เวียดนาม : อาณาจักรจามปา

อาณาจักรจามปา(ค.ศ. 192 – 1720) คืออาณาจักรโบราณในเวียดนาม เราทราบเรื่องราวเกี่ยวกับอาณาจักรนี้ได้จากจดหมายเหตุชาวจีนสมัยราชวงศ์เหลียง ที่ถูกบันทึกในปีค.ศ. 200 - 230 โดย ม้าต้วนหลิน เนื่องจากทูตจากจามปาเดินทางไปจีนที่แคว้นกวางตุ้งและตังเกี๋ยชื่อว่า ลูไต จีนเรียกอาณาจักรนี้ว่า ลิ้นยี้
          เรื่องราวของจามปาปรากฏขึ้นประมาณ คริสศตวรรษที่ 2 ตอนปลาย มีที่ตั้งอยู่ในเวียดนามตอนใต้ปัจจุบัน บริเวณจังหวัดหัวเทียน ภาษาพูดของพวกจามอยู่ในตระกูลอินโดนีเซีย – มาเลเซีย ความเจริญของจามปาไล่เลี่ยกับอาณาจักรฟูนัน
          ปฐมกษัตริย์ของจามปาคือ จูเหลียน ได้ตั้งราชวงศ์ขึ้นปกครองตั่งแต่ปี ค.ศ. 372 มีราชธานีอยู่ที่ เมืองวิชัย หรือ บินดินห์ จามปามีกษัตริย์ปกครองประเทศถึง 12 ราชวงศ์
          ความเจริญของอาณาจักรจามปา
          1. ด้านศาสนา
          - ในช่วงต้นรับลัทธิพราหมณ์จากอินเดียลัทธิไศวนิกาย
          - ในสมัยกษัตริย์อินทรวรวมัน มีการนับถือพุทธศาสนามหายานโดยพบหลักฐานคือ พระพุทธรูปสำริดที่เมืองดงเดือง
          2. ด้านการปกครอง
          - มีการปกครองแบบเทวราชาแบบอย่างจากอินเดีย รับคติการตั้งราชวงศ์มีการสร้างราชธานีเพื่อเป็นศูนย์กลางการปกครอง
          - ลักษณะการปกครองเป็นแบบนครรัฐ แต่ไม่สามารถรวมรัฐต่าง ๆ ให้มันคงได้อย่างฟูนัน
          3. ด้านสังคม
          - มีการแบ่งชนชนชั้นทางสังคม เป็น 3 ชนชั้นคือ ชนชั้นปกครอง ผู้ดี ไพร่
          - มีการรวมตัวกันอยู่เป็นกลุ่ม สร้างบ้านเรือนด้วนอิฐฉาบปูน ประกอบอาชีพเกษตรกรรม
          - ชาวจามชอบการสู้รบและรู้จักการเล่นดนตรี
          - มีประเพณีการแต่งงานโดยที่ผู้หญิงเป็นฝ่ายไปสู่ขอผู้ชายและอาจแต่งงานในสกุลเดียวกันได้ มีพิธีสตรีเหมือนในอินเดีย คือเมื่อสามีตายภรรยาจะโดดเข้าไปในกองไฟเพื่อตายตามสามี
          - พิธีการทำศพ นิยมการทำศพแบบเผาแล้วนำกระดูกไปทิ้งทะเล
          4. ด้านเศรษฐกิจ
          - มีการส่งเครื่องราชบรรณาการไปให้จีน เพื่อผลประโยชน์ทางการค้าและเสถียรภาพทางการเมือง กษัตริย์พระองศ์แรกที่ส่งเครื่องบรรณาการไปจีนคือ ฟันยี่ ใน ค.ศ. ๔๖๔
          - มีการทำการเกษตรการค้าทางทะเล จึงทำให้อาณาจักรมีฐานะค่อนข้างดี จึงสามารถสนับสนุนแสนยานุภาพทางกองทัพและสามารถขยายอาณาเขตไปได้กว้าง
          5. ศิลปวัฒนธรรม
          ได้รับวัฒนธรรมจากอินเดีย ทั้งในรูปแบบการปกครอง การสร้างเทวลัย การสร้างพระพุทธรูป มีการใช้ภาษาสันสกฤตเป็นภาษาราชการ
          นอกจากนั้น จามปายังได้รับวัฒนธรรมจีนด้วย คือในสมัยพระเจ้าฟันเชียงได้เคยยกกองทัพไปโจมตีประเทศจีน ซึ้งจีนต้องใช้เวลาถึง 10 ปีจึงจะสามารถขับไล่จามปาออกไปได้ จามปาจึงรับวัฒนธรรมจีนเข้ามาในตอนตอนนั้น
          แต่เพราะเหตุใดอาณาจักรจามปาที่มีประวัติศาสตร์ยาวนานถึงได้สิ้นสุดลงในศตวรรษที่ 18 และจึงถูกกลืนชาติ
          เราสามารถสรุปถึงสาเหตุของความเสื่อมของจามปาได้ 2 สาเหตุคือ
          1. สาเหตุจากภายนอก
          2. สาเหตุจากภายใน

