ฟังสิฟัง…..ฟังด้วยหัวใจที่กรุณา.....กระบวนการเรียนรู้พัฒนาศักยภาพทีมขับเคลื่อนรพ.สต.ระดับอำเภอ ตอนที่ ๑
ท่ามกลางความสับสนในนโยยายที่เร่งด่วน หลายเรื่องที่ประดังกระเดเข้ามา ถนนทุกหลายของกรม กอง ต่างๆ มุ่งลงไปที่โรงพยาบาลส่งเสริมสุขภาพตำบล(รพ.สต.) ที่มีคนอยู่เพียงไม่กี่คน แต่ต้องมาแบกรับนโยบายทั้งหลายของทั้งกระทรวง นี่คือภาระอันหนักอึ้งของคนทำงานรพ.สต. ตั้งแต่ผู้รับผิดชอบงานระดับจังหวัด อำเภอ และตำบล ที่ต้องเร่งดำเนินการตามนโนยาย ตัวชี้วัด และรายงานต่างๆ ที่มาจากคนละทิศละทาง
แต่หากมีโอกาสนั่งลงทบทวนนี่คือโอกาสของการพัฒนาระบบบริการปฐมภูมิที่ภาคนโยบายได้ให้ความสำคัญยิ่ง ภาคนโยบายอาจจะเน้นเชิงปริมาณค่อนข้างมากในระยะแรก แต่คนทำงานในพื้นที่ต้องตั้งสติว่า นี่ไม่ใช่เรื่องใหม่ หัวใจมันคือบริการปฐมภูมิที่มีคุณภาพ ใกล้ใจ เป็นที่พึ่งของชุมชน เป็นการสร้างระบบบริการสุขภาพเชิงรุกนั่นเอง
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
ทีมกระบวนการเรียนรู้ระดับอำเภอ (บางคนอาจเรียกว่า กระบวนกร ทีมสนับสนุนการเรียนรู้ คุณอำนวย ก็แล้วแต่) เป็นกลไกสำคัญในการที่จะช่วยสนับสนุนการเรียนรู้ในการพัฒนารพ.สต.ให้ไปสู่เป้าหมายได้อย่างมีคุณภาพและมีความสุข ดังนั้นสำนักงานสาธารณสุขจังหวัดน่าน จึงได้จัดอบรมเชิงปฏิบัติพัฒนาศักยภาพทีมกระบวนการเรียนรู้ระดับอำเภอในการพัฒนา รพ.สต. ขึ้น ระหว่างวันที่ ๒๐-๒๑ ธันวาคม ๒๕๕๓ ณ โรงแรมเทวราช อำเภอเมืองน่าน มีกระบวนกรจากรพร.ปัวและ CUP ปัว นำโดย นพ.กิติศักดิ์ เกษตรสินสมบัติ ทพญ.มยุเรศ เกษตรสินสมบัติ คุณทัศนีย์ สิงห์ธนะ คุณวงเดือน นวลแก้ว และคุณอนุรักษ์ นึกไม่ลืม เป็นแกนหลัก ผสมผสานกับทีมสสจ.น่าน สสอ.ภูเพียง สสอ.ท่าวังผา และรพ.สต.พระธาตุ มีกลุ่มเป้าหมายจากทีมขับเคลื่อนรพ.สต.ในระดับอำเภอจากรพ. สสอ. และรพ.สต. อำเภอละ ๕ คน รวม ๗๕ คน (บางอำเภอมาเพิ่มเป็น ๖ คน) โดยการสนับสนุนของสถาบันพัฒนาสุขภาพอาเซียน และสำนักตรวจราชการกระทรวงสาธารณสุข เขต ๑๖
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
กระบวนการเรียนรู้เริ่มด้วยการฟัง(Deep listening) ฟังสิฟัง เสียงระฆังแห่งสติที่นำฉันกลับบ้านที่แท้จริง เป็นเสียงระฆังที่ไพเราะและมีพลัง เป็นกติการ่วมกันว่า ทุกครั้งที่ได้ยินเสียงระฆังแห่งสติขอให้ทุกคนหยุดกิจกรรมทุกอย่างและอยู่ในความเงียบ กลับมาอยู่ลมหายใจของตนเอง นี่คือการกลับมาสู่บ้านภายในตนเอง เพราะลมหายใจ ณ ปัจจุบันขณะคือ ลมหายใจที่แสดงให้เรารู้ว่าเรายังมีชีวิตอยู่ กายและใจเราสัมพันธ์กันด้วยลมหายใจเป็นสะพานเชื่อมกันระหว่างกายใจ
