"โพธิ" บูชา พระโพธิสัตว์
ชาวพุทธคงรู้จักพระโพธิสัตว์กันเป็นอย่างดี และอาจเคยกราบไหว้มาแล้ว หากทราบไหมคะ การกำเนิดของรูปเคารพพระโพธิสัตว์ และคติในการบูชาอย่างถูกต้องนั้น เป็นอย่างไร
การกราบไหว้พระโพธิสัตว์มีจุดเริ่มต้นที่อินเดีย ในยุคที่ศาสนาฮินดู แข่งขันกับศาสนาพุทธฝ่ายมหายานเพื่อชิงศาสนิก ( ฝ่ายเถรวาทไปรุ่งเรืองในลังกา )
ศาสนาฮินดูก็คือศาสนาพราหมณ์เดิม โดยประมาณปีพ.ศ. ๑๓๐๐ นักบวชนิกายไศวะชื่อ ศังกราจารย์ ได้นำหลักธรรมและปรัชญาในศาสนาพุทธนิกายมหายานไปปรับให้เข้ากับศาสนาพราหมณ์ และตั้งชื่อเรียกใหม่ว่า ศาสนาฮินดู ส่วนศาสนาพราหมณ์นั้น ใช้ในความหมายของศาสนาเดิม แต่เรียกแทนกันได้ (* หน้า ๖๑ ๖๒) ศาสนาฮินดูนับถือเทพหลายองค์ และเชื่อว่าเทพสามารถดลบันดาลสิ่งต่างๆให้มนุษย์ได้
ในสมัยนั้น พระสงฆ์ในพุทธศาสนาก็ลืมหน้าที่ตนหลักความคิดก็คลาดเคลื่อนไปจากศาสนาเดิม ซึ่งเท่ากับเป็นการเร่งให้ศาสนาพุทธเสื่อมสลายในอินเดียเร็วขึ้น ความคิดหนึ่งก็คือ เมื่อฮินดูมีเทพให้มนุษย์สวดอ้อนวอนบูชา เพื่อบันดาลสิ่งต่างๆให้ตามที่มนุษย์ปรารถนา พุทธก็น่าจะมีบ้าง อาจมองเห็นว่าผู้ที่บำเพ็ญบารมีเพื่อหวังตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้าเพื่อนำแสงสว่างมาสู่โลก หรือช่วยโลกได้ก็คือพระโพธิสัตว์ แต่ทั้งปัจจเจกพุทธ และพระพุทธเจ้าได้ปรินิพพานไปแล้ว คงไม่สามารถมาทำหน้าที่นี้ได้ จึงนำเอาพระพุทธเจ้าในอนาคตมาทำหน้าที่นี้แทน
จึงเกิดพระโพธิสัตว์ขึ้นหลายองค์ เช่น พระอวโลกิเตศวร พระมัญชุศรี พระวัชปาณี พระสมันตภัทร และพระอะไรต่างๆหลายองค์ พระโพธิสัตว์เกิดในอินเดียยุคหลังนี้จึงมีมาก
ในสมัยพุทธกาล พระโพธิสัตว์ที่มีชื่อเหล่านี้ไม่มี มามีในสมัยยุคปลายในประเทศอินเดีย.......ตกลงว่ามีพระโพธิสัตว์มาคอยช่วย เทียบกันได้กับศาสนาฮินดูที่เขามีเทพไว้ช่วย พอแข่งกันได้ ไปคิดแข่งกับเขาในแง่นี้ (** หน้า ๒๓ ๒๔)
พระโพธิสัตว์ที่มีชื่อเสียงมากในพุทธศาสนานิกายมหายาน คือ พระอวโลกิเตศวร เพราะถือว่าเป็นพระผู้มีมหากรุณา ช่วยเหลือ ปลดเปลื้องความทุกข์ให้แก่สัตว์ทั้งหลาย เมื่อพุทธศาสนามหายานเข้าไปในจีน ก็ได้นำคติเรื่องพระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวรนี้เข้าไปด้วย ต่อมาพระองค์ได้เปลี่ยนเป็นเจ้าแม่กวนอิม เหตุที่ท่านเป็นชาย แต่กลายเป็นหญิงไป มีความเชื่อมาหลายตำนาน
ตำนานหนึ่งเล่าว่า พระราชธิดาของพระเจ้ากรุงจีน ประชวรเป็นโรคที่รักษาไม่หาย พระโพธิสัตว์อวโลกิเตศวรต้องช่วยรักษา แต่การเข้าวัง ท่านเป็นชาย ไม่สามารถเข้าวังได้ จึงต้องแปลงกายเป็นหญิง รักษาจนพระธิดาหาย แต่แล้วท่านกลับแปลงร่างกลับเป็นชายไม่ได้ จึงกลายเป็นหญิง เป็นเจ้าแม่กวนอิมมาจนถึงทุกวันนี้
แล้วคติในการเคารพบูชาพระโพธิสัตว์ก็เปลี่ยนไป จากเดิม พระโพธิสัตว์คือผู้ที่บำเพ็ญบารมีอย่างยิ่งยวดเพื่อที่จะให้ได้ตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้า ชาวพุทธจากที่เคยนับถือพระโพธิสัตว์ในแง่ที่เป็นแบบอย่าง เป็นตัวอย่างที่ดีในแง่ต่างๆคือ
