กระแสและวิถี By ครูเละ

 
เว็บศูนย์รวม "โยคะสารัตถะ

กระแสและวิถี

ธีรเดช อุทัยวิทยรัตน์ (ครูเละ) ; 
(ดูงานเขียนทั้งหมดที่นี่) 
ข้อมูลจาก เว็บไซด์หลักสถาบันโยคะวิชาการ (เก่า)

ผมเคยคิดว่ากระแสและวิถีเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นและ
ดำรงอยู่คู่กันเสมือนด้านสองด้านของเหรียญเดียวกัน

หากเราเข้าถึงและเป็นหนึ่งเดียวกับกระแส
เราย่อมน่าจะมองเห็น ซึมซับและค่อยๆ เข้าสู่
หรือกระทั่งเป็นหนึ่งเดียว
กับวิถีที่เป็นแก่นแกนของสิ่งนั้นได้

ผมเคยไปนั่งริมแม่น้ำเจ้าพระยามองดูเรือแล่นผ่านไปมา ความเร็วของเรือหางยาวที่แล่นฉิวกรีดบนผิวน้ำก่อให้เกิดระลอกคลื่นหนุนตาม กันไปกระแทกตลิ่งจนน้ำแตกกระเซ็น บางครั้งมีกอผักตบชวาใหญ่บ้างเล็กบ้างไหลเอื่อยมาตามสายน้ำ เห็นริ้วน้ำสะท้อนประกายแดดระยิบระยับ มองดูกระแสน้ำที่ล่องไหลแล้วใจก็เลยครุ่นคิดว่ากระแสและวิถีอาจเปรียบได้กับ ด้านสองด้านของเหรียญเดียวกัน พูดง่ายๆ คือกระแสและวิถีเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นและดำรงอยู่คู่กัน

วิถีของน้ำคือ การไหล ไหลจากที่สูงลงสู่ที่ต่ำ จากต้นน้ำตาน้ำเล็กๆ ที่อยู่บนดินบ้าง ผุดจากใต้ดินบ้าง ไหลลดคดเคี้ยวไปตามซอกร่องมารวมกันเป็นแม่น้ำลำธาร ก่อนจะไหลไปบรรจบกันในห้วงน้ำอันไพศาลที่เรียกว่าทะเลมหาสมุทร

วิถีแห่งการไหลของน้ำก่อให้เกิดกระแสที่มีพลังตามธรรมชาติที่ส่งผลทั้งในทางสร้างสรรค์และทำลายล้าง มีคุณอนันต์หรืออาจให้โทษมหันต์

ในขณะเดียวกันกระแสของน้ำที่มีขึ้นมีลง มีทั้งไหลเอื่อย เร็วรี่ วกวน ไปจนถึงขั้นปั่นป่วนเชี่ยวกราก ก็ไปหนุนส่งการไหลและทำให้น้ำดำรงความเป็นวิถีแห่งการไหลของมัน

น้ำที่ไม่ไหลกล่าวได้ว่าเป็นน้ำที่หมดสิ้นความเป็นวิถี เมื่อน้ำไม่ไหลกระแสย่อมไม่บังเกิด

อาจกล่าว อีกอย่างวิถีนั้นเปรียบได้กับตัวตน แก่นแกนหรือจิตวิญญาณ ส่วนกระแสเป็นเสมือนรูปลักษณ์ที่ห่อหุ้มหรือพลังที่สะท้อนออกสู่และมีปฏิ สัมพันธ์กับภายนอก

ด้วยข้อสังเกตเชิงเปรียบเทียบข้างต้น ทำให้ผมคิดว่ากระแสและวิถีที่เป็นรูปลักษณ์ภายนอกและแก่นแกนภายใน หาได้มีอยู่แต่ในสายน้ำเท่านั้น หากน่าจะมีอยู่ในสรรพสิ่งรวมถึงปรากฏการณ์ต่างๆ เช่นกัน
นั่น หมายถึงว่าหากเราเข้าถึงและเป็นหนึ่งเดียวกับกระแส เราก็น่าจะมองเห็น ซึมซับและค่อยๆ เข้าสู่หรือกระทั่งเป็นหนึ่งเดียวกับวิถีที่เป็นแก่นแกนของสิ่งนั้นได้

มองในทางหลักการ...คล้ายกับว่าน่าจะเป็นเช่นนั้น
แต่ พูดก็พูดเถอะปรากฏการณ์หลายอย่างในสังคมในช่วงที่ผ่านมา ทำให้ผมอดคิดไม่ได้ว่าแม้เราจะเห็น รับรู้หรือเข้าสู่กระแส แต่ไม่แน่ว่าเราจะสัมผัสและเข้าถึงวิถีแห่งกระแสนั้น