คุณหมอกิตติศักดิ์ บอกว่า “....คนที่สำคัญที่สุดคือคนที่อยู่หน้าเรา เวลาที่สำคัญที่สุดคือปัจจุบันขณะ...” (พูดเหมือนท่านติชนัทฮันห์เลย)
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
ทีมกระบวนกรได้ให้ทุกคนเริ่มด้วยกิจกรรมฝึกการฟังอย่างลึกซึ้งด้วยหัวใจที่กรุณา โดยการจับคู่เล่าเรื่อง “คนที่มีความหมายต่อเรามากที่สุด” โดยขณะที่คนหนึ่งเล่า อีกคนให้ฟังอย่างตั้งใจ ไม่สอดแทรก ไม่ตัดสิน แต่ฟังด้วยหัวใจที่กรุณา
หลายคนได้ฟังเพื่อนเล่าแล้วอยากซัก อยากถาม แต่ก็ต้องข่มใจไว้ บางคนรู้สึกอึดอัดที่ไม่ได้ถาม ไม่ได้ซัก แต่นี่เป็นกระบวนการฝึกเปิดใจกว้างรับฟังเรื่องราวของคนอื่น เป็นการฟังด้วยหัวใจที่กรุณา
กระบวนการเล่าและการฟังเป็นไปอย่างปิติสุข บางคนเล่าไปด้วยหัวใจที่พองโต บางคนเล่าด้วยรอยยิ้มแห่งความสุข บางคนเล่าไปพร้อมน้ำตาที่หลั่งมาเองโดยไม่ตั้งใจ แต่ก็มีคนฟังคอยเป็นกำลังใจให้อยู่ตรงหน้า
หลังจากนั้นกระบวนกรให้จับกลุ่ม ๔ คน ใช้กระบวนการฟังอย่างลึกซึ้งด้วยหัวใจกรุณาเช่นเดิม แต่เปลี่ยนหัวเรื่องการเล่าว่า “การทำงานที่เราทำได้ดีหรือสำเร็จหรือภาคภูมิใจ” ก้อนหินมหัศจรรย์เป็นเทคนิคหนึ่งที่นำมาใช้ เป็นภูมิปัญญาของคนอินเดียแดงที่สังเกตว่าเวลาตั้งวงคุยกันมักจะไม่มีคนฟัง จึงคิดกติการ่วมกันว่าคนไหนจะพูดให้ถือก้อนหินไว้ คนที่ไม่ได้ถือก้อนหินจะมีหน้าที่ฟังอย่างเดียวไม่สอดแทรกไม่ตัดสิน ปรากฎว่าวิธีการแบบนี้ทำให้วงพูดคุยเป็นไปอย่างมีพลังและบรรลุเป้าหมาย
กระบวนการเล่าและฟังความสำเร็จของงานเป็นไปอย่างมีพลัง คนเล่าได้เล่าอย่างภาคภูมิใจและมีความสุข ขณะที่คนฟังก็รู้สึกมีประกายแห่งความหวังในการจะเกี่ยวเอาประสบการณ์ของเพื่อนๆ ไปปรับใช้ในพื้นที่ตนเอง ที่สำคัญรู้สึกชื่นชมยินดีในความสำเร็จของเพื่อนๆ กระบวนการตรงนี้หลายคนบอกเสียดายเวลามีน้อย
หลายๆ ครั้งเราได้ฟังแต่ปัญหา ปัญหา ปัญหา แต่ครั้งนี้อาจต่างออกไป เพราะนี่คือการฟังเรื่องความสุข ความสำเร็จ หลักของแรงดึงดูดมีอยู่ว่า ขั้วบวกก็จะดึงดูดขั้วบวกเข้าหากัน ขั้วลบก็จะดึงดูดขั้วลบเข้าหากัน เช่นกันการเล่าเรื่องพลังบวก พลังความสุข ก็จะดึงเอาพลังบวก พลังแห่งความสุขเข้าหากัน กลายเป็นพลังที่ยิ่งใหญ่ ขยายผลออกไปไม่มีที่สิ้นสุด เป็นยุทธการขยายความดีและความสุข
