Symbols of Nation : มรดกแห่งปัญญาของดร.อัมเบดการ์กับนัยยะที่แฝงอยู่

         ดร.อัมเบดการ์เป็นบุคคลผู้มีส่วนสำคัญในการเรียกร้องเอกราชของอินเดีย จริงอยู่ว่าท่านไม่ได้เป็นคณะผู้ก่อตั้งพรรคครองเกรสของอินเดีย ซึ่งเป็นพรรคที่บทบาทสำคัญในการกดดันรัฐบาลอังกฤษให้คืนเอกราชให้กับอินเดีย แต่ท่านดร.อัมเบดการ์ก็ได้รับเลือกให้เป็นตัวแทนของพรรคคองเกรสประจำเมืองบอมเบย์รัฐมหาราษฎร์ เข้ามาเป็นสมาชิกพรรคคองเกรสแห่งชาติ ซึ่งต่อมาเมื่ออินเดียได้รับเอกราช ท่านจึงมีบทบาทสูงมากในรัฐบาลของพรรคคองเกรสเนื่องจากท่านมีความรู้กว้างขวางในวัฒนธรรมทางความคิดของตะวันตก อย่างที่ทราบกันคือท่านจบปริญญาเอกด้านรัฐศาสตร์จากอเมริกา และจบปริญญาเอกด้านเศรษฐศาสตร์และกฏหมายจากอังกฤษ ดังนั้นรูปแบบการบริหารงานของรัฐบาลกลางตามอย่างตะวันตกก็ดี รัฐธรรมนูญของอินเดียที่คล้ายคลึงกับรัฐธรรมนูญของอเมริกาก็ดี เกิดจากมันสมองของท่านดร.อัมเบดการ์ นอกจากนี้ยังมีการสอดแทรกปรัชญาการเมืองแบบพุทธไว้ในสัญลักษณ์สำคัญของอินเดีย

 

ธงชาติอินเดีย

 สัญลักษณ์สำคัญที่ปรากฏอยู่ในจุดศูนย์กลางของธงชาติอินเดีย คือรูปธรรมจักร  ซึ่งเป็นสัญลักษณ์สำคัญของพระพุทธศาสนา โดยกำเนิดจากหลักคำสอนในปฐมเทศนาของพระพุทธเจ้า นั่นคือธัมมจักกัปปวัตนสูตร  ซึ่งแปลว่าคำสอนที่ว่าด้วยการเคลื่อนกงล้อแห่งธรรมที่พระพุทธองค์ทรงแสดงแก่ปัญจวัคคีย์ในวันอาสาฬหบูชา ธรรมจักรที่ปรากฏอยู่ในธงชาติอินเดียจึงมีนัยยะสำคัญของการขับเคลื่อนประเทศชาติด้วยธรรมเพื่อดำเนินไปสู่ความเจริญรุ่งเรือง

หัวเสาหินของพระเจ้าอโศกมหาราช

พระเจ้าอโศกมหาราช กษัตริย์ชาวพุทธผู้ยิ่งใหญ่ที่สุดของอินเดียทรงใช้เสาหินจารึกประวัติศาสตร์และหลักคำสอน โดยตั้งไว้ตามสถานที่สำคัญทางพุทธศาสนา เมื่ออินเดียได้รับเอกราชรัฐบาลอินเดียได้ประกาศใช้รูปหัวเสาหินพระเจ้าอโศกเป็นตราสัญลักษณ์ทางราชการ โดยนัยยะหมายถึงความยิ่งใหญ่ที่แผ่ไปทั้ง 4 ทิศ เป็นศูนย์รวมของอำนาจทางการเมืองที่ตั้งอยู่บนความเป็นธรรม(รูปธรรมจักรปรากฏที่ฐาน)

ตราสัญลักษณ์ของพรรคคองเกรส

พรรคคองเกรสเป็นพรรคการเมืองที่ถูกจัดตั้งขึ้นโดยคณะผู้นำการเรียกร้องเอกราชของอินเดีย และเมื่อได้รับเอกราชแล้วพรรคคองเกรสได้จัดตั้งรัฐบาลกลางในการบริหารประเทศ แต่เดิมสมัยท่านมหาตมะ คานธีเป็นผู้นำสัญลักษณ์พรรคเป็นรูปเครื่องปั่นด้ายของชาวบ้านในอินเดีย ซึ่งนัยยะก็คงจะเหมือนรูปค้อนและเคียวของพรรคคอมมิวนิสต์ แต่ในปัจจุบันรัฐบาลพรรคคองเกรสของนางโซเนีย  คานธี ใช้รูปธงชาติที่มีภาพมืออยู่ตรงกลางเป็นสัญลักษณ์ ตอนแรกผมก็ไม่ทราบความหมายแต่เมื่อได้อ่านหนังสือของท่านดร.อัมเบดการ์ผมจึงเข้าใจนัยยะที่แฝงอยู่ ในหนังสือกล่าวถึงการวิวาทะระหว่างท่านกับมหาตมะ คานธี ดังข้อความต่อไปนี้

 

     "ครั้งหนึ่งข้าพเจ้าได้พบกับมหาตมะคานธี  ท่านได้บอกข้าพเจ้าว่า "ท่านเชื่อในระบบวรรณะ 4" ข้าพเจ้าถามว่า "วรรณะ 4 ชนิดไหนกัน" พร้อมกับชี้ไปที่มือของข้าพเจ้าซึ่งนิ้วก้อยถูกทับอยู่ข้างล่างนิ้วหัวแม่มืออยู่บนสุด แล้วพูดต่อว่า"หรือแบบนี้" พร้อมวางฝ่ามือราบอยู่บนโต๊ะ นิ้วมือวางเรียงกันไปข้าพเจ้าถามต่อว่า "จตุวรรณะหมายถึงอะไร? มันเริ่มขึ้นเมื่อไร? และจะสิ้นสุดเมื่อไหร่?" ท่านไม่อาจตอบปัญหานี้ของข้าพเจ้าได้"

      จากข้อเขียนของดร.อัมเบดการ์นี้ทำให้ผมเข้าใจนัยยะของรูปฝ่ามือที่เป็นตราสัญลักษณ์ของพรรคคองเกรส นั่นคือ สมภาพ ภราดรภาพ และเสรีภาพของประชาชน เป็นสัญลักษณ์ของการไม่มีชนชั้นวรรณะ ทุกคนมีสิทธิและเสรีภาพเท่าเทียมกัน 

สัญลักษณ์เหล่านี้แฝงไว้ซึ่งความหมายอันยิ่งใหญ่ ที่น่าศึกษาและนำมาเป็นอุดมการณ์ทางการเมืองของบ้านเราในสภาพการณ์ที่ไร้ระเบียบอยู่เช่นนี้

[บรรพต บุญนิธิ]

น่าแปลกนะครับ อินเดียที่ประชากรส่วนใหญ่เป็นฮินดู แต่ตราสัญลักษณ์ทางราชการแฝงนัยยะทางพุทธปรัชญา ขณะที่บ้านเราเป็นเมืองพุทธ ตราสัญลักษณ์ทางราชการเป็นรูปพญาครุฑ ซึ่งเป็นพาหนะของพระวิษณุ เป็นการแฝงนัยยะของปรัชญาฮินดู ที่ถือว่ากษัตริย์เป็นองค์อวตารของพระวิษณุ ข้าราชการเปรียบเหมือนครุฑที่ต้องรับใช้กษัตริย์หรือรัฐบาล

ที่นำเสนอมาก็เพื่อให้เราเข้าใจถึงความยิ่งใหญ่ของพุทธปรัชญาทางสังคม อย่าติดแค่ความเชื่อแบบฮินดูที่เรารับมาใช้อยู่