สังคมไทยต้องการผู้เรียนคิดวิเคราะห์ คิดสังเคราะห์ และคิดแบบมีวิจารณญาณ จริงหรือ
สิ่งที่สังคมไทยต้องการนั้นปรากฎในความคิดเรื่องผู้ใหญ่ผู้น้อย
ระบบอุปถัมป์ และ ทฤษฎีความรู้ของไทย ๆ ซึ่งนิธิ เอียวศรีวงศ์
ได้กล่าวถึงญาณวิทยาแบบไทย ๆ นั้นได้แก่ การมองความจริง
นั้นมีอยู่ มนุษย์สามารถเข้าถึงความจริงโดย ได้รับการบอกเล่า
จากคนที่ได้เข้าถึงความจริงนั้น ผ่านปัญญาชนได้แ่ก่นักปราชญ์
ครู ผู้รู้ การเรียนคือการจำความจริงที่ผู้บรรลุเหล่านั้นให้กลาย
เป็นของตนเอง ส่วนความรู้แบบตะวันตกนั้นความจริงเป็นสิ่งที่ถูกสร้าง
ขึ้นมา โดยอาศัยการสังเกตุการณ์และเหตุผล ไม่มีความจริงให้ท่องจำ
ความรู้แบบตะวันตกไม่มีเสถียรภาพเปลี่ยนไปตามการสังเกตและ
เหตุผลของแต่ละคน ต่อมาชนชั้นนำที่ได้ไปศึกษาต่างประเทศ
ก็เอาญาณวิทยาแบบไทย ๆ ไปศึกษาท่องจำความรู้ของตะวันตกโดย
ไม่ปรับเอาญาณวิทยาของตะวันตกมาใช้ ก็นำเอาความรู้ชุดนั้นมา
ทั้งดุ้น เมื่อเขาเปลี่ยนแปลงความจริงเนื่องมากจาการสังเกตการณ์
และเหตุผล เราก็เปลี่ยนไปท่องจำอันใหม่
ดังนั้นจึงไม่แปลกใจเลยว่าของเราจะเน้นทุกสิ่งทุกอย่างลงไปที่ครู
มอบความหวังไว้ที่การวัดประเมินผล เพื่อจะวัดว่ายัดความจริงที่
ได้เลือกสรรแล้วที่ปรากฎในหลักสูตร ให้ผู้เรียนจำได้ หรือเพียงเลือก
คำตอบที่ผู้มีอำนาจทางหลักสูตรได้เห็นว่าความถูกต้องนั้นมีหนึ่งเดียว
เมื่อตอบถูกต้อง ตามความจริงที่กำหนดไว้ ก็มอบใบรับรองเป็นของขวัญ
ชิ้นสุดท้ายที่อาจารย์วิทยากร เชียงกูล เขียนไว้พอดี
นอกจากนั้นวิถีการผลิตของระบบทุนนิยมของไทย การศึกษาก็มุ่งผลิต
ผู้เรียนเพื่อเข้าสู่การทำงานแบบทุนนิยม คือ การผลิตเชิงอุตสาหกรรมที่
ใช้แรงงานแบบแยกส่วน ไม่ต้องการความรู้อะไรมาก ทำแยกกันเป็นแผนก
โดยไม่เชื่อมโยงกัน และต้องการคนดี ที่ฟังและยอมนายจ้าง ไม่ก่อหวอด
สร้างสหภาพหรือมีการประท้วงขึ้นราคาค่าแรง ซึ่งระบบการศึกษาแบบท่องจำ
ก็สอดคล้องกับระบบนี้เป็นอย่างดี หากสอนให้คิดวิเคราะห์เป็นก็จะมีคน
ประท้วงเรียกร้องสิทธิเป็นจำนวนมาก นายทุนก็คงจะเจ๊งไปตามกัน ดังนั้น
การศึกษาปัจจุบันที่สอนให้นักเรียนเงียบฟัง จึงสอดคล้องกันมาก
ต่อมาก็คือระบบการเมืองไทย ก็ไม่ต้องการให้คนมีความรู้มากยิ่งวิเคราะห์
สังเคราะห์และมีวิจารณญาณกันมาก ๆ แล้ว ระบบการเมืองก็ยิ่งไร้เสถียรภาพ