เภสัชกรเคน รพ.เฉลิมพระเกียรติ ได้เล่าสู่กันฟังตอนหนึ่งว่า “.....ธรรมชาติได้สร้างคนเราให้มีหนึ่งปาก สองหู นั่นคือให้เราฟังให้มาก แต่โดยทั่วไปเรามักจะพูดมากกว่าฟัง....การได้มาฝึกการฟังจึงเป็นเรื่องที่ดี”
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
ช่วงบ่าย กระบวนกรเริ่มให้ทุกคนผ่อนคลายด้วยกิจกรรมผ่อนพักตระหนักรู้ หลายๆ คนอาจบอกว่าเป็นการนอนหลับ แต่จริงๆ แล้วเป็นกิจกรรมสมาธิภาวนาอีกวิธีหนึ่ง ที่หลายคนอาจคุ้นเคยกับการนั่งภาวนา เดินจงกรม แต่การนอนภาวนาก็เป็นอีกวิธีหนึ่งในการทำสมาธิภาวนา ที่เป็นกระบวนการฝึกให้เราตามลมหายใจเข้าออกของเรา และได้ขอบคุณส่วนต่างๆ ของร่างกายที่ช่วยให้เรามีเรามาอยู่จนทุกวันนี้
“”””””””””””””””””””””””””
ตามด้วยการสร้างบรรยากาศความเป็นพี่น้องกันสลัดความง่วงด้วยการร้องเพลงประกอบท่าทาง “เพลงใบไม้ต้นเดียวกัน” บทเพลงที่มีความหมายจากหมู่บ้านพลัม
สร้างบ้าน เป็นกิจกรรมหนึ่งที่ช่วยกันสร้างเข้าใจความหมายของการทำงานเป็นทีม หลังกิจกรรมหลายคนสะท้อนว่า .....การทำงานที่เร่งรีบ ทำงานเชิงปริมาณให้ได้มากๆ แต่งานที่ได้ไม่มีคุณภาพ ไม่เป็นที่พึงพอใจของลูกค้า คนทำงานก็เป็นเสมือนเครื่องจักร ที่มุ่งแต่งานหน้าที่ของตนเอง จนลืมมองคนอื่น การทำงานที่ขาดเชื่อมประสานกับคนอื่น.....
กิจกรรมสะท้อนให้เห็นว่าการพัฒนาคุณภาพของงานต้องเริ่มตั้งแต่การวางคนให้ถูกกับงาน และดำเนินการบริหารจัดการแต่ละส่วนให้สอดคล้องสัมพันธ์กัน โดยนำเอาความต้องการของลูกค้ามาวางแผนในกระบวนการพัฒนางานให้มีคุณภาพและมีความสุข
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
สัตว์สี่ทิศ เป็นอีกเครื่องมือหนึ่งที่ชนเผ่าอินเดียแดงได้สังเกตดูสัตว์ ๔ ประเภท คือ กระทิง หนู อินทรี และหมี ว่าแต่ละประเภทมีบุคลิกลักษณะที่แตกต่างกันไป ซึ่งสอดคล้องกับบุคลิกลักษณะของคนเรา กิจกรรมสัตว์สี่ทิศการวิเคราะห์ตัวตนของเราผ่านสัตว์ทั้ง ๔
กิจกรรมนี้สะท้อนให้เราได้เข้าใจความเป็นตัวตนของแต่ละคน ในที่ทำงาน ที่บ้านของเราก็จะมีคนทั้งสี่ประเภทคละเคล้ากันไป การเข้าใจความเป็นตัวตนของตนเองและผู้อื่น จะทำให้เราเข้าใจในการที่จะทำงานร่วมกันได้อย่างเหมาะสม แต่เหนืออื่นใดคือการละวางความเป็นตัวตนของเองที่เป็นจุดด้อยของสัตว์แต่ละประเภทลง เอาส่วนที่ดีของสัตว์แต่ละประเภทมาใช้ให้เหมาะสม
น้องจากบ่อเกลือ บอกว่า “....เราน่าจะผสมพันธุ์ให้เป็นสัตว์ตัวใหม่ขึ้นมาที่เอาส่วนดีของสัตว์ทั้ง ๔ ประเภทมาผสมกัน เราก็จะได้สัตว์ประหลาด แต่ว่ามีสิ่งที่ดีดีอยู่ในตัว....”
