ทอนซิล
วันนี้อ่านเรื่องทอนซิลน่าสนใจนำมาฝากเพื่อการปฏิบัติตัวที่ถูกต้อง เชิญอ่านดูนะคะ
ต่อมทอนซิลคืออะไร
ต่อมทอนซิล เป็นกลุ่มของเนื้อเยื่อ ประเภทต่อมน้ำเหลือง มีหน้าที่ เกี่ยวข้องกับ ระบบภูมิคุ้มกัน ของร่างกาย ภายในต่อม มีเม็ดเลือดขาวหลายชนิด บางชนิด สามารถดักจับเชื้อโรค ด้วยตัวของมันเอง ได้โดยตรง และบางชนิด ต้องเสริมภูมิคุ้นกันก่อน จึงส่งออกไปกำจัดเชื้อโรคอีกที นอกจากนี้ ต่อมทอนซิลยังพบได้หลายตำแหน่ง ต่อมที่เราเห็น จะอยู่ด้านข้างของช่องปาก มีชื่อเรียกว่า พาลาตินทอนซิล นอกจากนี้ ต่อมทอนซิลยังพบได้บริเวณโคนลิ้น และช่องหลังโพรงจมูก อีกด้วย ในผู้ป่วยที่ต้องตัดต่อมทอนซิล จะไม่มีผลกระทบ ถึงระบบภูมิคุ้มกันของร่างกาย เพราะมี อวัยวะ อื่นๆ เช่น ต่อมน้ำเหลือง ที่ทำหน้าที่แทนได้
ทอนซิลอักเสบ " เป็นภาวะอักเสบเฉพาะที่ต่อมทอนซิล ส่วน " คออักเสบ " มักเรียก ภาวะอักเสบ ของเนื้อเยื่อ ในลำคอที่อยู่บริเวณ หลังช่องปากเข้าไป บางครั้ง ภาวะทั้งสอง อาจเกิด พร้อม กันได้ แพทย์จำเป็นต้องแยกภาวะทั้งสอง เพื่อประเมินผู้ป่วย ว่าเป็นโรคอะไรกันแน่ หากเป็นโรค ทอนซิลอักเสบจริง ต้องพิจารณา ต่อไปอีกว่า จำเป็นจะต้องตัดต่อมทอนซิลหรือยัง ? ในโรค ทอนซิล อักเสบ ผู้ป่วยมักจะทีอาการ ที่ต่างจาก คออักเสบ คือ มีไข้ หนาวสั่น เจ็บคอ โดยเฉพาะ เวลากลืนอาหาร จะเจ็บมาก
สาเหตุของ " ทอนซิลอักเสบเฉียบพลัน "
ภาวะทอนซิลอักเสบเฉียบพลัน อาจเกิดได้ ทั้งจากเชื้อไวรัส และแบคทีเรีย เด็กก่อนวัยเรียน มักจะเกิดจากเชื้อไวรัส และติดต่อกันได้ง่าย เพราะไม่รู้จัก การป้องกัน การติดต่อของโรค เด็กโตและผู้ใหญ่ มักจะเกิดจาก การติดเชื้อแบคทีเรีย ส่วนใหญ่เป็นเชื้อกลุ่มเดียวกันกับ ที่ทำให้เป็น โรคหวัด หรือเชื้อที่ ทำให้เกิดการอักเสบ ของระบบหายใจตอนบน
การตัดต่อมทอนซิลเมื่อใด
จะตัดต่อมทอนซิลหรือไม่ ขึ้นอยู่กับดุลพินิจของแพทย์ และภาวะการณ์ต่างๆ โดยทั่วไป แพทย์จะพิจารณาตัดต่อมทอนซิลก็ต่อเมื่อเป็นภาวะต่อมทอนซิลอักเสบเรื้อรังที่รักษาด้วยยาไม่ได้ผล หรือเกิดการอักเสบซ้ำซาก ปีละ 6-7 ครั้ง หรือปีละ 2-3 ครั้ง แต่เป็นหลายปีติดต่อกัน การผ่าตัดนั้น แพทย์จะทำ ก็ต่อเมื่อ พิจารณาแล้ว เห็นว่า
- ผู้ป่วยจะได้รับประโยชน์มากกว่าการรักษาด้วยยา
- เมื่อต่อทอนซิลโตมากๆ ก็จะเป็นอุปสรรคต่อการหายใจ ซึ่งจะทำให้ปอด ฟอกอากาศ ไม่มีประสิทธิภาพ หรือเกิดภาวะหยุดหายใจเวลานอนหลับ( Obstructive Sleep Apnea)
- ผู้ป่วย ที่เคยเป็นหนอง บริเวณ ช่องรอบต่อมทอนซิล มาก่อน
- ผู้ป่วยที่มีต่อมทอนซิลโต และแพทย์สงสัยว่า อาจเป็นมะเร็งของต่อมทอนซิลโดยตรง หรือมีมะเร็ง ที่ ต่อมน้ำเหลืองบริเวณคอ แล้วหาตำแหน่งมะเร็งต้นเหตุไม่เจอ แต่แพทย์สงสัยว่าอาจเป็นมะเร็งที่มาจากต่อมทอนซิล
- มีอาการอื่นร่วมด้วยหลังต่อมนี้บวมโต เช่นมีการอักเสบของหูชั้นกลาง
ข้อห้ามในการผ่าตัดทอนซิล
.มีภาวะเลือดออกง่ายหยุดยาก เช่นผู้ป่วยโรคโลหิตจาง โรคฮีโมฟีลเลีย
.ผู้ที่มีปัญหาทางระบบประสาท เช่น สมองขาดออกซิเจน กลุ่มอาการดาวน์
.ผู้ป่วยที่มีปัญหาโรคหัวใจ ต้องได้รับอนุญาตให้ผ่าตัดได้จากแพทย์โรคหัวใจที่ทำการรักษา
.ผู้ที่รับประทานยาแอสไพรินต้องหยุดยาอย่างน้อย 7-10 วัน
การปฏิบัติตัวก่อนผ่าตัดทอนซิล
- อาบน้ำและสระผมให้สะอาดก่อนวันผ่าตัด
- กรณีผู้ป่วยชาย ให้โกนหนวดเคราให้เรียบร้อย
- งดอาหารและน้ำทางปากและทางสายยางให้อาหาร อย่างน้อย 8 ชั่วโมงหรือหลังเที่ยงคืนก่อนวันผ่าตัด เพื่อป้องกันการสำลักอาหารและน้ำลงปอดเวลาดมยาสลบ
- ถอดฟันปลอมของมีค่า ถอดเสื้อยกทรงและกางเกงในออกก่อนไปห้องผ่าตัด
- แปรงฟันและบ้วนปากด้วยน้ำยาบ้วนปากและถ่ายปัสสาวะก่อนไปห้องผ่าตัด
- ในกรณีที่เป็นหวัด ไอ มีไข้เจ็บคอหรือมีประจำเดือน ต้องแจ้งให้พยาบาลทราบก่อนไปห้องผ่าตัด
หลังผ่าตัด ผู้ป่วยจะมีแผลที่ผนังในคอทั้งสองข้าง อาจเห็นเป็นฝ้าสีขาวอยู่ในช่องคอตรงบริเวณของต่อมทอนซิลทั้งสองข้าง ซึ่งจะค่อยๆ หายเองภายใน 7-14 วัน อาจมีอาการเจ็บคอ กลืนอาหารหรือน้ำลายลำบากจากแผลผ่าตัด ทำให้รับประทานไม่ค่อยสะดวก อาจมีน้ำลายปนเลือดออกมาได้บ้างเล็กน้อย ผู้ป่วยอาจจะมีไข้ หรือมีอาการบวม หรือรู้สึกติดๆ ขัดๆ ตึงๆ คล้ายมีสิ่งแปลกปลอมบริเวณคอ หรือมีเสียงเปลี่ยนได้ ซึ่งอาการดังกล่าวมักจะหายไปภายใน 1 สัปดาห์
การปฏิบัติตัวหลังผ่าตัดทอนซิล
- ห้ามขากเสมหะ หรือไอแรง ๆ
- ใช้กระเป๋าน้ำแข็งวางบริเวณคอและอมน้ำแข็งได้เพื่อห้ามเลือดและลดอาการปวด
- ในกรณีที่ไม่มีอาการคลื่นไส้อาเจียนให้อมน้ำแข็งหรือรับประทานอาหารเหลวเย็นไอศกรีมน้ำหวานได้ใน 24 ชั่วโมงแรก
- 2 - 3 วันแรกของการผ่าตัดและงดอาหารเหลวที่มีรสเปรี้ยว เช่นน้ำมะเขือเทศ น้ำส้มเพราะจะทำให้แสบคอและเจ็บคอมากขึ้น
- งดใช้หลอดดูดอาหารเพราะแรงดูดอาจทำให้เลือดออกจากแผลผ่าตัดได้
- กรณีที่มีเลือดออกจากแผลในคอหรืออาเจียน ให้แจ้งพยาบาลทราบ
- โดยปกติ หลังผ่าตัดประมาณ 4 สัปดาห์ แผลจะหายเป็นปกติ
ข้อแนะนำการปฏิบัติตัวของผู้ป่วยหลังผ่าตัดทอนซิลเมื่อกลับบ้าน
- อาจมีอาการเจ็บคอ ปวดหู 7-10วันหลังผ่าตัดได้
- ให้รับประทานอาหารอ่อนจนกว่าจะหายเจ็บคอ ห้ามรับประทานอาหารแข็งหรือมีกากมากเพราะจะครูดแผลทำให้เลือดออก
- รักษาความสะอาดของปากและคอโดยกลั้วคอบ่อย ๆ ด้วยน้ำยาบ้วนปาก
- รับประทานยาที่ได้จากโรงพยาบาลต่อจนหมด
- ควรพักผ่อนอีกประมาณ 5 - 7 วัน
- หลีกเลี่ยงจากแหล่งชุมชน บุคคลที่เป็นหวัด เป็นวัณโรคหรือโรคติดเชื้ออื่น ๆ
- ห้ามแกะแผ่นขาว ๆ ที่เกาะอยู่ที่แผลในคอเพราะจะทำให้เลือดออก
- ให้ดื่มน้ำมากๆวันละ 2000-3000 มิลลิลิตร
- หลังผ่าตัดวันที่ 2 - 10วัน อาจจะมีเลือดออกได้ ถ้าผู้ป่วยมีเลือดออกจะต้องกลับไปโรงพยาบาลทันที
- กลับไปตรวจตามที่แพทย์นัดทุกครั้ง
- ถ้ามีความผิดปกติเกิดขึ้น เช่นมีเลือดออก มีไข้สูง ให้ไปพบแพทย์ทันที
- งดสูบบุหรี่และงดดื่มสุราจนกว่าแผลจะหาย
http://www.lph.go.th/main/SBU/nurse/ent2.htm
http://www.geocities.com/Tokyo/Harbor/2093/doctors/tonsils.html
ศรีสุนทรา เจิมวรพิพัฒน์. การพยาบาล หู คอ จมูก สถาบันพระบรมราชนก, 2545
ความเห็น (6)
ผมคนหนึ่งที่ใช้เสียงมาก แต่อย่าเข้าใจว่าเป็นนักร้อง .....สอนเด็กครับ
หวัดดีค่ะ
ดูแลสุขภาพนะคะอาจารย์
ขออนุญาตถามท่านเรื่องอาการของน้องผมหน่อยนะคับ คือน้องผมเค้ามีการไม่ค่อยสบายมาตลอดหลังได้รับการผ่าตัดต่อมทอมซินอักเสบเมื่อสามสี่ปีที่แล้ว มีเบื่ออาหาร เจ็บคอ เจ็บหูและมันยิ่งหนักขึ้นทุกทีโดยเฉพาะอาการเจ็บหู และที่สำมันมีก้นเนื้ออไรไม่รู้อยู่ที่ใต้ผิวหนังบริเวณคอ ได้โปรดช่วยวินิจฉัยน้องมหน่อยเถอะคับขอร้งนะคับไปที่รพ.ก็ไม่หายเค้าแค่ดูเผนๆให้ยาแก้ไข้แล้วไม่สนใจช่วยน้องผมด้วนะคับ
สวัสดีค่ะ คุณเลย์ คงต้องพบคุณหมอแล้วค่ะเพราะจะได้ตรวจก้อนเนื้อนี้ด้วย ไปวันจันทร์ หรือ พฤหัสนะคะก่อนเที่ยง
ผมเป็นอยู่2ปีแล้วไม่เลยเหมือนมีอะไรติดอยู่ในคอ คากก็ไม่ออก แนะนำวิธีหน่อยครับ
บ
เรียนคุณสุชาติ
มาพบคุณหมอดีกว่านะคะ