ตำนานขึดล้านนาตอน"ตุงบ่ขาดก๊าง(ค้าง) หลกเสีย ม้างเสียก็ขึด
ตามตำนานมูลขึดล้านนามีข้อห้ามเกี่ยวกับตุงหลายๆเรื่องตามที่ได้เล่ามาแล้ว ถึงตอนนี้จะขอเล่าถึงตำนานตุงล้านนาที่เกี่ยวกับเรื่องขึดเมื่อผู้มีจิตศรัทธาถวายตุงแล้ว ตุงนั้นจักแขวนอยู่บนก๊าง(ค้าง)อย่างามสง่า เป็นที่ภูมิใจปิติแก่เจ้าของตุง เป็นที่ประทับใจ สวยงามแก่ผู้ที่ได้พบเห็น บางคนอาจนึกในใจขอส่วนกุศลผลบุญในการทานตุงผืนนั้น เกิดการอิ่มบุญเมื่อได้เห็นตุงไจยร่วมกับผู้เป็นเจ้าของตุง....
ประโยชน์ของตุงไจยเมื่อแขวนอยู่บนก๊าง(ค้าง)มีมากนักหนาหนำเริ่มต้นด้วย...ตัวอย่างเช่นว่า
ประการแรกหรือ 1. เป็นที่บอกหนทางเข้าสู่วัดที่มีงานปอยหลวงคนจะไม่หลงทางไปที่อื่นเพราะจะเดินตามแถวตุงไจยไปสู่วัดอย่างตรงเป้าหมายและได้ร่วมงานบุญตามศรัทธา
ประการที่สอง..เมื่อตุงอยู่บนก๊าง(ค้าง)จะบอกให้ผู้คนทราบถึงความรุนแรงของลม ทิศทางลมว่าลมแรงปานใด ขนาดไหน ผู้คนจะได้หลีกหลบสายลมแรงที่เป็นอันตรายต่อชีวิต(ขอให้อ่านเรื่องตุงไจย)
ประการที่สาม ....ตุงไจยแขวนอยู่บนก๊าง(ค้าง)จะบอกถึงเหตุการณ์ในอดีตว่าที่ผ่านมาเร็วๆนี้ที่วัดแห่งนี้มีงานบุญงานปอยหลวง หากใครจะร่วมงานบุญก็ยังไม่สายเกินไปที่จะเข้าไปร่วมบริจาคไปร่วมงานบุญได้ตามศรัทธา
ประการที่สี่...ตุงไจยบอกถึงความศรัทธาของผู้เป็นเจ้าของเพราะสมัยก่อนกว่าจะได้ตุงหนึ่งผืนต้องใช้เวลาทอถักเป็นเวลานานปี บ่งบอกถึงศรัทธาที่ชาวบ้านสักการะพระพุทธเจ้าถึง 5 พระองค์ ได้แก่พระพุทธเจ้านามว่ากุกสันโธ นาคมะโน กัสสะโป โคตมะ และอริยะเมตไตร
ประการที่ห้า.....ตุงไจยเป็นเครื่องสักการะอันสูงส่งตามข้อที่สี่ และเป็นเครื่องสักการะบูชาไม่ใช่สิ่งประดับตามบ้านเรือน ร้านค้าหรือสถานที่ราชการ ลดความสำคัญของตุงไจยให้เกิดความเศร้าหมองเสื่อมเสียต่อวัฒนธรรม ฮีตเก่ากองเดิมของบ้านเมือง
ดังนั้นการที่ตุงไจยแขวนอยู่บนก๊าง(ค้าง)จึงเป็นสิ่งที่ต้องเคารพนับถือ ให้ความศรัทธา เพราะเป็นเครื่องสักการะมีที่มาที่ไปผ่านพิธีกรรมขั้นตอนตามหลักศาสนาความเชื่อ ความศรัทธาในวิถีของชาวล้านนา หากเมื่อใดมีผู้คิดแปลกแหวกฮีตเก่ากองเดิมทำลายตุงไจยขณะที่อยู่บนก๊าง(ค้าง) หลก(ถอน) ม้าง(ทำลาย)ตุงไจยย่อมทำให้เกิดความเสียหายนักแล..
ขึดเรื่องตุงไจยก็จบลงเพียงเท่านี้และ...ลุงหนานขอลาไปก่อนแลนายเฮย...
ความเห็น (11)
สวัสดีครับ ท่านลุงหนานพรหมมา
ผมหันต๋วยลุงหนาน 100 เปอร์เซ็นต์ ครับ ว่าบ้านเฮีอน สถานที่ราชการ หรือห้องประชุมตามโรงแรมมะควรเอาตุ๋งไปประดับ เพียงเพราะแค่หันว่าสวยงาม จะทำอย่างใดฮื้อเขาเกิดความเข้าใจที่ถูกต้องได้ครับ
ลุงหนานสบายดีนะครับ
สวัสดีครับคุณเจษฎา...
