salutogenesis & Self Transcendence

การฝึกอบรมภาคปฏิบัติในครั้งนี้มุ่งเน้นที่การเปิดหัวใจ ค้นหาประตูสู่คำถามสำคัญ นั่นคือ เราเกิดมาเพื่ออะไร เรากำลังทำอะไร ไม่เพียงแต่จะช่วยให้เรารู้ซึ้งถึงที่มาของความสุข และความทุกข์ของประชาชน ยังทำให้เราเปิดขยายหนทางในการดูแล เยียวยา สรรค์สร้างชุมชนที่ทรงพลัง ยืนหยัดด้วยตนเอง และผลข้างเคียงอีกประการคือ การให้ความหมายแก่งานของเรา แก่ชีวิตของเราผู้เป็นคนให้บริการสุขภาพอีกโสตหนึ่งด้วย

Self transcendence สิ่งที่มีความหมายสำหรับเรา ชีวิตเราเรามีสิ่งนั้นอยู่แล้ว แต่บางครั้งเราไม่มีโอกาสใด้ระลึกและทบทวน รู้สึกกับสิ่งนั้นด้วยใจที่ละเอียดอ่อน อาจเป็นงานที่เราทำอยู่ทุกวัน แปลกจังทำไมเราไม่รู้ว่า เราคือใครและเราเกิดมาเพื่ออะไร

Salutogenesis สุขภาวะกำเนิด สุขภาวะเป็นเรื่องของแต่ละคน ที่มีความหมายของแต่ละคนที่แตกต่างกัน อะไรคือต้นทุนที่คนไข้มีอยู่ ที่เราทุกๆคนมีอยู่ บ่อยครั้งที่เราทำงานเอาโรคเป็นตัวตั้ง ค้นหาอวัยวะ เห็นคนไข้เป็นพยาธิ หากเราไม่เคยรับรู้มาก่อนว่าก่อนเจ็บป่วย เขาก็มีความสุขเหมือนๆเรา มีหน้าที่การงาน มีสถานภาพของความเป็นพ่อ เป็นแม่ เป็นครูบาอาตารย์ ไม่ตกต่างจากที่เราเป็น

ตั้งแต่เกิดเราอยู่กับฐานคิดมามาก เรียนรู้การคิดเหตุผล ความรู้วิชาการรอบทิศ เรารู้มาหมดแล้ว เรามาเรียนรู้ความรู้สึก ฝึกฝนปัญญาฐานกายและความรู้สึก(ฐานใจ)ให้มากขึ้น เพื่อให้เกิดความสมดุลย์ทั้งฐานกาย ฐานใจ และฐานคิด ฝึกทักษะในการเห็นความจริง ซึ่งเป็นคุณภาพที่เกิดจากภายใน เช็ดกระจกตัวเราให้ใส ให้มองเห็นตัวเองให้ชัด และอยู่กับความสุขที่เราจะแบ่งปันสู่เพื่อนมนุษย์ด้วยกัน

อยู่ในความสงบและระลึกถึงสิ่งที่ทำให้เรามีความสุขในชีวิตของเรามา 30 ข้อ ค่อยๆ คิด ค่อยๆเขียน นึกถึงเหตุการณ์นั้นอย่างละเอียดเท่าที่เราจะมีเวลาระลึกถึงเหตุการณ์หรือสิ่งที่ทำให้เรามีความสุขนั้นให้มากที่สุด ผู้ที่เกี่ยวข้อง ความรู้สึกของเราที่เกิดขึ้น ณ เวลานั้น นานมากแล้วที่ไม่ได้ระลึกถึงความสุขที่เรามี จำนวนมากมาย ที่เราพอจะมีเวลานึกได้ ทั้งพ่อ แม่ ครอบครัว เพื่อนและการงาน เหตุการณ์ที่เรานึกถึงอย่างละเอียดนั้น เป็นตัวเรา ณ ปัจจุบันนี้มากที่สุด ฉันเพิ่งรู้สึกตัวเมื่อได้ทบทวน ระลึกถึงเหตุการณ์นั้นอบย่างช้าๆ และเทียบเคียงกับความเป็นเรา ณโอกาสนี้ สิ่งที่เรามีความสุขตั้งแต่เล็กๆ คือสิ่งที่เรา มี และ ทำให้เรามีความสุข เมื่อได้นึกถึง