คุณหมอมยุเรศ ให้ข้อคิดสำคัญว่า “....การที่จะเปลี่ยนแปลงคนอื่นนั้นทำได้ยาก แต่ที่ทำได้เลยคือการเปลี่ยนตัวเอง....การเปลี่ยนตัวเอง ก็ต้องฝึกฝืนทำในสิ่งที่เราไม่คุ้นชิน....” นึกถึงคำพูดอันเป็นอมตะของท่านมหาตมะคานธีที่ว่า “เปลี่ยนตนเองก่อนเปลี่ยนโลก”
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
กระบวนการเรียนรู้วันแรกเป็นไปอย่างมีความสุขและเสริมสร้างพลังแก่กันและกัน เป็นการฝึกการฟังด้วยหัวใจที่กรุณา กรุณาต่อผู้พูด และกรุณาต่อเรื่องที่ได้ฟัง การฟังอย่างลึกซึ้งทำให้คนพูดมีพลังในการพูด ขณะที่คนฟังก็ได้ยินเสียงที่ไม่สามารถรับรู้ด้วยหู แต่ได้ยินเสียงที่มากระทบใจให้เบ่งบาน
,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,,
ขอบคุณทีมกระบวนกรและผู้เข้าร่วมเรียนรู้ที่ร่วมแบ่งปันรอยยิ้ม มิตรภาพ ประสบการณ์ และความสุข
บันทึกการเรียนรู้ “การอบรมเชิงปฏิบัติพัฒนาศักยภาพทีมกระบวนการเรียนรู้ระดับอำเภอในการพัฒนา รพ.สต.” ระหว่างวันที่ ๒๐-๒๑ ธันวาคม ๒๕๕๓ ณ โรงแรมเทวราช อำเภอเมืองน่าน
ความเห็น (14)
ชอบมากๆๆๆๆ ขอบคุณที่ให้โอกาสได้เข้าร่วมกระบวนการ
แม่พี่เตย+น้องเติ้ล
ดีใจที่ได้ มาร่วมการเรียนรู้ค่ะ..ขอบคุณสมาชิกทุกท่านค่ะ ที่ก่อให้เกิด การเรียนรู้ ร่วมกัน
ถ้าฝึกฝนตนเองและมีแนวคิดหลักการตามการฝึกอบรมครั้งนี้ได้จะดีมากเลยค่ะ อย่างเช่น บางทีการที่เรารู้ตัวเอง มองเห็นตัวเอง อาจช่วยลดความเป็นกระทิงในตัวได้มาก เพราะจากเดิมหลายๆท่านอาจมองไม่เห็นตัวเองว่าตัวเองเป็นแบบใหน คนที่เป็นนกอินทรีย์เจ้า project แต่ทำไม่ได้ก็จะได้ทบทวนตัวเอง ขอบคุณที่แบ่งปันค่ะ
ดีใจมากค่ะ ที่ได้เข้าร่วมกิจกรรมด้วย ยิ่งได้อ่านที่พี่เขียน เหมือนได้ทบทวนและได้ใคร่ครวญอีกครั้งหนึ่ง ถืงความรู้สึกที่ได้รับ
ขอบคุณจริง ๆ ค่ะ กับบันทึกการเรียนรู้ที่ได้นำมาให้อ่าน
ธรณ์ ดอนมูล
