สะสมทุนชีวิต…..ตอนที่ ๓
หลังจากเดินเที่ยวสวน “อนงค์ อินแสง” และพักกินอาหารกลางวันที่แสนอร่อยกับเมนูอาหารพื้นบ้าน อนงค์กัชักชวนพี่น้องปั่นจักรยานไปดูสวนมะม่วงของ “น้องเก่ง ทนงศักดิ์ ธรรมะ” เป็นสวนมะม่วงล้วนๆ
เป็นสวนอีกรูปแบบหนึ่งที่ต้องพึ่งพิงการสร้างรายได้เพื่อมาสร้างเนื้อสร้างตัว และสร้างครอบครัว
ผมรู้จัก “เก่ง” เป็นแกนนำเยาวชนฮักเมืองน่าน และเมื่อเรียนจบปริญญาตรี จึงกลับมารับใช้ถิ่นฐานบ้านเกิด เข้ามาเป็นผู้ประสานงานเครือข่ายป้องกันและแก้ไขปัญหายาเสพติด มูลนิธิฮักเมืองน่าน ต่อจากน้องชานิตา กินนาธรรม “เก่ง” มีเป็นคนหนุ่มรุ่นใหม่ที่มีสำนึกรักแผ่นดินถิ่นเกิดอยู่เต็มเปี่ยม
จากวัยเยาว์ที่เติบโตมาพร้อมๆ กับการเติบโตของเยาวชนฮักเมืองน่าน เมื่อเขาเติบโตมาจนมีครอบครัว จึงต้องสร้างหลักปักฐาน สร้างเนื้อสร้างตัว จึงช่วยพ่อแม่ดูแลสวนมะม่วง เรียนรู้วิธีการจัดการกับสวนมะม่วงเพื่อให้มีมะม่วงได้ขาย ได้แบ่งปัน หารายได้มาจุนเจือครอบครัว
ภูมิความรู้จากการลงมือปฏิบัติและการเรียนรู้จากพี่น้องชาวบ้านชาวสวนด้วยกัน มาปรับใช้ในสวนมะม่วง
แม้ดูเหมือนว่า “สวนมะม่วง” จะมีวิธีคิดต่างออกไปจากสวนผสมของอนงค์ ก็ตาม แต่เก่งก็พยายามใช้พื้นที่บางส่วนของผืนดินสวนมะม่วง ปลูกพืช ผัก และไม้ผลอื่นๆ เช่น หน่อไม้ เพื่อเป็นพื้นที่อาหารให้กับครอบครัว
“เก่ง” บอกว่า การสะสมทุนชีวิตหรือการออมนั้นมีหลายรูปแบบ วิธีออมที่คนส่วนใหญ่พูดถึงคือการออมเงินนั่นก็เป็นวิธีหนึ่ง แต่เขาเลือกสะสมทุนชีวิตอีกวิธีหนึ่งคือสะสมไม้ผลไม้เศรษฐกิจ พวกสวนมะม่วง, ยางพารา, สัก ไม้พวกนี้ยิ่งนานยิ่งมีมูลค่า ไม่ต่างจากการออมเงินเลย
ผมมองว่า “การออม” หรือ “สะสมทุนชีวิต” นั้นวิธีการอาจแตกต่างกันไปแล้วแต่สภาพบริบทของแต่ละคน แต่สุดท้ายก็ต้องไปประเมินกันที่ “การอุ้มชูตัวเองได้” นี่เป็นจุดสำคัญ
............................................
หลังเที่ยวชมสวนของเก่งพอประมาณแล้ว เราทั้งหลายก็ปั่นจักรยานต่อไปยังสวน “ป้าพิน” เป็นสวนผสมผสานที่ปลูกทุกอย่างที่กินได้และขายได้ รวมทั้งเลี้ยงไก่ด้วย
ป้าพิน
มะนาว
ส้ม
มะม่วง
ส้มสีทอง
ดอกสะแหล
ป้าพินเล่าเรื่องอย่างมีความสุข
สวนป้าพินมีพืชผักหลายขนาด หลายรุ่น หลายชนิด ตั้งแต่ไม้ล้มลุกไปจนถึงไม้ยืนต้น แต่ละชนิดก็ให้ผลที่แตกต่างไปในแต่ละช่วง ทำให้ป้าพิน สามารถเก็บเกี่ยวผลผลิตได้ตลอดปี เรียกมีเงินได้เกือบทุกวัน จากขายพืชผักและผลไม้จากสวน
ป้าพินบอกว่าแต่เดิมปลูกข้าวโพด มีรายได้ไม่แน่นอน ใช้สารเคมีมาก แต่เมื่อมาทำเกษตรผสมผสาน ทำให้มีความสุขมาก มีรายได้มั่นคง จึงหันหลังให้กับข้าวโพดอย่างสิ้นเชิง
ป้าพินมีความรู้เชิงปฏิบัติที่สั่งสมมากมาย สามารถเล่าได้ไม่เคอะเขิน เพราะทำมากับมือ เป็นตัวอย่างของเกษตรกรที่แหวกกรอบออกไปจากคนอื่นๆ ที่น่าชื่นชมยิ่งนัก
...............................................
สุดท้ายเราแวะมาดูการเลี้ยงหมูหลุมของเครือข่ายศูนย์การเรียนรู้โจ้โก้ที่กำลังศึกษาและเรียนรู้การเลี้ยงหมูหลุม เพื่อนำเอาปุ๋ยคอกมาใช้ในการปรับปรุงดิน และให้เกษตรกรสามารถผสมพันธุ์ขยายหมูไปเลี้ยงกันได้ ลดต้นทุนการซื้อลูกหมู และอาหารหมู
นี่เป็นอีกรูปแบบหนึ่งของการจัดการเกษตรแบบผสมผสาน
..................................................
ผมเห็นตัวอย่างการจัดการผืนดิน ๔ รูปแบบที่แตกต่างกัน แต่เป้าหมายเดียวกันคือ “พึ่งพาตนเองได้” เป็นวิถีการเกษตรที่ไม่รอนายหน้าพ่อค้าคนกลาง ไม่รอกลไกตลาด ไม่รอรัฐ
นี่เป็นภูมิความรู้ของชาวสวนที่น่าชื่นชมยิ่งนัก ได้แต่หวังลึกๆ ว่าจะเห็นเกษตรกรเข้ามาเรียนรู้และนำไปปรับเปลี่ยนวิถีการผลิตของตนเองไปสู่การผลิตที่ช่วยสะสมทุนชีวิตของตนเองและที่สำคัญได้ช่วยสะสมทุนธรรมชาติและสิ่งแวดล้อมให้คงอยู่นานเท่านาน
....................................................
ขอบคุณน้องเก่งและครอบครัว
ขอบคุณป้าพิน
ขอบคุณคุณสำรวย ผัดผล และทีมงานศูนย์การเรียนรู้โจ้โก้
ขอบคุณกัลยาณมิตรฮักเมืองน่านทุกคน
ความเห็น (2)
มาสุขสันต์วันคล้ายวันเกิดคุณพ่อน้องซอมพอ นะคะ ๕ กุมภ์ ?
มีความสุขดั่งใจปรารถนา กับวิถีธรรมชาติสุดเลิศล้ำ ธรรมะจัดสรร
มีสิ่งดีๆ มากมาย ขอบพระคุณค่ะ
ขอบคุณครับคุณปู ขอบคุณสำหรับความดีที่แบ่งปันให้กันด้วยดีเสมอมาครับ ขอให้มีความสุขกับปัจจุบันขณะเช่นกันครับ