๑) การเสียสละประโยชน์ตนเพื่อช่วยเหลือผู้อื่น เพราะพระโพธิสัตว์มีปณิธานแน่วแน่ เราจึงควรถือเอาเป็นแบบอย่างด้วยการตั้งใจทำความดีอย่างมั่นคงและไม่ย่อท้อต่ออุปสรรค
๒) เตือนตนให้สำนึกในหน้าที่ที่จะพัฒนาตนเองเพื่อให้บรรลุคุณธรรมเบื้องสูง เพราะเมื่อเห็นว่าพระโพธิสัตว์เป็นมนุษย์ผู้หนึ่ง ยังมีความเพียรจนบรรลุธรรมขั้นสูงได้ เราก็ควรยึดถือการกระทำของท่านเป็นแบบอย่าง พระโพธิสัตว์นั้น ต้องลำบากมากกว่าเรามากนัก เรายังสบายกว่าท่านตรงที่มีพระธรรมอันพระพุทธองค์ค้นพบแล้ว เป็นแนวทางในการปฏิบัติ
แต่เมื่อมีพระโพธิสัตว์เพื่อแข่งกับเทพของฮินดู การนับถือก็กลับกลาย กลายเป็นเพราะ เรามีผู้ที่จะช่วยอยู่แล้ว เราไม่ต้องทำอะไร เราจึงพากันไปอ้อนวอนขอความช่วยเหลือจากท่าน แทนที่จะคิดทำดีอย่างพระโพธิสัตว์ในอดีต (** หน้า ๒๔)
คงไม่ผิดหากชาวพุทธจะนับถือพระโพธิสัตว์ แต่คงต้องพิจารณา ว่าจะนับถือท่านในแง่ไหน มิฉะนั้นแล้ว เราจะถูกดึงเฉออกไปจากหลักพุทธศาสนา จากหลักการที่ถูกต้อง นอกจากหล่นจากพุทธศาสนาแล้ว ก็อาจจะแกว่งไกว ไถลลงไปสู่ความเสื่อมได้ (** หน้า ๓๑)
.................................................................
อ้างอิง
*ดร.สุชาติ หงษา ประวัติศาสตร์พระพุทธศาสนา สำนักพิมพ์ศยาม ๑๑๗ ๑๑๙ ถนนเฟื่องนคร กรุงเทพ
**พระพรหมณ์คุณาภรณ์ ( ป.อ.ปยุตฺโต ) ปฏิบัติธรรมให้ถูกทาง สำนักพิมพ์ระฆังทอง นครปฐม
ความเห็น (10)
การนับถือและเข้าถึงพระองค์นั้นไม่ยากและตอนนี้ก็ยึดแนวของพระองค์เป็นแบบอย่างค่ะ แต่ทำได้ไม่ทั้งหมด ทำได้อย่างข้อที่ 1.ในบางครั้งค่ะคือ
การเสียสละประโยชน์ตนเพื่อช่วยเหลือผู้อื่น เพราะพระโพธิสัตว์มีปณิธานแน่วแน่ เราจึงควรถือเอาเป็นแบบอย่างด้วยการตั้งใจทำความดีอย่างมั่นคงและไม่ย่อท้อต่ออุปสรรค
แต่ว่าข้อที่ 2.เตือนตนให้สำนึกในหน้าที่ที่จะพัฒนาตนเองเพื่อให้บรรลุคุณธรรมเบื้องสูง ข้อนี้ยังคงไปไม่ถึงค่ะ
เจอแล้วค่ะพี่ตุ๊กตาใส่คำว่า postแทนคำว่าprofile ตามคำแนะนำน้องมะปรางก็พบดังว่าค่ะ...
สวัสดีค่ะคุณตุ๊กตา
ยินดีที่ได้รู้จักค่ะ
การพัฒนาตนเพื่อให้บรรลุคุณธรรมในเบื้องสูงสุดนั้น เรายังทำกันไม่ได้ค่ะ ยังต้องศึกษากันต่อไป แต่เราจะค่อยๆขยับสูงขึ้นไปเรื่อยๆค่ะ เมื่อเราศึกษา วิเคราะห์เพื่อสร้างทัศนคติที่ถูกต้อง และปฏิบัติตามค่ะ
ดีใจจังค่ะครูอ้อย มาเจอกันได้แล้ว
สวัสดีจ้าาาาา ยังอยู่ดีมีสุขเจ้าค่ะ...รอให้ระบบเสถียรก่อน ตอนนี้กำลังปรับสมดุลกับการเปลี่ยนแปลงระบบใหม่อยู่ค่ะ...ยังรู้สึกมึน ๆ อิๆๆๆ แต่ยังคงชะเง้อหาด้วยความคิดถึงอยู่เจ้าค่ะ
มาชม
เมื่อเช้ายังหาทางมาบันทึกไม่ได้เลยละ...อิ อิ อิ
สวัสดีค่ะ คุณ Vij
ตอนนี้หานมึนแล้วมังคะ
เอ้า พิมพ์ผิดแล้วไม่ตรวจทานอีก ขอโทษค่ะ หายมึน เลยกลายเป็นหานมึนไป
สวัสดีอาจารย์ umi ด้วยค่ะ
วันนี้คงเข้าที่เข้าทางแล้วนะคะอาจารย์
ธัมมะสวัสดีครับ คุณ ณัฐรดา
งานสื่อสารความดี หรือ สัมมาวาจา เป็นสิ่งสำคัญ
แต่อย่าลืมพรมแดนด้านพฤติกรรมอีกสองสัมมานะครับ
- มาเติมปัญญาครับ