จับคู่และบอกเล่าเรื่องของเรากับเพื่อนที่อยู่ข้างหน้า

“ฉันอยู่ตรงนี้ ฉันอยู่ที่นี่ เธอเห็นฉันไหม”

“ฉันเห็นเธอแล้ว ฉันรู้แล้ว”

ฉันรู้สึกว่าฉันอยากจะเล่าความสุขของฉันให้กับคนที่อยู่ข้างหน้าฉัน รับรู้ว่า ฉันมีความสุขเพียงใดกับเหตุการณ์นั้น มันช่างแปลกเสียจริง เรื่องของฉันกับเธอ ช่างคล้ายกันเสียจริง แล้วอาจารย์ก็ให้ประเมินตัวเอง 0- 10 เราได้ประมาณ 8 คะแนน ฉันรู้สึกอย่างนั้นจริงๆ ฉันได้เรียนรู้ว่าเรื่องครอบครัว พ่อ แม่พี่น้อง เป็นเรื่องที่นึกถึงทีไรก็มีความสุข ฉันเห็นเพื่อนน้ำตาเอ่อล้น ขณะเล่าเรื่อง”พ่อ”และ”แม่”ให้ฉันฟัง แม้พ่อเธอจะเสียแต่เธอก็ยังภูมิใจที่เป็นลูกที่ดีของแม่ะ ณ.เวลานั้นฉันรู้สึกว่า ฉันคิดถึง”พ่อ” มากมาย คำว่าพ่อยิ่งใหญ่เกินที่ลูกตัวเล็กๆของฉันจะทดแทนคุณ หากนึกเวลายอ้นกลับไปได้ ฉันจะดูแลพ่อให้ดีกว่านี้ ..

ชีวิตเราต้องผ่านการสอบมากมายหลายครั้ง การออกจากพื้นที่ ที่เราคุ้นชิน ออกไปเรียนรู้ รับฟังประสบการณ์ที่มีค่าจากผู้อื่น พื้นที่ที่ท้าทาย เราจะค้นพบศักยภาพที่แท้จริงของเรา เป็นการรับรู้และเรียนรู้ความรู้สึกของเราจากเหตุการ์ต่างๆนั่นเอง การฟังไม่ได้เป็นกระบวนการ inactive listening เกิดอะไรขึ้นมากมายจากการฟังที่ลึกซึ้ง การปรับเปลี่ยน การเปลี่ยนแปลง เกิดขึ้นจากการฟัง ล้ว เรารู้หรือยัง...

การฝึกฝนกายภาวนา เป็นการฝึกฝนการรับรู้ การเคลื่อนไหว ลมหายใจเข้าออกของเรา เพื่อให้เกิดความตระหนักรู้ (awareness) เรายังไม่สามารถรับรู้ลมหายใจเข้าออก ของเราได้ทุกครั้ง จึงไม่ใช่เรื่องแปลกอะไรที่คนอื่นจะไม่ทำในสิ่งที่เราให้ทำ ไม่คิดเหมือนกับที่เราคิด เราจะอยู่ท่ามกลางความไม่สมบูรณ์แบบได้อย่างไร เราจะเปิดพื้นที่ให้คนอื่นได้ไหม เราเก็บกด หมกมุ่นกับอดีต หวาดกลัวกับอนาคต ทำไมไม่เรียนรู้กับปัจจุบัน ลมหายใจเข้า ออกของเรา การกลับมาทบทวนว่าเราหลงลืมอะไรไป เราลืมสิ่งสำคัญของร่างกายเรา มือ แขน ขา เท้า หัวใจของเราเอง เราพิจารณาส่วนหนึ่ง เราจะหลงลืมส่วนอื่นๆ ของเราที่กล่าวมาก่อนหน้าแล้ว

เราใช้เวลากับอดีต ค่อนข้างเยอะเพราะเป็นต้นทุนของเรา เรื่องลบๆในอดีตอาจจะไม่ใช่สิ่งทีเลวร้ายเสมอไป nelson Mandela รัฐบุรุษของโลกที่เคยติดคุกมา 20 ปี เขาให้ความหมายของ”คุก” นั้นอย่างไร เราจะบอกทุกๆคนในสิ่งที่เราเชื่อและศรัทธาอย่างไร เมื่อเราเชื่อและศีรัทธาสิ่งใดจะมีบททดสอบเราอยู่เสมอ บอกกับตัวเองว่า เรื่องลบๆ เหมือนเรากำลังถูกสอบเลื่อนชั้น ถูกทดสอบจิต หากเราผ่านไปได้เราจะเกิดการเปลี่ยนแปลง

