สัญชาติไทยโดยการเกิด กับ การเป็นนายกรัฐมนตรีของประเทศไทย

ตามข้อเท็จจริงแล้วท่านมีสัญชาติโดยการเกิดจากทั้งสองประเทศ จะปฏิเสธว่าท่านไม่ได้เกิดที่ประเทศอังกฤษก็คงจะไม่ได้ หรือจะปฏิเสธว่าพ่อแม่ของท่านเป็นคนสัญชาติไทยก็ยิ่งเป็นไปไม่ได้ เพราะนี้คือข้อเท็จจริงที่ไม่อาจจะเปลี่ยนแปลงได้อีก..!!

ต่อเนื่องจากประเด็นคำถาม ‘การมีสัญชาติอังกฤษของท่านนายกอภิสิทธิ์ เวชชาวีชะ’ ก็มีนักข่าวต่างประเทศให้ความสนใจและตั้งคำถามย้อนกลับในประเด็นของ “คุณสมบัติในการเป็นนายกรัฐมนตรีไทยของท่านนายกฯ”

ข้าพเจ้าได้รับมอบหมายจากท่านอาจารย์พันธุ์ทิพย์ (พร้อมกับความช่วยเหลือด้านข้อกฎหมายของอาจารย์จากคณะนิติศาสตร์ มหาวิทยาลัยนเรศวร) ที่จะช่วยตอบในประเด็นดังกล่าว เนื่องจากตอนนี้ท่านอาจารย์ติดภาระกิจอยู่ต่างจังหวัดจึงไม่สะดวกที่จะอธิบายได้ยาวๆ

นักข่าวท่านนี้ถามว่า “Even if a person is born outside Thailand, can they become prime minister? Would they have to renounce their foreign citizenship first? (As you may know, in the U.S., anyone born outside America is not allowed to become president.)??”

‘ประเด็นแรก -- คนที่เกิดนอกประเทศไทยสามารถเป็นนายกรัฐมนตรีได้หรือไม่??’

ในประเด็นนี้ มี 2 มาตรา ตามรัฐธรรมนูญแห่งราชอาจักรไทย พ.ศ.2550 ที่เราต้องพิจารณา นั่นก็คือ มาตรา 171 ซึ่งใน วรรค 2 กล่าวว่า นายกรัฐมนตรีต้องเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร และ มาตรา 101 ที่ระบุคุณสมบัติของผู้มีสิทธิสมัครรับเลือกตั้งเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎร ซึ่งใน (1) กล่าวว่า ผู้มีสิทธิสมัครรับเลือกตั้งเป็นสมาชิกสภาผู้แทนราษฎรต้องมีสัญชาติไทยโดยการเกิด

ที่นี่คงต้องมาพิจารณาว่า “สัญชาติไทยโดยการเกิด” หมายความว่าอย่างไร??

สรุป ก็คือ คนที่จะมีสัญชาติไทยโดยการเกิด ขณะที่เกิดจะต้องมีจุดเกาะเกี่ยวตามที่กฎหมายกำหนดทำให้มีสิทธิในสัญชาติไทย ซึ่งมีอยู่ 2 หลัก คือ หลักดินแดน กับ หลักบุคคล

พูดง่ายๆ คือ หากคนๆ นั้นเกิดในประเทศไทย ก็ถือว่ามีจุดเกาะเกี่ยวโดยหลักดินแดนให้มีสิทธิในสัญชาติไทย แต่หากคนๆ นั้นมีพ่อแม่ที่มีสัญชาติไทยไม่ว่าจะเกิดที่ไหน ก็ถือว่ามีจุดเกาะเกี่ยวโดยหลักบุคคล (สืบสายโลหิต) ให้มีสิทธิในสัญชาติไทยเช่นเดียวกัน ท่านนายกอภิสิทธิ์ แม้ว่าเกิดในประเทศอังกฤษ แต่ท่านเกิดจากพ่อและแม่ซึ่งเป็นคนสัญชาติไทย ท่านก็ย่อมมีสัญชาติไทยโดยการเกิดโดยหลักสืบสายโลหิตอย่างแน่นอน..!!

เพื่อที่จะตอบคำถามให้ตรงประเด็น -- คนเกิดนอกประเทศไทยก็สามารถเป็นนายกรัฐมนตรีได้ หากคนๆ นั้นมีสัญชาติไทยโดยการเกิดไม่ว่าจะเป็นหลักดินแดนหรือหลักสืบสายโลหิต ซึ่งในกรณีท่านนายกอภิสิทธิ์ แม้ว่าท่านจะเกิดต่างประเทศ แต่ท่านก็มีสัญชาติไทยโดยการเกิดตรงตามคุณสมบัติที่กฎหมายกำหนด

‘ประเด็นที่สอง -- เมื่อท่านนายกฯ มีสองสัญชาติ ท่านต้องสละสัญชาติต่างประเทศก่อนหรือไม่??’