สาเหตุจากภายนอก การรุกรานจากต่างชาติ
          - เนื่องจากอาณาจักรจามปาตั้งอยู่ในที่ราบอันอุดมสมบูรณ์และถูกขนาบด้วยอาณาจักรของญวณและเขมรจึงทำให้เกิบปัญหากันกระทบกระทั้งเพื่อแย่งชิงดินแดนตลอดมา หลายครั้งที่จามปาตกเมืองขึ้นของขอมบ้าง ญวนบ้าง จนท้ายที่สุด ราชธานีของจามปาคือเมืองวิชัยก็ตกเมืองขึ้นของญวนโดยเด็ดขาด พวกจามถูกฆ่า บ้างถูกจับไปเป็นเชลย ราชวงศ์สาบสูญ จนปัจจุบันถูกพวกเวียดนามกลืนชาติไปในที่สุด
          - การสู้รบกับจีน จามปาพยายามขยายอาณาเขตเข้าไปในจีน ส่งทหารไปรุกรานชายแดนจีนบอยครั้ง เช่นอันนัม การสู้รบกับจีนทำให้บั่นทอนกำลังทหารจามปาจนส่งผลให้จามปาอ่อนแอ โดยเฉพาะในสมัยราชวงศ์มองโกลของจีน จามปาต้องทำศึกกับมองโกลบ่อยครั้ง
สาเหตุจากความวุ่นวายภายในเป็นเหตุ
          เมื่อสิ้นพระเจ้าสิงหวรมันที่ 5 อาณาจักรจามปาก็เกิดสงครามกลางเมือง อันนัมได้ถือโอกาสนี้ยกทัพเข้ามาโจมตีจามปาและยึดเมืองวิชัยได้ ถึงแม้นว่าจามปาจะยึดเมืองคืนมาได้แต่ก็เป็นเพียงช่วงเวลาหนึ่งเท่านั้น อันนัมสามารถยึดเมืองวิชัยได้อย่าเด็ดขาดในปี ค.ศ. 1651 การสู้รบครั้งนี้ทำให้ชาวจามต้องเสียชีวิตไปมากมาย ที่เหลือรอดก็ถูกจับไปเป็นเชลย จามปาตกอยู่ใต้อำนาจของอันนัม (ญวน) นับตั่งแต่นั้นเป็นต้นมา

          ถึงแม้ว่าจามปาจะมีราชวงศ์ปกครองต่อมาถึง ค.ศ. 1720 แต่ก็ตกอยู่ในฐานะเมืองประเทศราชไม่มีอำนาจในการปกครองตนเองแต่อย่างใด นับตั่งแต่ ค.ศ. 1720 เป็นต้นมาอาณาจักรจามปากได้สลายตัวลง

วาทิน ศานติ์ สันติ : เรียบเรียง

เขียนใน GotoKnow โดย วาทิน ศานติ์ สันติ
ใน อารยธรรม ประวัติศาสตร์และโบราณคดี

คำสำคัญ (Tags): #จามปา

หมายเลขบันทึก: 271235เขียนเมื่อ 26 มิถุนายน 2009 14:54 น. ()แก้ไขเมื่อ 25 กันยายน 2013 07:47 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-อนุญาตแบบเดียวกันจำนวนที่อ่าน