เรื่อง ชวนคิด ชวนสร้าง “ค่านิยม วัฒนธรรม” การเชียร์บอลดูบอลที่ดี


       พวกเรามาเชียร์ พวกเรามาเชียร์ พวกเรามาเชียร์บางกอก เอฟซี บางกอก เอฟซี บางกอก เอฟซี บางกอกเอฟซี จากการไปเชียร์ ตามเป็นกองเชียร์ ไปดูฟุตบอลในสนาม ทีมฟุตบอลบางกอกเอฟซี 3 เกม ในการแข่งขันฟุตบอล รอบแชมเปี้ยนส์ลีก ทำให้คิดได้หัวข้อบทความ ที่อยากแต่ง เรียบเรียงขึ้นมา 1 หัวข้อใหญ่ๆ

       ซึ่งตอนแรก ว่าจะแต่งบทความ เรื่อง บอลไทยเจริญ ชาติไทยเจริญ สะท้อนสังคมไทยเจริญ ซึ่งจะมีส่วนเรื่องของ “ค่านิยม วัฒนธรรม” การเชียร์บอล ดูบอลที่ดี อยู่ด้วย

       แต่หลังจากได้อ่าน บทความ ที่ พี่ POP 11 กรุณาหามาให้อ่าน ในเว็บไซต์ของ ทีมบอลบางกอก เอฟซี เป็นเรื่องของการชุลมุน ต่อยตี ที่เกิดขึ้น ในสนามฟุตบอลทีมเจ้าบ้าน ระยอง เอฟซี ที่แข่งขัน กับ ทีมฟุตบอล สมุทรปราการ เป็นเรื่อง ระหว่าง นักเต๊ะทีมเยือน สมุทรปราการ กับ แฟนฟุตบอล เจ้าถิ่น ซึ่งทั้งคู่ทั้ง 2 ทีม เป็นเพื่อนร่วมสาย B นั้นหมายถึง เป็นคู่แข่ง ที่ทีมฟุตบอลบางกอก เอฟซี ต้องแข่งขัน ในการขึ้นสู่ D1 ด้วย

       ซึ่งนี้ละที่เป็นเรื่องใหญ่ เพราะ ในฐานะกองเชียร์ ทีมบางกอก เอฟซี ที่ต้องการตามไปเชียร์ไปดู ไปให้กำลังใจ ย่อมรู้สึก เกรง หรือ กลัว อยู่มากบ้าง อยู่น้อยบ้าง ไม่รู้ว่าอาจต้องเจอเรื่องร้ายๆ อะไรบ้าง ระหว่างที่ไปเชียร์ไปดูฟุตบอล ทีมที่ชอบ ซึ่งมันไม่ใช้เรื่อง ที่ต้องมากระทบกระทั่ง ที่ทำให้อาจต้องเจ็บตัว หรือ อาจถึงเสียชีวิตขึ้นได้ในอนาคตข้างหน้า จากเรื่องที่ไม่น่าต้องเกิดขึ้น กับคนที่ชอบในกีฬาฟุตบอล ชอบดูกีฬาฟุตบอล ชอบบรรยากาศ ในการเชียร์การดูกีฬาฟุตบอลในสนาม

       ทำให้ต้องดึง เรื่อง “ค่านิยม วัฒนธรรม” การเชียร์บอลดูบอลที่ดี ขึ้นมาชวนคิด แลกเปลี่ยน เป็นการแสดงความคิดเห็น ร่วมกับ แฟนคลับ กองเชียร์ ทีมบางกอกเอฟซี ก่อน หลายท่านคงเคยได้ยิน คำพูดในลักษณะเสียดสี ที่ว่า “บอลไทยจะไปมวยโลก”

       และแฟนฟุตบอลเมืองไทยคงทราบข่าวดังๆ ในแง่ร้าย ซึ่งเป็นที่มาของคำเสียดสี ทื่ กล่าวมา เป็นระยะๆ ตั้งแต่ของ แฟนบอลทีมท่าเรือ ตะลุมบอล ชุลมุน ชกต่อย กับแฟนบอลทีม เมืองทองหนองจอก และ มาถึง ทีมบอลเจ้าเก่า แฟนบอลทีมท่าเรือ ที่ชุลมุล ชกต่อย ขว้างปา กอนหินสิ่งของ กับ แฟนบอล ทีมบางกอกกล๊าส จน รองผู้บริหาร ฝั่งทีมเจ้าบ้าน บางกอกกล๊าส ถึงกับหัวแตก เย็บไปหลายเข็ม และยังต้องไปเช็กสมองอีกด้วย ดีที่สมองยังปกติ เหมือนเดิม อิอิ