เรื่องบางเรื่องเป็นเรื่องที่วัดยาก เช่นความเจ็บปวด วัดเป็นคะแนน 10 ก็อาจจะไม่สามารถบอกให้เข้าใจว่าปวดแค่ไหน หากเรามีประสบการณ์เดียวกับเขา เราจะเข้าใจว่าเขาปวดมากแค่ไหน บริบทหรือประสบการณ์ชีวิตของแต่ละคนมีผลต่อการฟังที่แตกต่างกันไป นั่นเอง...

ความสุขเป็นเรื่องที่ยอมรับและรับรู้ง่าย ความทุกข์เป็นสิ่งที่อยู่คู่กันกับความสุขเสมอ เมื่อเรามีความเศร้า ทุกข์ กลัว กังวล มากระทบเรา เราต้องมีทักษะที่จะอยู่ร่วมกับความทุกข์นั้น เรียนรู้ที่จะอยู่กับความเศร้า ความทุกข์ และเราต้องยอมรับในการตัดสินใจของเราทุกครั้ง

เราต้องขอบคุณทุกๆ สิ่งที่สร้างเรามาให้เป็นแบบนี้ ทุกเรื่องที่เกิดมาเป็นประสบการณ์ วันนี้เรามีความสุขมากน้อยเท่าไหร่ มองย้อนไปที่คนที่ตัดสินใจทำร้ายตนเอง เพราะเขาพบกับความทุกข์ เพราะเขาลืมไปว่าเขาก็ได้พบความสุขมากกว่าความทุกข์ ความสุขของเรามากกว่า 30 อย่าง เคยถามว่าเรามีชีวิตอยู่ไปทำไมอยู่เพื่อใคร ไม่อยู่ได้ไหม เคยถาม ... เราทบทวนว่าร่างกายเราจะสรรสร้างเรื่องดีๆให้คนอื่นได้อีกมาก ถ้าเรามองเห็นคุณค่าในตัวเราเอง สิ่งดีๆ ก็จะตามมา

การให้ความหมายของความงาม ทำอย่างไรเราจะมองสิ่งของ เหตุการณ์ที่อยู่ตรงหน้าให้เป็นสิ่งสวยงามได้ มุมมองของความงามแต่ละคนแตกต่างกัน เมื่อเราลืมตาตื่นขึ้นมา มองหาความงามกับทุกๆสิ่ง รถติดแยกไฟแดงก็มีความงาม เราเห็นความงามของเด็กที่ดำรงชีพด้วยการขายพวงมาลัยเลี้ยงดู พ่อ แม่ เป็นสิ่งที่เราต้องฝึกฝนและเข้าใจ

สี่ระดับของความสัมพันธ์

บางครั้งเรารีบร้อน รับรู้และสนใจแต่สิ่งที่เราอยากได้ยิน เมื่อคนไข้มาหาเรา ปัญหาของเขาไม่ได้รับการจัดการ เราใช้ความรู้ของเรา เราคิดว่ารู้มากกว่าเขานำไปสู่ความรู้สึกเหนือกว่า เมื่อเราคิดว่าเราเก่ง เราจะไม่มองคนไข้ข้างหน้าเราทั้งคน ทุกๆอย่างที่เป็นเขา เราเห็นเป็นคนที่ต้องซ่อม ตัวเราจึงเป็นแค่ช่างซ่อม (ระดับที่ 1)

โรคที่เกิดจากพฤติกรรม เราต้องการให้คนไข้ประบพฤติกรรม เราจึงบอกให้เขาทำอย่างนั้นอย่างนร้ เราทำหน้าที่เป็นครู Instructor (ระดับที่ 2)