จากข้อเท็จจริงก็พอสรุปได้คร่าวๆ ว่า ท่านนายกฯ มีสิทธิในสัญชาติของทั้ง 2 ประเทศ โดยการเกิด อาจจะต่างกันตรงที่ ท่านมีสิทธิในสัญชาติอังกฤษโดยหลักดินแดน แต่ท่านมีสิทธิในสัญชาติไทยโดยหลักสืบสายโลหิต

และตามกฎหมายสัญชาติไทย ท่านนายกฯ ไม่จำเป็นต้องสละสัญชาติอังกฤษ เนื่องจากไม่มีบทบัญญัติข้อใดห้ามคนมีสิทธิในสองสัญชาติ

ยิ่งในกรณีท่านนายกฯ คงยิ่งจะปฏิเสธได้ยาก เพราะตามข้อเท็จจริงแล้วท่านมีสัญชาติโดยการเกิดจากทั้งสองประเทศ จะปฏิเสธว่าท่านไม่ได้เกิดที่ประเทศอังกฤษก็คงจะไม่ได้ หรือจะปฏิเสธว่าพ่อแม่ของท่านไม่ได้เป็นคนสัญชาติไทยก็ยิ่งเป็นไปไม่ได้ เพราะนี้คือข้อเท็จจริงที่ไม่อาจจะเปลี่ยนแปลงได้อีก..!!

บันทึกทิ้งท้าย -- ใน หมวดว่าด้วยการเสียสัญชาติ แห่ง พระราชบัญญัติสัญชาติ พ.ศ.2508 แก้ไขเพิ่มเติม ฉบับที่ 2 และ ฉบับที่ 3 พ.ศ.2535 และ ฉบับที่ 4 พ.ศ.2551 กำหนด 3 สาเหตุของการเสียสัญชาติ กล่าวคือ (1) เจตนารมณ์ของบุคคลที่ต้องการสละสัญชาติหากไปถือสัญชาติต่างประเทศแล้ว (2) กระทบกับความมั่นคงของประเทศ และ (3) การฝักใฝ่ในสัญชาติอื่น เช่น การแปลงสัญชาติเป็นคนต่างด้าว เป็นต้น ซึ่งในกรณีหลังไม่อาจใช้กับคนที่ได้สัญชาติโดยการเกิดได้

[Archanwell]

ทราบข้อเท็จจริงจากที่คุณอภิสิทธิบอก ก็คือ เธอไม่เคยใช้สิทธิในสัญชาติอังกฤษ แต่เธอใช้สิทธิในสัญชาติไทย เธอถือวีซ่าในขณะที่อยู่ในอังกฤษ จึงฟังว่า เธอแสดงตนเป็นคนต่างด้าวที่เข้าเมืองอังกฤษ และจ่ายค่าเล่าเรียนแบบคนต่างด้าว มิใช่แบบคนชาติอังกฤษ

แต่ในเรื่องการใช้สิทธิเพื่อเป็นผู้แทนทางการเมือง การมีสิทธิหรือใช้สิทธิในสองสัญชาติ ก็ไม่เป็นอุปสรรค เพราะกฎหมายรัฐธรรมนูญมิได้มีข้อจำกัดในเรื่องนี้ ขอเพียงเป็นสัญชาติไทยโดยการเกิด กล่าวคือ มีข้อเท็จจริงอันเป็นจุดเกาะเกี่ยวโดยการเกิดระหว่างรัฐไทยและคุณอภิสิทธิ์ และข้อเท็จจริงนี้ก็นำไปสู่สิทธิที่จะมีสัญชาติไทย

ขอบคุณค่ะเตือน พรุ่งนี้ ต้องไปเชียงใหม่อีก แล้วก็เชียงราย ชีวิตอยู่เหมือนนกอพยพ

[๋Jitt]

ขอบคุณอาจารย์ทั้งสองค่ะ บทความที่อ.เขียนเป็นลำดับทำให้เข้าใจได้ง่ายมากเลยค่ะ

ขอสอบถามว่า ถ้าคุณอภิสิทธิเคยใช้สิทธิในสัญชาติอังกฤษบ้าง จะยังเป็นนายกรัฐมนตรีได้อยู่หรือไม่ค่ะ

[Bongkot Napaumporn]

ได้ค่ะ..!!

อย่างที่อาจารย์แหววบอก คือ การมีสิทธิหรือการใช้สิทธิในสองสัญชาติไม่ได้เป็นอุปสรรคในการใช้สิทธิเพื่อเป็นผู้แทนทางการเมืองค่ะ

รัฐธรรมนูญกำหนดแค่คนสัญชาติไทยโดยการเกิดที่สามารถดำรงตำแหน่งนายกรัฐมนตรีได้ แต่ไม่มีข้อกำหนดเรื่องการถือสองสัญชาติแต่อย่างใดค่ะ

[บิลเลี่ยน]

ขออนุญาตสอบถามดังนี้ครับ

1. การเคยใช้สิทธิใดๆ ของนายก ในฐานะพลเมืองอังกฤษ  จะพอฟังว่าอย่างน้อย นายกเคยเป็นบุคคลผู้ถือสัญชาติอังกฤษหรือไม่ครับ
2. การที่นายก เคยเป็นบุคคลผู้ถือสัญชาติอังกฤษ แต่ได้สแดงเจตนาสละสัญชาติอังกฤษไปแล้ว หลังจากเหตุการณ์ 10 เมษายน 2553 เช่นนี้ จะทำให้ ICC มีอำนาจรับฟ้องท่านนายกไหมครับ