       หรือ จะเป็นเรื่องของทีมฟุตบอลดังเมืองชลบุรี ที่แฟนบอลของทีม มีเรื่อง ชุลมุนขว้างปา สิ่งของ ก่อนหิน กับ แฟนบอลทีม อินทรีเพื่อนตำรวจ จนทำให้สุภาพสตรีท่านหนึ่ง ของแฟนบอล อินทรีเพื่อนตำรวจ ถึงกับต้องหัวแตก เย็บไปอีกหลายเข็ม แต่ที่เป็นภาพสลดใจ สะเทือนใจ คือ สุภาพสตรีท่านนั้น ได้พาลูกชาย ตัวน้อยๆไปดูบอล เชียร์บอล ทีมรักของตัวเองด้วย

      ภาพคุณแม่ที่หัวแตก ซึ่งได้รับการปฐมพยาบาลเบื้องต้นแล้ว มีผ้าพันรอบศรีษะ แต่ยังสามารถมองเห็นเลือดที่ไหลออกจากศรีษะเป็นคราบติดอยู่ตามใบหน้า ต้องค่อยปลอบลูกชายเล็กๆ อายุ 4-5 ขวบ ที่กำลังร้องไห้ ยืนเกาะอยู่ ข้างเปลปฐมพยาบาลไม่ให้ลูกชายร้องไห้ และ ยังมีเรื่องราวร้ายๆ ที่ไม่ดี ที่ไม่น่าเกิด ที่ได้รับรู้ จากในสนามฟุตบอล อีกมาก มาเป็นระยะๆ ของการกระทบกระทั่งกัน ระหว่างนักฟุตบอล กับ นักฟุตบอล และ หว่างกองเชียร์ แฟนบอล กับ นักฟุตบอล และ ระหว่าง กองเชียร์แฟนบอล กับ กองเชียร์แฟนบอล ที่เชียร์อยู่คนละทีมกัน

       การสร้าง “ค่านิยม วัฒนธรรม” การเชียร์บอลดูบอลที่ดี จึงคิดว่า มีความสำคัญ ซึ่งมีเรื่องอยู่ 5 ประเด็น ที่อยากแสดงความคิดเห็น ชวนคิด แลกเปลี่ยนร่วมกัน ในการป้องกันเรื่องร้ายๆ การป้องกันสภาวะความขัดแย่ง หรือ ลดความขัดแย่งความรุนแรงต่างๆ ที่อาจต้องเกิดขึ้น แล้วทำให้เลือดตก ยางออก ขา แขนหัก และ ที่น่ากลัวที่สุด คือ ถึงกับต้องเสียชีวิต ซึ่งไม่แน่ อาจกำลังรอวันเกิดขึ้นในอนาคตอันใกล้

ประเด็นที่ 1 เรื่อง การสร้างทัศนคติ ความเชื่อ ของแฟนบอล ต่อ ทีมฟุตบอลที่ชอบ ที่รัก ที่เชียร์ อย่างเหมาะสม สร้างสรรค์ ถ้าเปรียบทีมฟุตบอลที่ชอบ เป็น คนที่ชอบ เป็นเหมือนแฟน คงเคยอ่านข่าว คู่รัก รักกันมาก พออีกฝากเปลี่ยนใจ หรือมีหนุ่ม มาติดพัน มีกิ๊ก หรือ ของวัยรุ่น ที่ทะเลาะวิวาท กันเรื่องผู้หญิงที่ชอบ ที่มีหนุ่มอื่นมาแซว มาแอบมอง ซึ่งเป็นจุดเริ่มต้น ของความรุนแรง ที่พบข่าว การยิง ตี ฟันแทง กันให้เจ็บให้ตายมากมาย หรือ กรณีเป็นพวกที่มีแนวคิด คลั่งชาติ แบ่งสีผีว ยึดมันในแนวคิดทางการเมือง ศาสนา ของตัวเอง ซึ่งได้สร้างได้ทำให้คนเจ็บคนตายมาไม่รู้เท่าไรต่อเท่าไร บนโลกใบนี้แล้ว