เราเสนอทางเลือกให้เขา รับฟังอย่างเปิดใจ เพราะเรารุ้ว่าไม่มีแนวทาง CPG คู่มือวิชาการใดๆ จะใช้ได้กับทุกคน เพราะทุกคนล้วนแตกต่าง เรารับรู้ รับฟังให้เข้าถึงกรอบแนวคิด ความเชื่อของเขา คนแต่ละคนมีรูปแบบไม่เหมือนกัน คุณภาพไม่สามารถควบคุมได้ทุกคน เราเป็น coach เพราะคนไข้เป็นคนตัดสินว่าเราเป็น เราไม่สามารถบอกว่าเราเป็นอะไรได้ ถ้าคนไข้ไม่ยอมรับว่าเราเป็น(ระดับที่ 3)

การเปลี่ยนตัวตน อัตตา เกิดการเปลี่นปลง เกิด self Transformation เราจะทำหน้าที่เป็น midwife ผู้บ่มเพาะประคบประหงมตัวตนใหม่ของเขา จะเกิดการผสมผสานระหว่างการ manageและการ care การเยียวยาสำคัญที่คนรับ(ระดับที่ 4)

แล้วลองช่วยกันเล่าประสบการณ์ที่เราได้ดูแลคนไข้ในระดับที่ 3 หรือ 4 กิจกรรมนี้ได้เรียนรู้มากมายในกลุ่มเลยค่ะ เรื่องเล่าดีๆในการทำงานมีมากมาย แต่มีอะไรบางอย่างที่ไม่กล้าเล่าออกมา เพราะกลัวผิด กลัวไม่ตรงโจทย์ แต่ถ้ากล้าเล่าออกมาแล้ว เราได้พบว่าสิ่งนั้นเป็นเรื่องเล่าที่ดีที่สุดที่ได้เคยฟังมาและตรงกับโจทย์อย่างมากมายค่ะ

วันที่สองเรียนรู้เรื่องความงาม และความหมาย จากธรรมชาติ จากภาพยนตร์

วันนี้กระบวนกรให้เราอยู่กับตัวเอง ไม่พูดไม่คุยกับใครแล้วเดินไปที่สวนในโรงแรมและบริเวณทั่วไปของโรงแรม มองหาสิ่งของที่เรารู้สึกว่าเค้ากำลังเรียกเราอยู่มาหนึ่งสิ่ง แล้วมานั่งพิจารณาความงามของสิ่งนั้น จับกลุ่มแลกเปลี่ยนความงามกับเพื่อนสี่คน แต่ละคนก็เก็บความงามของตนเองมาที่แตกต่างกันไป ดอกไม้ ใบไม้

ความหมายของความงามของแต่ละคนนั้นแตกต่างกันไป คุณค่าของธรรมชาติ ดอกไม้ ไม้ผุ เราเคยทิ้งของเหี่ยวๆ ลงขยะไปแล้ว หากเรามีสติ เราจะเห็นความงามที่ออกมาจากใจจริงๆ มีค่ายิ่งใหญ่ของการแลกเปลี่ยนกับเพื่อน การแบ่งปันช่วยเหลือกันจะมีความยิ่งใหญ่ขนาดไหน บางครั้งของที่เราต้องการอาจจะอยู่ในห้องเก็บของก็ได้นะ

เรามองเห็นความงามได้ง่ายขึ้น คนที่เราเดินสวนอยู่ทุกวัน ทุกคนมีความสวยงาม มีความดี ไม่ว่าจะใคร ไม่รู้จักกันมาก่อน แต่ละคนก็มีมุมมองที่ดีงาม

เราเรียนรู้จากภาพยนตร์ เพลง MV

งานที่มีคุณค่าและความหมายของข้าพเจ้า น่าแปลกใจว่าสิ่งที่ได้ยิน ได้พบในสามวันนี้ได้เติมเต็มคุณค่าและความหมายในชีวิตของฉันอย่างไม่น่าเชื่อ เรื่องราวดีงามของพยาบาล แพทย์ วิชาชีพที่เกี่ยวข้องในการดูแลคนไข้แม้กระทั่งคนทำงานคุณภาพ ความทุกข์และความสุขที่ฉันได้เรียนรู้ว่า มีระคนปะปนกันไป คนเรามีวิธีในการหาสมดุลย์ให้ตัวเองอย่างเป็นธรรมชาติ เมื่อเราทุกข์เราจะหาความสุขได้อีกทางหนึ่งซึ่งเป็นทางที่นำไปสู่ความสมดุลย์ งาน SHA ฉันได้ทบทวนคุณค่าและความหมายของสิ่งนี้ ระลึกถึงวันที่ไปนำเสนอผลงานรอบสุดท้าย ที่สสส. วันนั้นฉันสัมผัสได้ถึงความตั้งใจของแม่ต้อย ทำให้ฉันไม่บอกเรื่องสำคัญที่สุดในชีวิตของฉัน ฉันจะเป็นส่วนหนึ่งในการทำให้ความฝันของแม่ต้อยให้สำเร็จ จนมาถึงทุกวันนี้ ฉันไม่เสียใจเลย....กับการที่ตัดสินใจ

