เรียนรู้พิธีทำขวัญนาค ตอนที่ 6 บทร้องเพลงกล่อมนาค

ทำนองเพลงไทยเดิมที่มาขับกล่อม ฟังแล้วเย็นใจให้ได้ครุ่นคิดถึงพ่อแม่ที่เลี้ยงดูมา

เรียนรู้พิธีทำขวัญนาค

ตอนที่ 6 บทร้องเพลงกล่อม

โดย นายชำเลือง มณีวงษ์

ผู้มีผลงานดีเด่น รางวัลราชมงคลสรรเสริญ ด้านเพลงพื้นบ้าน ปี 2547 

          เพลงร้องกล่อมนาคนอน ในพิธีทำขวัญนาค หมอทำขวัญในยุคก่อนท่านจะนำเอาทำนองเพลงไทยเดิมมาขับกล่อม ฟังแล้วเย็นใจให้ได้ครุ่นคิดถึงพ่อ แม่ที่เคยให้การเลี้ยงดูอุ้มชูมา ถึงแม้ว่าจะเป็นเพลงในจังหวะเร็ว สนุก ๆ ก็ยังคงเป็นทำนองไทยเดิม อัตราความเร็ว 2 ชั้น – ชั้นเดียว มีบ้างที่หมอทำขวัญบางท่านจะออกไปร้องเพลงแหล่กล่อมนาค

          สาวนในยุคต่อมา หมอทำขวัญก็ได้มีการประยุกต์บทร้องเพลงกล่อมจากเดิมให้มีเนื้อหาที่สัมพันธ์กับเหตุการณ์ในปัจจุบัน ชี้เฉพาะเจาะจงลงไปอย่างชัดเจนมากยิ่งขึ้น ทำให้เพลงที่นำเอามาร้องกินใจ ได้อารมณ์เพลง ชวนให้ลูกได้คิดถึงมารดามากยิ่งขึ้น ในบางงานสามารถเรียกน้ำเตาจากความรักของแม่และลูกออกมาได้อย่างภาคภูมิใจในตัวของแต่ละท่าน

          มาในยุคปัจจุบัน เพลงลูกทุ่งเข้ามามีบทบาทในสังคมมากยิ่งขึ้น และมีผู้ประพันธ์เพลงลูกทุ่งที่เกี่ยวข้องกับการเลี้ยงดู การขับกล่อมลูกของแม่ที่น่ารับฟัง จึงมีหมอทำขวัญในยุคนี้ได้หยิบเอาบทเพลงลูกทุ่งมาใช้ขับกล่อมนาคกันมากขึ้น ก็เป็นการผสมผสานที่น่ารับฟัง ทำให้ได้เปลี่ยนความรู้สึกจากเพลงสมัยเก่ามาเป็นสมัยใหม่แต่ยังคงอยู่ในเนื้อหาใจความเดียวกัน

          สำหรับในบทความ ตอนที่ 6 นี้ ผมขอนำเอาบทเพลงตั้งแต่ในอดีต ด้วยทำนองเพลงเก่า ๆ ไล่มาจนถึงในยุคปัจจุบัน ขอออกตัวไว้ก่อนว่า ชื่อทำนองอาจผิดเพี้ยนไปขออภัยด้วย เพราะผมรับฟังมาจากคนเก่า ๆ ดั้งเดิม แต่เพื่อเป็นการศึกษา เรียนรู้พิธีทำขวัญนาค ให้ได้รับรู้รับทราบว่า ในการที่เราจะนำเสนอรูปแบบใด จะต้องยังคงความเป็นเอกลักษณ์ของเนื้อหาที่มีเป้าหลักเอาไว้ ไม่มีการเปลี่ยนแปลง

         

         

          ต่อไปนี้ จะเป็นบทร้องเพลงกล่อมนาคนอน

เพลงกล่อมนาค  ทำนองพัดชา

               ขวัญอ่อนเจ้าจงนอน  ในอู่เปล    โอละเห่  แม่จะกล่อม  ให้เจ้านอน

            ลูกอย่าอ้อนแม่เลย   แม่จะไกว       นอนเล่น ให้เย็นใจ แก้วแม่อา (ดนตรีรับ)

               แม่ลูกสองคน  ทนลำบาก          ตกทุกข์ได้ยาก  ชีพแทบสูญ

            ดาวกระจ่าง  เหมือนนาง สนมใน     บำเรอให้ ขับกล่อม ก็พร้อมมูล (ดนตรีรับ)

               ยามสิ้นวาสนา  นิจจาเอ๋ย           ความเสบย..ที่เคยสบาย  ก็หายสูญ

            มานอนเหนือเนินผา  น่าอาดูลย์      มีแต่พูน ความทุกข์ ระทมทน (ดนตรีรับ)

เพลงกล่อม  (ทางมอญ)

         (สร้อย) โอ้เจ้าดวงพวงผกา  นี่ก็ได้เวลาพ่อนาคจะหลับใหล  (ซ้ำ)

         จะอาบน้ำทาแป้ง แล้วหมอจะแกว่งไกล  ให้ชื่นอกชื่นใจ ของบิดามารดา

         (เอิ้ง เงอ เออ เอ้อ เอิง เงย......)