ขอบคุณมากๆค่ะ ดีใจที่มีโอกาสได้อ่านบันทึกการเรียนรู้ ทำให้ผู้ที่ไม่มีโอกาสเข้าร่วมกิจกรรมได้เห็นบรรยากาศการเรียนรู้ร่วมกัน เป็นการขยายผลให้กับผู้ที่ไม่ได้เข้าร่วมได้รับรู้และเกิดจินตนาการ สามารถนำไปใช้ได้บ้าง แม้จะไม่มากเท่ากับผู้เข้าร่วมก็ตาม ขอบคุณอีกครั้งค่ะ
ขอบคุณด้วยใจจริง...ไม่ได้เข้าร่วมกิจกรรมในครั้งนี้...ได้อ่านและได้เรียนรู้ตาม...ทำให้คิดถึงคำว่า"เรามีกันและกัน"ของท่านติช นัท ฮันห์ ถึงได้เกิดการแบ่งปันสิ่งดีๆๆในครั้งนี้เช่นกัน
ขอบคุณนะคะสำหรับสิ่งดีๆที่มอบให้ การอบรมครั้งนี้ทำให้ได้ข้อคิดอะไรหลายๆอย่าง ที่จะนำกลับมาใช้
มีสิ่งดีดีเกิดขึ้นได้เสมอที่จังหวัดน่าน สร้างสรรค์ความร่วมมือ ความคิดพัฒนาบูรณาการกับงานสาธารณสุข ขอบคุณผู้ผลักดัน และ โอกาสให้สร้างข้อคิดที่ดีในการทำงาน
ขอบคุณสิ่งที่ดีๆที่รับ ได้เรียนรู้ สู่การพัฒนาตนเองและองค์กรครับ
เป็นกระบวนการเรียนรู้ที่ไม่เคร่งเครียดเป็นการพัฒนาตนเองสู่การพัฒนาคนอื่นถ้าใครผ่านกระบวนการนี้แล้วและสามารถนำมาใช้ในชีวิตการทำงานหรือในครอบครัวคิดว่าคงทำให้ชีวิตเราและคนอื่นๆงดงามและโลกนี้น่าอยู่ขึ้นเยอะเลยครับ ขอบคุณสำหรับทุกสิ่งที่ดีงามครับผม
ขอขอบคุณทุกท่านครับ
พ่อน้องซอมพอ
พี่ท้องฟ้าพึ่งไปรับความอิ่มเอมในกานเข้าอบรมเรื่องการพัฒนาศักยภาพของผู้ให้คำปรึกษาของศูนย์สุขภาพจิตที่10 เชียงใหม่เมื่ 22-24 .ค53 โดยทีมวิทยากรจากมช.สาขาจิตวิทยา ซึ่งทีมอาจารย์ใช้แนวทางท่าน ติช นัท ฮันท์ แห่งหมู่บ้านพลัมทีทางทีมอาจารย์ได้ไปร่วมปฏิบัติภาวนา มา ช่วงที่ท่าน ติช นัท ฮันท์ มาที่ประเทศไทย พวกเรามีเมล็ดพันธ์ ให้พวกเราเป็นผู้มองหาเมล้ดพันธ์ที่ดีในตัวเรา อ้อ มีน้องน้องจากจ.น่านไปหลายคน
ขอบคุณ สำหรับเรื่องราวดี ดี
ชอบการอบรมแบบนี้ได้ทั้งความรู้และได้ทั้งใจเขาใจเรารู้สึกว่ามีกำลังใจทำงานขึ้นอีกเยอะ จากเดิม มองดูเงินเดือนของตัวเองแล้วมามองดูงานมันน่าท้อถอยม๊ากมาก แต่พอได้เข้าร่วมการอบรมพัฒนาศักยภาพแล้วก็อยากจะอยู่อย่างพอเพียงทำงานให้กับพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวนะ ขอบคุณสำหรับทุกข้อความและความรู้นะคะขอบคุณ