         เหมือนกัน กองเชียร์ทีมฟุตบอลที่มีปัญหา ทะเลาะวิวาท ชุลมุน ขว้างปาสิ่งของ จนหัวแตก บาดเจ็บ กันไป ไม่รู้ว่าไปรักไปชอบ ไปผูกพันกันมาแต่ชาติไหน ใครพูดไม่เข้าหู เกมไม่ได้ดังใจ ทีมตัวเองต้องชนะอย่างเดียว แพ้ไม่ได้ พาลทำให้มีเรื่องเกิดความรุนแรงขึ้น ซึ่งมันเป็นทัศนคติ ความเชื่อที่ไม่เหมาะสม ไม่สร้างสรรค์ เป็นตัวอย่างที่ไม่ดี ไม่ควรเอาเป็นแบบอย่าง

         เป็นความชอบ ความรัก เป็นทัศนคติ ความเชื่อ ที่ไม่ถูกต้อง เพราะถ้าชอบกันจริง รักกันจริง ต้องไม่สร้างปัญหาให้ ควรเป็น การชอบ การรัก ที่สร้างสรรค์ เข้าใจกัน เป็นเพื่อนคู่คิด เป็นมิตรร่วมกัน และมีเหตุผล ร่วมถึงต้องเข้าใจคนอื่นๆด้วย เข้าใจกองเชียร์บอลที่ชอบทีมฟุตบอลทีมอื่น ด้วย ถ้าชอบถ้ารักกันจริง ควรทำให้พื้นที่ในสนามฟุตบอล เป็นพื้นที่แห่งความบริสุทธิใจ เป็นพื้นสร้างสรรค์ พื้นที่แห่งความสนุก ความสุข ความรัก ให้เกิดมิตรภาพที่ดี ให้เป็นพื้นที่ฝั่งกองเชียร์ ทีมต่างๆ มาร่วมรักกับทีมฟุตบอลที่ตัวเองชอบกันได้อย่างปลอดภัย เป็นการร่วมรักด้วยสุนทรีย์ อย่างมีอารยะ

ประเด็นที่ 2 เรื่อง การสร้าง บุคลิกภาพที่ดี คุณลักษณะ อัตลักษณ์ ตัวตน ให้เป็นวัฒนธรรมที่ดี ของแฟนบอล แฟนคลับ ของกองเชียร์ที่ดีๆ ตัวอย่าง เช่น คนต่างชาติ มองคนไทยว่าใจดี ยิ้มง่าย เป็นสยามเมืองยิ้ม หรือ มองคน ญี่ปุ่น ว่าเป็นคนที่จริงจัง ขยันขันแข็ง และ มองคนอังกฤษ เป็นผู้ดี

        หรือ แม้แต่ องค์กรหน่วยงานราชการ เอกชน แต่ละแห่งก็มี การสร้างบุคลิก มีคุณลักษณะ อัตลักษณ์ ของผู้คน ของกลุ่มคนในที่ทำงาน ที่มีความแตกต่างกัน คนทำงานที่เป็นทหาร คนที่เป็นตำรวจ ข้าราชการคนในศาล หรือ สาธารณะสุข ก็มีบุคลิกภาพ ที่แตกต่างกัน หรือ ในส่วนของเอกชน แต่ละบริษัท เอกชนแต่ละแห่ง ก็สร้างบุคลิก องค์กร วัฒนธรรมการทำงาน ที่มีความแตกต่างกัน คือ มีธรรมชาติของกลุ่มคนที่แตกต่างกัน หรืออีกนัยยะ หนึ่ง คือ เป็นการสร้างธรรมชาติสร้างพฤติกรรมที่เด่น ของกลุ่มคน กลุ่มหนึ่งขึ้นมา

        จึงขอแสดงความคิดเห็น ชวนคิด ร่วมคิด กับกองเชียร์ ทีมฟุตบอล บางกอก เอฟซี ว่าควรจะสร้าง บุคลิก อัตลักษณ์ที่ดี ของกลุ่มกองเชียร์ ในการเชียร์บอล การให้กำลังใจนักเต๊ะ การเชียร์ทีมฟุตบอล ที่ชอบในสนาม ทำให้เป็นความเข้าใจร่วมกัน เป็นความรู้เบื้องต้นที่เข้าใจร่วมกัน อาจเป็น คำขวัญ คำคม หรือหลักการ สั่นๆ ตัวอย่างคล้ายๆ นอนนาน ... คลาดออก วอล์คเอาท์ หยุด “พฤติกรรมน่าขยะแขยงทำร้ายฟุตบอลไทย”