มากขึ้น เพราะมีคนรู้เท่าทันเพิ่มมากขึ้น บริหารก็ลำบากมากขึ้นเพราะคนมี
คุณภาพมากขึ้น ดังนั้นแค่ท่องจำความจริงที่ปรากฎแค่ในหลักสูตรให้ได้ก็พอ
ระบบสังคมและการศึกษาที่เป็นผู้ใหญ่ผู้น้อย ก็ไม่ต้องการให้คนมีความรู้
วิเคราะห์ สังเคราะห์ และมีวิจารณญาณเท่าไรนัก เพราะหากว่าผู้น้อยมีความรู้
มากกว่าผู้ใหญ่ คิดเป็นมากกว่าผู้ใหญ่ ก็อาจทำให้โครงสร้างสังคมลาดเอียดได้
ทำให้ความสัมพันธ์นั้นเปลี่ยนไป จะมีผู้นับถือตนเองมากขึ้น ไม่มีความเกรงใจกัน
อีกต่อไป นิธิ เอียวศรีวงศ์กล่าวถึง ญาณวิทยาใหม่ คือญาณวิทยาแบบโพสโมเดิร์น
หากเข้ามาถึงนักเรียนมัธยมเมื่อใหร่ ก็จะมีการปฎิวัติทางญาณวิทยาขึ้นมาอย่าง
หลีกเลี่ยงไม่ได้
แม้สิ่งนี้จะไ่ม่สอดคล้องกับระบบเศรษฐกิจสังคมและการเมืองก็ตาม ก็จะมีผู้เรียน
ที่เก่งตามธรรมชาติสามารถคิดวิเคราะห์สังเคราะห์ และมีวิจารณญาณด้วยตนเอง
แม้จะไม่มีใครสอนเลยก็ตามเป็นสมรรถภาพส่วนตัว เนื่องจากเป็นชนชั้นกลาง
ที่มีฐานเศรษฐกิจดี อาหารดีส่งผลต่อสมอง และสามารถบำรุงเลี้ยงดูแลเด็กเป็น
ผู้เรียนกลุ่มนี้ก็เตรียมตัวเข้าสู่ชนชั้นกลาง ที่เข้าสู่ยุคเศรษฐกิจสร้างสรรค์ ได้แก่
การผลิตนวัตกรรม สิ่งประดิษฐ์
สรุปแล้ว เมื่อวิเคราะห์ถึงระบบเศรษฐกิจการเมืองสังคมการศึกษา ตลอดจนถึง
การวิเคราะห์ญาณวิทยาแล้ว ก็พบว่าโดยส่วนใหญ่แล้ว การคิดวิเคราะห์ สังเคราะห์
และคิดมีวิจารณญาณ ไ่ม่สอดคล้องกับความต้องการของระบบ เศรษฐกิจสังคม
การเมือง ส่วนใหญ่ ที่มีส่วนกำหนดความเป็นไปในสังคมนี้ แต่ก็ยังมีสังคมส่วนน้อย
ที่มีความต้องการนักคิด นักเขียน
ความเห็น (3)
ผมก็ได้อ่านงานของอาจารย์วิทยากร เชียงกุล เหมือนกันครับ ท่าน ผอ. ;)
ขอบคุณครับ
สวัสดีค่ะท่านผอ. กำลังจะเรียนถามเชียวค่ะว่าซิวาเดอ อยู่ที่ไหน ท่านอ. คห. ๒ บอกว่าแม่ฮ่องสอนพอดี ;) แล้วไปค้นเจอ ซิวาเดอ เป็นโรงเรียนในทรงจำ ของนักเรียนที่บันทึกในมัลติพลายด้วยค่ะ ขอชื่นชมและส่งกำลังใจนะคะ ;)
สังคมไทยยังอิงระบบอุปถัมภ์ ซึ่งในมุมมองส่วนตัวคิดว่าเป็นอุปสรรคหลักสำคัญ และพ่วงเชื่อมโยงไปยังทุกๆ ปัญหาที่เกิดขึ้นทั้งในระบบการเมือง การศึกษา เป็นลูกโซ่ค่ะ
ส่วนเรื่องนโยบายการศึกษา ยังมีความหวัง และเชื่อมั่นประเทศไทย .. ถ้าระดับการเมืองท้องถิ่นไร้อิทธิพลเมื่อไหร่ มั่นใจว่าไปถึงฝั่งฝัน ขอบพระคุณค่ะ
ขอบคุณครับที่แวะมา comment ครับ
ท่านอาจารย์ทั้งสองคน