ยินดีที่เข้ามาแว่อ่านเรื่องตุงที่จะทำหื้อเขาเข้าใจ๋เกยเขียนบทความในหนังสือพิมพ์..เคยไปอู้ในที่ประชุมครูหลายๆแห่งมาแล้วครับ...คนที่ฟังเข้าใจ๋ก็ไปเอาตุงออกปลดวางลง...แต่บางคนหน้ามันหนา มันยังเอาวัฒนธรรมไปขายกิ๋นก็ยังทำอยู่..เพราะมันหันว่าเงินเป๋นใหญ่กว่าประเพณีครับ...
ขอบคุณครับที่ถามถึงสุขภาพลุงหนาน..สบายดีครับ....
ด้วยความปรารถนาดีจากลุงหนาน..พรหมมา
สวัสดีเจ้าป้อครู ..
วันนี้สมัครเป๋นสมาชิกแล้ว
แวะมาอ่านเรื่องตุง
วันศุกร์นี้ ปะกั๋นน่อเจ้า พร้อมก๋านบ้านตั๋วเมือง
^^'
วันนี้แหม่มไปซื้อหนังสือมาละเจ้า ได้ของ อ.มณี กับท่าน อ.บุญคิด และได้หนังสือ พระญาติโลกราชะมาตวย
บะดีนอนดึกเน่อเจ้า
สวัสดีอิหล้าเก็ดถะหวา.....
ยินดีเจ้าที่มาอ่านและได้หนังสือ...ลุงเตรียมพระอุปคุตไม้ฟ้าผ่าเป๋นของขวัญต้อนฮับศิษย์ใหม่ไว้แล้ว...
ตกลงวันศุกร์ปะกั๋นแน่นอนเจ้า...
ด้วยความปรารถนาดีจากพ่อครู....หนานพรหมมา
ธุ ๆ ค่ะป้อครู
ขอสูมา ( หรือสุมาคะ ) นัก ๆ เน่อเจ้าป้อครู บ่รู้ว่าป้อครูโพสตอบกลับมาแหมเตื้อ
เปิดบล็อคผ่อตะกี้ สะดุ้ง ! เลย บ่นึกว่าป้อครูจะเซาะหาลูกศิษย์ปะได้เวยขนาดนี้
ดีใจจ๊าดนักเจ้าป้อครู ที่ป้อครูไปผ่อบล็อคของแหม่ม กะว่าจะบอกป้อครูวันพรุ่งกำซ้ำ
และดีใจสุด ๆๆๆๆๆ เลยตี้จะได้พระอุปคุตจากป้อครู เป็นบุญของแหม่มแต้ ๆ เลย
ต้องไปเขียนก๋านบ้านส่งป้อครูต่อแล้วเน่อเจ้า เมาก๊ะเขียนบล็อค การบ้านได้เกิ่งเดียว
:)
ฮักษาสุขภาพตวยเน่อเจ้าป้อ
สวัสดีแม่เจ้าแพลน....
วันนี้.3 กันยายน 2552 พ่อครูได้นำเอาพระอุปคุตปางปราบมาร แกะสลักจากไม้ถูกฟ้าผ่า(ชนิดไม้เป็นไม้สักจากจังหวัดลำปาง)ไปขอหื้อท่านครูบาน้อย วัดศรีดอนมูลปลุกเสกเดี่ยวเตรียมไว้แล้ว พรุ่งนี้ 4 กันยายน เป๋นวันเดือน 12เป็งพ่อครูจะเอาหื้อที่แหล่งเรียนรู้ผะหญาล้านนาฯ.
ด้วยความปรารถนาดีจากพ่อครู....หนานพรหมมา
ขอบคุณสำหรับข้อมูลมากค่ะ การอนุรักษ์ตุงเป็นสิ่งที่ดีถ้าทำอย่างถูกต้องเหมาะสมตามวัฒนธรรมแต่ตอนนี้การอนุรักษ์ต้องพัฒนาไปควบคู่กับการส่งเสริมการใช้และการประยุกต์ใช้หากไม่เข้าถึงกลุ่มชุมชนการอนุรักษ์อย่างแพร่หลายก็จะไม่เกิดเป็นเพียงกลุ่มเล็กๆ
หนูจะทำงานวิจัยเรื่องนี้ในกลุ่มผู้สูงอายุเพื่อเป็นการจรรโลงใจให้กับครอยครัวทหารผ่านศึกพิการนะคะพ่อครูแต่เขาคงต้องทำแล้วเก็บในห้องเพราะแต่ละคนนอนอยู่โรงพยาบาล จะเป็นการดีกว่าไหมถ้าจะประยุกต์ไปเป็นศิลปบำบัด
ไหว้สาครับคุณปาลิไลย์...
ผมอ่านแล้วประทับใจครับและขอเอาใจช่วยเพื่อมนุษยธรรมหรือเพื่อนร่วมโลกเรา..
คำถามคุณผมยังไม่แจ่มชัดว่าจะเอาตุงเป็นศิลปะบำบัดอย่างไร?..ในแง่หรือด้านใดหากทำแล้วไม่กระทบกับฮีต ประเพณีหรือในทางที่ลบหลู่ หรือไม่เป็นการทำขึดที่บรรพบุรุษล้านนาท่านได้กำหนดก็ไม่เป็นไรครับ
หากทำแล้วเป็นการลบหลู่หรือเป็นสิ่งที่เราเห็นว่าดี แต่ประเพณีเดิมไม่ยอมรับอาจเป็นการทำขึดที่ต้องห้าม ผู้คนมาเห็นเขาอาจจะว่าเราในทางเสียหาย
แต่ผมเดาเอาว่า หากจะให้ผู้พิการฝึกตัดตุง แล้วนำตุงไปจำหน่ายเอารายได้มาเสริมให้ผู้เกี่ยวข้องหรือผู้พิการมีรายได้เสริมก็จะเป็นการดียิ่งครับ..แต่ไม่ควรอย่างยิ่งในการเอาตุงไปตกแต่งประดับตามห้องที่ไม่เป็นวัดวิหาร...เพราะตุงไม่ใช่เป็นสิ่งประดับสถานที่ครับ..ตุงเป็นเครื่องสักการะบูชาพระพุทธเจ้าเท่านั้น คือต้องเอาไปบูชาพระครับ
หากสงสัยอย่างไรก็เข้ามาสอบถามกันได้พร้อมที่จะให้ความร่วมมือครับ...
ด้วยความปรารถนาดีจากลุงหนาน..พรหมมา
รัชนีบูลย์ เกริกไกวัล
ขอสูมา คารวะพี่หนานเจ้า
ข้าเจ้าสนใจเรื่องฮีตฮอยคนเมืองมาช้านาน แต่ไม่มีโอกาสติดตามเรื่องรายละเอียดต่าง ๆ เพียงแต่มีความรู้สึกลึก ๆ ว่า เราเป็นคนเมืองเราจะต้องอนุรักษ์ฮีตฮอยคนเมืองที่ล้ำค่าไว้ให้นานที่สุด เมื่อได้มีโอกาสอ่านบทความของพี่หนาน จึงขออนุญาตเป็นศิษย์ และขออนุญาตเรียกพ่อครู ในโอกาสต่อไปนะคะ
รัชนีบูลย์ เกริกไกวัล
ไหว้สาพ่อครูเจ้า
คำกล่าวถวายตุงกับไม้ก๊างเปิ้นว่าจะใดผ่องเจ้า ขอเมตตาพ่อครูบอกจิ่มเต๊อะ ข้าเจ้าจะกล่าวถวายงานปอยหลวงวัดสันดอนรอม อำเภอเมือง จังหวัดลำพูน ซึ่งจะมีปอยหลวงระหว่างวันที่ 17-19 มีนาคม 2554 เนื่องในโอกาสถวายศาลา 9 ห้องไว้กับวัด...อนุโมทนาบุญตวยกั๋นเน้อเจ้า
สวัสดีเจ้าหลานรัชนีบูลย์.....
ต้องขอสุมาเน้อเจ้าที่เข้ามาแว่อ่านจ๊าไปน้อย..ยินดีที่ฮับเอาเป๋นลูกศิษย์และขอบคุณที่อนุโมทนาบุญตวยกั๋น..
คำถวายตุงขอหลานไปถามที่วัดของหลานเต๊อะเจ้า...เพราะก๋ารกล่าวคถวายตุงมีหลายสำนวน...ทางวัดนี้อาจมีโวหารที่ดีอยู่แล้วลองไปถามตุ๊เจ้าเน้อหลานหากเอาโวหารที่อื่นไปที่วัดนี้มันอาจจะบ่เหมาะเพราะมันอาจต่างสถานที่กั๋นพ่อง..หากบ่มีแต๊ๆก็ถามมาลุงจะเอาโวหารมาหื้อคงทันอยู่เจ้าเพราะยังแถมเมิน...
ด้วยความปรารถนาดีจากลุงหนาน.....พรหมมา