        เช่นอาจใช้คำว่า “เชียร์บอลสนุก งดพฤติกรรม ความรุนแรงในสนามฟุตบอล” “สนามบอลไม่ใช้สนามมวย ถ้าอยากชกมวย มาเชียร์บอลทำไม” หรือ “เชียร์บอลสนุก งดความรุนแรง ต้องมาเชียร์ที่นี้กับ บางกอกเอฟซี” หรือ “ร่วมพลังเชียร์เต็มที่ ร้องจนสุดเสียง แต่นิ่งเงียบ กับความรุนแรงในสนามบอล” “เชียร์บอลอย่างสร้างสรรค์ สุขภาพจิตดี สุขภาพกายดี แต่เซ็งแต่เบื่อคนที่ค่อยมาต่อยตีกัน”

       เป็นความคิดในเบื้องต้น หรือ จะเขียนออกมาเป็นกฎเป็นข้อ ที่เข้าใจง่ายๆสั่น ที่กองเชียร์บางกอกเอฟซี เข้าใจร่วมกัน ซึ่ง บุคลิกของกองเชียร์ ลักษณะ ของกองเชียร์ ของแฟนบอล มันสามารถ สร้างขึ้นมาได้ เพราะถ้าถามว่าคุณ นึกถึงแฟนบอลท่าเรือ คุณจะนึกถึงอะไร ใครที่นึกออก คงมีอาการมีความรู้สึกเสียวๆ ขึ้นมากันบ้าง 555 แล้วกองเชียร์ฟุตบอล ทีมบางกอก เอฟซี อยากให้คนอื่น นึกถึงคิดถึงยังไง จะสร้างมีบุคลิกยังไง

ประเด็นที่ 3 เรื่องการสร้างรูปแบบการเชียร์ฟุตบอลของกองเชียร์ในสนามที่ดี เช่น พยายามยิ้มทุกครั้งที่เห็นพบเจอกองเชียร์ฟุตบอลทีมคู่แข่ง ทั้งในเกมที่แข่งในบ้านและไปเยือน ทักทายพูดคุย ในเชิงสร้างสรรค์ แง่บวก เป็นกำลังใจให้กัน และ ต้องงด ใช้คำไม่สุภาพ ที่ตะโกนลงไปในสนาม ซึ่งเป็นที่รู้จักของคนในสังคมทั้วไป เช่น ไอ้เหี้ย ไอ้สัตว์ ไอ้ความ ด่าพ่อ ด่าแม่ ด่าเมีย ที่เป็นคำด่าที่คนทั้วไปเข้าใจได้ง่าย ฟังแล้วรู้สึกรุนแรง มีอารมณ์ขึ้นทันที

        แต่ควรมาสร้าง วัฒนธรรมทางภาษาของกลุ่มกอกเชียร์ บางกอก เอฟซี แบบที่รู้กันเอง เหมือนกับ การที่เรียกคนที่แสดงความคิดทางฟุตบอล ที่ไม่รู้เรื่อง ไม่มีเหตุผล ว่า “เกรียน” หรือจาก คำว่า “ชู้” ที่เปลียนมาเป็น “กิ๊ก” ซึ่งจากคำแรก ว่าชู้ ที่รู้กันว่าเป็นคำที่รุนแรง น่าเกียจ เลว ไม่น่าคบ มาเป็นคำว่า กิ๊ก ซึ่งอาจมีความหมายไปในทางที่ดี เท่ห์ น่าเอาอย่างของใครหลายคน โดยเพราะกลุ่มวัยรุ่น

        จึงเห็นว่า ควรมาสร้างภาษาในการเชียร์บอล ของกองเชียร์บางกอก เอฟซี ขึ้นมาเองเวลาตะโกนลงไปในสนาม เช่น นักเต๊ะที่เล่นบอลรุนแรง เกเร ไม่มีน้ำใจนักกีฬา อาจ เรียกว่า ” ไอ้ทุย” “ตุ๊ดตู่” “กลับบ้านไป” และอื่นๆ หรือ นักเต๊ะที่นอนนาน ถ่วงเวลา เช่น “ไปโรงบาล” “เอาหมอนไหม” “นอนทำไม เมียไม่อยู่” 55 หรือ “สปีริต” และส่วนของกรรมการที่ตัดสิน เกม อย่างไม่ ยุติธรรม ก็ อาจ เรียกว่า “ไอ้เป๋” “เอาถ้วยไปเลย” “พุงกลางแล้ว” “ตกนรก” “อิ่มหรือยัง” และอื่นๆ

