรเดียวกันหมดในการดูแลผู้ป่วย และสุดท้ายโครงสร้างของชุมชนบำบัด (Therapeutic community) ที่ให้แนวทางในการดำเนินชีวิตที่มีคุณค่าทางสังคมโดยใช้กระบวนการชุมชนบำบัด ซึ่งก็เป็นเครื่องมือในการปรับพฤติกรรมผู้ป่วยยาเสพติด
แล้วเราก็พิจารณาเป้าหมายหลักสูงสุดในการดูแลผู้ป่วยยาเสพติดในขณะที่เข้ารับการบำบัดรักษา โดยศึกษาจากทฤษฎี งานวิจัย บทความ และประสบการณ์จากทีมสหวิชาชีพ ทั้งพยาบาล นักจิตวิทยา นักสังคมสงเคราะห์ นักอาชีวิบำบัด โภชนากร ผู้ช่วยเหลือคนไข้ และผู้ผ่านการบำบัด ซึ่งมีจำนวน ๓๑ คน ก็ตกลงร่วมกันว่า
เป้าหมายหลักสูงสุดในการดูแลผู้ป่วยยาเสพติดในขณะที่เข้ารับการบำบัดรักษา คือ
“การมีพฤติกรรมพึงประสงค์” ซึ่งประกอบด้วย ๓ ทักษะหลัก ๒๒ ทักษะย่อย ดังนี้
๑. ทักษะการดำรงชีวิตประจำวัน ( Daily Life Skills )
๑.๑ความสามารถในการบริหารจัดการระบบการเงิน (Managing Personal Finances)
๑.๒.ความสามารถในการเลือกและจัดการงานบ้าน (Selecting and Managing a Household)
๑.๓.ความสามารถในการดูแลตนเอง (Caring for Personal Needs)
๑.๔.การตระหนักถึงความปลอดภัย (Safety Awareness)
๑.๕.ความสามารถในการจัดหา จัดเตรียม และการบริโภคอาหาร (Raising, Preparing and
Consuming Food)
๑.๖.ความสามารถในการซื้อและถนอมเครื่องแต่งกาย (Buying and Caring for Clothing)
๑.๗.การแสดงออกถึงการเป็นพลเมืองดี (Exhibiting Responsible Citizenship)
๑.๘.ความสามารถในการใช้เครื่องนันทนาการและการใช้เวลาว่าง (Using Recreational Facilities
and Engaging in Leisure Activities)
๑.๙.ความสามารถในการอยู่ร่วมกับชุมชน (Getting Around the Community)
๒. ทักษะเฉพาะบุคคลและทักษะทางสังคม (Personal and Social Skills)
๒.๑.ความสามารถในการรู้จักตนเอง (Self – Awareness)
๒.๒.การสร้างความมั่นใจในตนเอง (Self-Confidence)
๒.๓.การแสดงพฤติกรรมที่รับผิดชอบต่อสังคม (Socially Responsible Behavior)
๒.๔.ความสามารถด้านมนุษยสัมพันธ์ (Good Interpersonal)
๒.๕.ความสามารถในการพึ่งพาตนเอง (Independence)
๒.๖.ความสามารถในการแก้ไขปัญหา (Problem-Solving)
๒.๗.ความสามารถในการติดต่อสื่อสารกับผู้อื่น (Communicating with Others)
๓. ทักษะการประกอบอาชีพ (Occupational Skills)
๓.๑.ความรอบรู้และความสามารถในการสำรวจทางเลือกอาชีพ (Knowing and Exploring
Occupational Choices)
๓.๒.ความสามารถในการคัดเลือกและวางแผนทางเลือกอาชีพ (Selecting and Planning
Occupational Choices)
๓.๓.การแสดงนิสัยและพฤติกรรมที่เหมาะสมในการทางาน (Exhibiting Appropriate Work
habits and Behavior)
๓.๔.ความสามารถในการแสวงหางาน / การรักษาความปลอดภัยและการรักษางาน (Seeking,
Securing, and Maintaining Employment)
๓.๕.ความสามารถในการดูแลสุขภาพ (Exhibiting Sufficient Physical and Manual Skill)
๓.๖.ความสามารถในการประกอบอาชีพ (Obtaining Specific Occupational Skills)
สิ่งที่เราต้องทำต่อ ภายหลังจากที่ร่วมถอดบทเรียนกันในวันแรก วันที่สองและสาม ดร.ป๊อบ ก็ได้มาต่อยอดให้พวกเราเข้าใจมากยิ่งขึ้น(อ่านเพิ่มเติมในบล๊อกของดร.ป๊อบ ได้นะคะที่ http://gotoknow.org/blog/otpop/428656 )
และสุดท้ายที่เราต้องคิดกันต่อเป็นการบ้านคือ ๑.สร้างแบบประเมินการจัดการตนเอง และ ๒. สร้างแบบประเมินทักษะชีวิต(หรือการประเมินพฤติกรรมของผู้ป่วยยาเสพติด)
ทีมผู้เข้าร่วมโครงการอบรมเชิงปฏิบัติการการปรับพฤติกรรมสู่การพัฒนาทักษะชีวิตด้วยการฝึกอาชีพ ระยะที่ ๑ ศูนย์บำบัดรักษายาเสพติดปัตตานี
ความเห็น (6)
ทีม Good Hoope ก็จัดทีมให้คำปรึกษา ลงพื้นที่ ด่านนอก การลดการใช้สารเสพติดในหญิงบริการ ขอบคุณ และจะเข้าไปศึฏษาเพิ่มเติม จากดร. ป๊อบ
ขอบคุณกะย๊ะที่จัดกิจกรรมนี้ อาจารย์ป๊อบสอนสนุกมากและมีบางอย่างที่เคยใช้อยู่และสิ่งใหม่ๆที่นำมาใช้กับผู้ป่วยยาเสพติด คงได้เครื่องมือที่นำมาใช้ต่อไปที่วัดผลได้จริง(คิดว่าอย่างนั้น)จะอยู่เคียงข้างและให้ความร่วมมือต่อไปคะ
พี่นุุ้ย
บางครั้งสิ่งที่ทำอยู่ทุกวัน เราอาจมองไม่เห็นคุณค่า ต้องตั้งโจทย์ถามตัวเองอยู่เสมอว่า ที่ทำไปนั้นตอบอะไรได้บ้าง ทำแล้วได้อะไร หรือสิ่งที่จะทำนั้นมีเป้าหมายหลักอะไร แล้วเราจะพบว่าสิ่งที่ทำนั้นมีคุณค่าแค่ไหน
เป็นกำลังใจให้คนทำงานค่ะ
แวะมาทักทายและติดตามความก้าวหน้าครับ
แวะมาทักทายและติดตามความก้าวหน้าครับ
เรียน อ.ป๊อบ ขณะนี้พี่มาเป็นอาจารย์อยู่ มอ.แล้วค่ะ แต่ทางทีมงานศูนย์บำบัด ก็ยังทำอยู่ โดยมีพี่ตุ่มดูแลนะคะ ไว้คืบหน้าอย่างไร พี่จะแจ้งไปอีกครั้งนะคะ
ขอบคุณมากค่ะ