สิ่งที่อยากขอบคุณ 30 อย่างในชีวิต ฉันรู้สึกว่าสิ่งที่ฉันอยากขอบคุณมีมากมาย นับไม่ถ้วน หากลองนึกมา 30 อย่างฉันนึกได้ไม่ยากนักและเป็นอีกครั้งที่มีความสุข กับเหตุการณ์ต่างๆที่ผ่านมา ฉันขอขอบคุณทุกๆ สิ่งทุกๆอย่างที่ทำให้มีฉันในวันนี้

เราจะบอกอะไรกับคนที่เรารักมากที่สุด

ช่วงที่ผ่านมาเขาทำอะไรให้เรารู้สึกดีบ้าง อะไรที่เราทำให้เขามีความสุขและอะไรที่ทำให้เขาเสียใจ แล้วเราอยากจะบอกเขาว่า ต่อไปนี้เราจะทำอะไรเพื่อเขา...

ฉันได้เรียนรู้ว่า..”เราน่าจะมีเวลามากขึ้น เพื่อการระลึกถึงคนที่เรารักและตัวเราอย่างละเอียดลึกซึ้ง ซึ่งมันเป็นช่วงเวลาของความสุข”

เราอาจจะใช้เครื่องมือเป็นตัวช่วยในการชักใยหัวใจเราไปสู่คนที่เรารัก ไม่ว่าจะเป็นการเล่า การเขียนถึงเขาด้วยใจที่ระลึกถึงเขา เขาจะรับรู้ความคิดถึงของเราได้แน่นอน เมื่อเราคิดถึงใคร จำไว้ว่า คนนั้นก็กำลังคิดถึงเราอยู่เช่นกัน “ความคิดถึงไม่พึ่งปาฏิหาริย์” จริงๆ ค่ะ

เวลาที่เขียนชื่อตัวเราเองตัวโตๆ สุดแขน เขียนนามสกุลเดิมของเรา รู้สึกราวกับว่ากว่าจะมาเป็นเรานั้น...เราเกิดมาจากความรักและการฟูมฟักจากพ่อแม่และคนรอบข้าง มากมายกว่าจะเขียนชื่อ..ว ร า ภ ร ณ์ นั้นใช้เวลาไม่น้อยเลย ยิ่งบรรจงช้าๆ ยิ่งมีเวลารู้ที่มาที่ไปของเรา นึกถึง พ่อ แม่ พี่น้องของเรา และเมื่อเขียนชื่อคนที่เรารัก เราใช้ความประณีตในการเขียน เรามีความสุขเมื่อนึกถึงเขา เราทำเพื่อเขา ให้ทุกๆอย่างที่เป็นเขา สวยงาม มากที่สุดเท่าที่เราจะทำได้ และเรามีความสุขมากมายเช่นกัน

การเปลี่ยนแปลงจะเกิดขึ้นได้ต้องมี the art of power ได้แก่ ศรัทธา วิริยะ สมาธิ ปัญญา โดยมีสติเป็นตัวกลาง ตรงนี้ท่านติช นัท ฮันท์ก็ได้พูดถึงไว้ค่ะ

ยังมีต่อ นะคะ

เขียนใน GotoKnow โดย ♥.`๏'-พร ทั้ง หล้า`๏'- ♥
ใน ✿ - SHA พร.`๏'- ทั้ง.`๏'- หล้า.✿

คำสำคัญ (Tags): #salutogenesis#sha#นพ.สกล สิงหะ

หมายเลขบันทึก: 404416เขียนเมื่อ 24 ตุลาคม 2010 22:45 น. ()แก้ไขเมื่อ 26 พฤษภาคม 2013 00:25 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-อนุญาตแบบเดียวกันจำนวนที่อ่าน