        คิดว่าการสร้างภาษาคำด่า เฉพาะ ของทีมกองเชียร์ จะสร้างความน่ารัก กับแฟนบอลทีมคู่แข่ง ไม่ให้เกิดปัญหาได้ในระดับหนึ่ง เพราะเขาอาจจะงง ไม่เข้าใจ 55 และ การเป่าแตร การตีกลองควรมีรูปแบบที่ดี ไม่ไปกวนกองเชียรืฝั่งตรงข้ามมากไป

        และการไปเชียร์บอลที่สนาม ควรมุ่มมั่น สนใจ ไปในเกม ไปในสนาม ไม่ควรไปสนใจ กองเชียร์ทีมคู่แข่ง ที่ใช้คำพูด ไม่สุภาพ ตะโกนด่าว่ามาทางเรา ไม่ต้องสนใจ ไม่ให้ความสำคัญนอกเกมมากนัก เป็นลักษณะ จริงจัง ตั้งใจ เชียร์ให้กำลัง นักฟุตบอล ในสนาม ข้างสนาม ต้องทำให้เกิดเป็นมิตรภาพ ในการเชียร์บอลที่ดีร่วมกัน

ประเด็นที่ 4 เรื่องการป้องกันความรุนแรงที่กำลังจะเกิดขึ้น ควรจะต้องเริ่มตั้งแต่ก่อนการเล่น โดยเฉพาะการเล่นเป็นทีมเยือน ถ้าต้องตามไปเชียร์ทีมฟุตบอลที่ต่างจังหวัด ควรมีคนที่ไปดู อาจเป็นคนที่ไปกับทีมนักฟุตบอลที่ไปก่อน เพื่อไปดูว่าที่นักฝั่งกองเชียร์ทีมเยือนก่อน ว่ามีความเหมาะสมหรือเปล่า เป็นสัดส่วน มีการป้องกันเป็นยังไง ถ้าขาดตกบ่กพร่อง เห็นจุดอ่อน เห็นความเสี่ยงอะไร ต้องแกไข้ ปรับปรุง หรือ นำมาแนะนำเสนอกับกองเชียร์ได้

        การมีเรื่องทะเลาะ ต่อยตี กัน สาเหตุจุดเริ่มต้น คงมาจากการใช้คำไม่สุภาพ ตะโกน ค่าทอกัน ถ้าเป็นฝั่งกองเชียร์ทีมเดียวกันคงห้ามง่าย ต้องห้ามให้หยุดในทันที แต่ถ้าเป็นฝั่งกองเชียร์ทีมตรงข้างตะโกนด่ามา คิดว่า ควรมีการตั้ง คนที่เป็นผู้ใหญ่ มีวุฒิภาวะที่ดี ซึ่งจะค่อยควบคุม ไม่ให้เรื่องบานปลาย วิธีการ อาจต้องเป็นการไปทำความรู้จัง ประสานกับ ประทานเชียร์ทีมคู่แข่ง เพราะ เมื่อมีปัญหา ตะโกนด่าทอ มาจากกองเชียร์ฝั่งตรงข้าม อย่างไม่หยุด ด่าแบบหาเรื่อง ต้องมีคนที่เป็นผู้ใหญ่ ได้ตั้งไว้ ไปประสานกับประทานเชียร์ฝั่งตรงข้าม เพื่อขึ้นไปพูดคุย ทำความเข้าใจกัน ซึ่งมีแค่จุดประสงค์เดียว คือ ป้องกันความรุนแรง ก่อนที่จะเกิดขึ้น หรืออาจขึ้นไปเองตามลำพัง ไปเจรจาทำความเข้าใจกันก่อน