            จะกล่อมอะไรกลัวจะไม่เพราะ   กล่อมเรื่องเจ้าเงาะกับนางรจนา

         จะกล่าวความไปตามต้น              เรื่องท้าวสามลกับนางมณฑา

         อันตัวของแกหรือก็แก่เฒ่า           ยังเป็นห่วงลูกสาวเสียเป็นหนักหนา

         อยากให้แม่หนูมีคู่ครอง               จึงไปเที่ยวเป่าร้องทั่วพารา

         ทั้งร้อนเอ็ดเจ็ดหัวเมือง               พอได้ทราบเรื่องชวนกันมา

         เจ๊กมอญญวนแขกแปลกภาษา     ทั้งฝรั่งมังค่าพม่าไทย

         (เอิง เงอ เอ้อ เอิง เงย...)

            ท้าวสามลคนฉลาด                 สั่งให้พวกอำมาตย์เตรียมรับหน้า

         เรียกลูกสาวออกมาพร้อม            ออกมานั่งห้อมลอ้ม  นางมณฑา

         ให้ลูกสาวนั่งเรียงแถว                 เลือกคู่หมดแล้วสมปรารถนา

         ยังเหลือลูกคนสุดท้อง                คนนี้เป็นน้องชื่อแม่รจนา

         รจนาเลือกคู่ครอง                      แต่ไม่ถูกไม่ต้องดวงชะตา

         เจ๊กมอญญวนแขกแปลกสัญชาติ  นางไม่นึกพิศวาสปรารถนา

         กราบเท้าท่านพ่อลูกขอลา           พ่อจ๊ะพ่อจ๋าลูกไม่ชอบใคร

         (เอิง เงอ เอ้อ เอิง เงย...)

            ท้าวสามลแสนพิโรธ                สุดแสนที่จะโกรธ อหังกา

         ร้องวะเหว๊ยเฮ๊ยลูกสาวกู              มันจะคิดมีคู่แบบขี้ข้า

         ตรัสพวกเจ้าทั้งบ่าวไพร่              ข้าหลวงน้อยใหญ่จงไปเลือกหา

         คนขาวดำหรือว่าต่ำเตี้ย               ที่ไม่มีลูกเมีย จงไปพามา

         ฝ่ายข้าทาสเดินลัดเลาะ              ไปเจอเจ้าเงาะอยู่ในป่า

         พูดอะไรเงาะไม่รู้แจ้ง                  เอาดอกไม้สีแดงล่อเงาะมา

         รจนาเห็นเงาะชอบใจ                 จึงเสี่ยงพวงมาลัยให้กับเงาะป่า

         นางมณฑาท้าวสามลพิโรธ          อายแขกเหลื่อหมดเขาคงไม่เชื่อหน้า

         จึงขับไล่ทั้งคู่ไปอยู่ที่ปลายนา     โอ้ละเห่โอ้ละชา กล่อมให้นาคนอน

         (เอิง เงอ เอ้อ เอิง เงย...)

                            

เพลงกล่อมนาคนอน ทำนองมอญดูดาว

            จะผัดแป้งแต่งกาย            ให้นาคนอน

         เจ้าอย่าอ้อนไปเลย              พ่อเอย พ่อนา

         มาฟังหมอกล่อม                 ทูลกระหม่อมแก้วตา

         นี่ก็เย็นแล้วหนา                  เจ้าจงมานอนเอย

            แม่ลำบากเพราะรักเจ้า        เฝ้าถนอม

         พ่อก็ยอมตามใจ                  หาให้ ไม่ขัดเลย

         ถึงยามป่วยไข้                     พ่อแม่ไม่เสบย

         โอละเห่นาคเอ๋ย                  ชดเชยพระคุณ

            แม่รักลูกผู้จิต                   คิดถึงเจ้า

         พ่อก็เฝ้ากล่อมเกลี้ยง            เลี้ยงพ่อคุณ

         แม้กลางวันเมื่อย                  ทนเหน็ดเหนื่อยเพื่อเนื้อละมุน

         แม้นชีพพ่อดับสูญ                จงเทิดทูนบูชา

            ก่อนจะจากถิ่นฐาน            บ้านเคยนอน

         ลาบิดา มารดร                    ไปก่อนหนา

         พ่อแม่จงสุข                       อย่ามีทุกข์มาบีทา

         โอละเห่นาคจ๋า                   ลูกยาแทนคุณ

เพลงกล่อม  ทำนองฝรั่งควง

            นอนเสียเถิดแก้วตา          อย่าจาบัลย์

         มิ่งขวัญของพ่อ                  จงหลับนอน

            ทั้งเปลเบาะเมาะฟูก         ผูกให้เจ้า

         อย่าโสกเศร้าพุ่มพวง            ดวงสมร

            ผ้าผืนน้อยห้อยระบาย       ผ่อนคลายร้อน

         พระพายจนโบกสะบัด          ลมพัดเย็น

            พ่อเนื้ออ่อนนอนหลับ        เสียเถิดหนา

         เดือนขึ้นแล้วพ่อจะพา          ไปเดินเล่น

 

ติดตาม เรียนรู้พิธีทำขวัญนาค ตอนที่ 7 บทร้องเพลงรับ-ส่งไหว้ครูในพิธีทำขวัญนาค