หากจะยกปรากฏการณ์ ล่าสุดก็คงหนีไม่พ้นกระแสจตุคามรามเทพที่นับวันดูจะเชี่ยวกรากราวเขื่อนแตก ทำนบทลาย ส่งแรงกระเพื่อมไปแทบจะตั้งแต่เหนือจรดใต้ก็ว่าได้

ข่าวล่าสุดรายงานว่ากระแสจตุคามรามเทพทำให้มีเงินสะพัดราวสองหมื่นล้าน โดยที่บางจังหวัดในภาคใต้จังหวัดเดียวปาเข้าไปแล้วเป็นพันๆ ล้านบาท นักธนาคารบางท่านประเมินว่ากระแสนี้จะต่อเนื่องไปจนถึงไตรมาสที่สี่ของปี หลังจากนั้นจึง(น่า)จะค่อยๆ จางลง ประโยคหลังฟังคล้ายไม่แน่ใจว่า เมื่อถึงเวลานั้น
กระแสนี้จะแผ่วจางลงอย่างที่คาดไว้หรือไม่

ผมปล่อยให้ ตัวเองไหลตามกระแสเรื่องนี้อยู่บ้าง ด้วยการอ่านข่าวฟังข่าวแบบไม่ถึงขั้นเกาะติดชนิดวันต่อวัน พอจะจับเค้าลางได้ว่าจตุคามรามเทพคือเทวดาผู้ปกปักรักษาพระบรมธาตุของพระ พุทธองค์ อีกทั้งมีตำนานที่ผูกโยงกับการขจัดทุกข์บำรุงสุขให้ปวงประชา ทำให้ผมคิดว่าแก่นแกนด้านในของจตุคามรามเทพน่าจะเป็นเรื่องของเทววิถีที่มี ความเชื่อมโยงกับพุทธศาสนาในบางระดับ และที่สำคัญวิถีแห่งเทพที่ว่านี้ดูจะสัมพันธ์แน่นแฟ้นกับเรื่องของความอยู่ เย็นเป็นสุขในแผ่นดิน

แต่เหตุไฉนกระแสที่เชี่ยวกรากถั่งโถมตั้งแต่เริ่มต้นจนบัดนี้ กลับวนเวียนอยู่ที่เรื่องของความโชคดีมีเงินทองหรือกระทั่งมูลค่าที่เพิ่ม ขึ้นของสิ่งที่เป็นสัญลักษณ์ของเทพทั้งสองเอง จนมีผู้ทักท้วงตักเตือนด้วยความเป็นห่วงว่าเรื่องนี้กลายเป็นเรื่องของเท วพาณิชย์ไปเสียแล้ว

หรือว่าเทววิถีเป็นเรื่องนามธรรมที่ยากเกินกว่าที่จะจับต้องมองเห็น ไม่เหมือนกับเม็ดเงินที่ผ่านมือ จึงทำให้ผู้คนจำนวนไม่น้อยเห็นและเป็นไปตามกระแสแต่เข้าไม่ถึงวิถีที่เป็น แก่นแกน

ย้อนหลังไปไม่นานนัก หลังจากคณะรัฐมนตรีมีมติว่าสถานีโทรทัศน์ช่องหนึ่งจะต้องถูกงดออกอากาศ เนื่องจากผู้บริหารสถานีทำผิดข้อกำหนดตามกฏหมาย สถานีโทรทัศน์ช่องดังกล่าวปลุกกระแสเรียกร้องความเห็นใจจากผู้คนทั่วประเทศ โดยอ้างถึงจิตวิญญาณของคนทำสื่อ

จนเกิดกระแสความเห็นใจถั่งล้นหลั่งไหลจากผู้คนหลากอาชีพทำให้รัฐบาลต้องหา ทางออกชนิดเปลี่ยนจากหน้ามือเป็นหลังมือในชั่วข้ามคืน พร้อมกับเกิดกระแสต้านกลับจากสื่อด้วยกันเองรวมถึงคนอีกจำนวนมากว่า แทนที่จะเรียกร้องความรับผิดชอบจากผู้บริหารสถานีซึ่งเป็นต้นเหตุของชะตาที่ หวิดจะขาดของสื่อช่องดังกล่าว กลับสร้างกระแสว่าถ้าสถานีโทรทัศน์ถูกงดออกอากาศเท่ากับสื่อที่มีจิตวิญญาณ จะเหลือน้อยลง

โดยปกติแล้วสื่อคือผู้ที่ทำหน้าที่เฝ้าดูและติดตามกระแส แต่งานนี้กลับกลายเป็นว่าสื่อเป็นผู้สร้างและปลุกกระแสเสียเอง

มิหนำซ้ำกระแสดังกล่าวคล้ายจะเป็นคนละเรื่องกับวิถีหรือจิตวิญญาณของความเป็นสื่อที่แท้จริง

แม้แต่ในแวดวงสุขภาพเองก็มีปรากฏการณ์ของกระแสและวิถีที่หากไม่ระวังให้ดี กระแสเฉพาะเรื่องบางกระแสอาจทำลายวิถีที่เหมาะที่ควรในทางองค์รวมได้ในระยะ ยาว

ใครที่ติดตามความเป็นไปในแวดวงสุขภาพโดยเฉพาะเรื่องสมุนไพร คงจะพอรู้ว่าในแต่ละช่วงจะมีสมุนไพรตัวใหม่ๆ ที่เป็นที่นิยมของคน โดยเฉพาะสมุนไพรตัวไหนที่(ถูกอ้างว่า)มีสรรพคุณโดนใจคนที่ห่วงใยสุขภาพของตน เอง อย่างเช่น มีสารต้านอนุมูลอิสระ รักษาโรคมะเร็ง ทำให้ผิวขาวสวย ชะลอความแก่ ฯลฯ

หนึ่งในสมุนไพรที่อยู่ในกระแสที่มาแรงในช่วงปีสองปีที่ผ่านมา แม้พักหลังจะแผ่วจางไปบ้างหลังจากที่กระทรวงสาธารณสุขประกาศเตือนว่าไม่ได้ มีสรรพคุณเลอเลิศอย่างที่กล่าวอ้างกัน แต่ก็ยังมีกระแสที่กระเพื่อมแบบคลื่นใต้น้ำอยู่ สมุนไพรตัวที่ว่าคือลูกสำรองที่ถูกเอ่ยอ้างว่าช่วยลดน้ำหนัก รักษาโรคเบาหวาน ความดันโลหิตสูง โรคหัวใจ แก้ไอ ท้องเสีย ฯลฯ จนเกิดกระแสการดื่มน้ำลูกสำรองถึงขนาดว่าผลิตขายกันไม่ทัน

กล่าวเฉพาะในทางสุขภาพ การดื่มน้ำสำรองเพียงอย่างเดียวไม่น่าจะใช่วิถีทั้งหมดหรือวิถีที่แท้จริง ของการดูแลสุขภาพ ไม่ต้องพูดถึงว่าสรรพคุณที่ถูกนำมาเอ่ยอ้างอาจถูกต่อเติมเสริมแต่งจนเกิน จริงไป อาจจะด้วยความไม่รู้หรือเพราะผลประโยชน์ทางการค้า จนเกิดเป็นกระแสที่แผ่ลามไปทั่ว

ตามข้อมูลในทางนิเวศน์วิทยา สำรองเป็นต้นไม้ที่เกิดในแหล่งธรรมชาติที่จำกัดคือเฉพาะในป่าดิบชื้นทางภาค ตะวันออก ด้วยความที่เป็นต้นไม้ที่มีขนาดใหญ่และสูง ทำให้การปีนขึ้นไปเก็บผลจากบนต้นเป็นไปได้ยาก แต่ไหนแต่ไรมาการเก็บลูกสำรองจึงมักเก็บผลที่ร่วงอยู่ตามดิน ทว่าเมื่อความต้องการลูกสำรองสูงขึ้นถึงขั้นขาดตลาด ปัจจุบันจึงมีการโค่นต้นลงมาเพื่อเก็บผลของมัน

นั่นย่อมหมายถึงว่ายิ่งกระแสความนิยมดื่มน้ำสำรองมากขึ้นเท่าไร วิถีที่มาของต้นสำรองยิ่งจะมีโอกาสถูกทำลายลงไปมากเท่านั้น

ผมเคยคิดว่ากระแสและวิถีเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นและดำรงอยู่คู่กันเสมือนด้านสองด้านของเหรียญเดียวกัน

หากเราเข้าถึงและเป็นหนึ่งเดียวกับกระแส เราย่อมน่าจะมองเห็น ซึมซับและค่อยๆ เข้าสู่หรือกระทั่งเป็นหนึ่งเดียวกับวิถีที่เป็นแก่นแกนของสิ่งนั้นได้

มองจากหลักการ...คล้ายกับว่าน่าจะเป็นเช่นนั้น
ทว่าในความเป็นจริง เห็นกระแสแล้วไม่แน่ว่าจะเข้าถึงวิถีเสมอไป
หรือว่าระหว่างกระแสและวิถีมีโยงใยบางอย่างที่เราจะต้องฝ่าเข้าไปเพื่อให้ถึงแก่นแกนภายใน 

---

มูลนิธิหมอชาวบ้าน
2220/101 ซอยรามคำแหง 36/1  ถนนรามคำแหง  แขวงหัวหมาก  เขตบางกะปิ  กรุงเทพฯ  10240  
โทรศัพท์  02-732-2016 - 17, โทรสาร 02-732-2811 มือถือ 081-401-7744 ; 
E-mail: [email protected] ; www.thaiyogainstitute.com