         หรือการเดินออกจากสนามควรเดินออกเป็นกลุ่ม และยิ้ม จับมือจับไม้ แสดงความรู้สึก แพ้ก็ดีใจกับเขา ชนะ ก็ให้กำลังใจเขา และถ้าเป็นในกรณีที่ไปแข่ง ต่างจังหวัด ถ้าแพ้คงไม่มีอะไรมาน่ากลัว มากเท่ากับชนะ สิ่งที่ควรระวัง ในการไปฉลองต่อ เมื่อทีมชนะในยามวิกาล ควรงดการใส่เสื้อทีม หรือ สิ่งที่บ่งบอกได้เป็นสัญลักษณ์ของทีม ไม่ใช้ว่ากลัว แต่กันไว้ดีกว่าแก้ หรือ อาจชวนกลุ่มกองเชียร์ที่เป็นแก่นนำทีมคู่แข่ง พาเที่ยว พาไปกินด้วย

ประเด็นที่ 5 เรื่อง การควบคุม เมื่อความรุนแรงการชุลมุน ชกต่อย ตี ขว้างปา สิ่งของเกิดขึ้นแล้ว เป็นเรื่องที่ไม่อยากคิดต่อ ไม่อยากให้เกิดขึ้น แต่ถ้าเกิดขึ้น ในอนาคตขึ้นมาจริงๆ ควรต้องมีการตั้งกลุ่มคนกองเชียร์ส่วนหนึ่งที่ค่อยห้ามปราบ กองเชียร์ทีมของตัวเอง ที่ได้ฤทธิ์น้ำป้าเช็ง ทำให้แปลงร่าง เลือดขึ้นหน้า ศักดิ์ศรีลูกผู้ชายขึ้นหน้า ข้านี้แน่กูนี้เจ๋ง ที่ต้องห้ามได้อย่างเด็ดขาด และ ต้องมีอีกกลุ่มที่จัดตั้งเป็นหน่วยแนวหน้า กล้าตาย ที่ถ้าคู่กรณี วิ่งเขามาจะชก กระโดดถีบขาคู่มาแล้ว ถือไม้ มีด วิ่งเข้ามา ขว้างปาสิ่งของมาแล้ว ต้องวิ่งออกค่อยห้ามปราบ ทำความเข้าใจ ปรับอารมณ์กันกับคู่กรณี กองเชียร์ทีมตรงข้าม ในระยะประชิดตัว

         ร่วมถึงอาจจะต้องมีคนที่รู้วิธีปฐมพยาบาลเบื้องต้น ทำหน้าที่ดูแลคนที่อาจได้บาดเจ็บ ทำหน้าที่นำส่งโรงพยาบาล ติดตามประสานงานกับรถพยาบาล และโรงพยาบาล ติดต่อญาติคนเจ็บ

         การแสดงความคิดเห็น ในที่นี้ เป็นการชวนคิด ชวนสร้างสรรค์ แต่ทั้งหมดเป็นความเข้าใจ ความคิดในเบื้องต้นของต้นเอง ที่อยากชวนให้ คนที่ชอบดูฟุตบอล มีทีมเชียร์ ทีมชอบของตัวเอง และ แฟนคลับฟุตบอล กองเชียร์ฟุตบอล ทีมบางกอก เอฟซี มาช่วยคิดต่อ ต่อยอด ประยุกต์ ปรับแต่ง เสนอแนะ แสดงความคิดเห็น เพื่อสร้าง“ค่านิยม วัฒนธรรม” การเชียร์บอลดูบอลที่ดี ให้กับคนที่ชอบในกีฬาฟุตบอล ชอบดูฟุตบอลที่สนาม หรือ เป็นส่วนหนึ่งที่ส่งเสริม สนับสนุน ช่วยพัฒนา วงการฟุตบอลไทย ให้ดีขึ้น

วาทะ สอนชีวิต จาก (สุภาษิต 16:18,19)

ความโมโหมักทำให้เราตกอยู่ในความลำบากแต่ความหยิ่งต่างหากที่ทำให้เราอยู่ในสภาพนั้น

กลาง ธรรมชาติ

2 พ.ย. 2553

หมายเลขบันทึก: 406235เขียนเมื่อ 3 พฤศจิกายน 2010 13:33 น. ()แก้ไขเมื่อ 12 กุมภาพันธ์ 2012 17:01 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-อนุญาตแบบเดียวกันจำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:


ความเห็น (0)

ไม่มีความเห็น

พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID @gotoknow
ClassStart
ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
ClassStart Books
โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท