1.ประเพณีวันสงกรานต์


ประเพณีวันสงกรานต์

ความหมายของ สงกรานต์

"สงกรานต์" เป็นภาษาสันสกฤต แปลว่าผ่าน หรือเคลื่อนย้ายเข้าไป หมายถึงเวลาที่ดวงอาทิตย์เคลื่อนจากราศีหนึ่งไปสู่อีกราศีหนึ่งทุกๆ เดือน ยกเว้นเมื่อย้ายจากราศีมีนสู่ราศีเมษ จะเรียกชื่อพิเศษว่า "มหาสงกรานต์" เพราะเป็นวันขึ้นปีใหม่ตามความเชื่อของอินเดียฝ่ายเหนือ ไทย รับคติความเชื่อเกี่ยวกับวันขึ้นปีใหม่นี้มาใช้เช่นกัน แต่จะเรียกว่า "สงกรานต์" เท่านั้น


สงกรานต์ : วันขึ้นปีใหม่
การกำหนดวันขึ้นปีใหม่แต่เดิมของไทยใช้วิธีนับทางจันทรคติ ดังนั้น แต่ละปีจะไม่ตรงกัน จนลุถึงสมัยรัชกาลที่ ๕ ได้กำหนดให้ วันที่ ๑ เมษายน เป็นวันขึ้นปีใหม่ ตั้งแต่ปี พ.ศ.๒๔๓๒ และได้เปลี่ยนแปลงอีกครั้งหนึ่ง ในปี พ.ศ.๒๔๘๔ โดยกำหนดวันขึ้นปีใหม่ ตรงกับวันที่ ๑ มกราคม ตามหลักสากล

กำหนดวันสงกรานต์

กำหนดวันสงกรานต์มี ๓ วัน คือวันที่ ๑๓ - ๑๔ - ๑๕ เมษายน ของทุกปี มีชื่อเรียกว่า วันมหาสงกรานต์ วันเนา และวันเลิงศก ตามลำดับ ในแต่ละภูมิภาค มีชื่อเรียกวันดังกล่าวและมีพิธีกรรมแตกต่างกันตามคติความเชื่อของแต่ละท้องถิ่น

ตำนานสงกรานต์ของไทย

มีเรื่องเล่าว่า ท้าวกบิลพรหมซึ่งเป็นพระพรหมตนหนึ่ง ได้ลงมาทายปัญหา แก่ธรรมบาลกุมารว่า เวลาเช้า เที่ยง เย็น ราศีของมนุษย์อยู่ที่ใด โดยได้พนันเอาศีรษะ ของแต่ละฝ่ายเป็นเดิมพัน ธรรมบาลกุมาร สามารตอบปัญหาได้ ท้าวกบิลพรหมจึงต้องตัดศีรษะตนเองตามสัญญา แต่ศีรษะของท้าวกบิลพรหม มีฤทธิ์มา หากตั้งไว้บนแผ่นดินจะเกิดไฟไหม้ โยนขึ้นบนอากาศฝนจะแล้ง ทิ้งลงในมหาสมุทรน้ำจะแห้ง จึงให้เทพธิดาทั้ง ๗ เป็นผู้ดูแลรักษา เมื่อครบปีก็ทรงเทพพาหนะต่างๆ ผลัดกันเชิญพระเศียรท้าวกบิลพรหม ออกแห่รอบเขาพระสุเมรุ เรียกนางเทพธิดาที่ทำหน้าที่นี้ว่า นางสงกรานต์

คำทำนายวันสงกรานต์

เมื่อถึงวันสงกรานต์ คนไทยสมัยก่อนสนใจที่จะรู้ชื่อนางสงกรานต์ พาหนะทรง กำหนดวันมหาสงกรานต์ เพราะคนไทยส่วนใหญ่ประกอบอาชีพเกษตรกรรม ซึ่งจำเป็นต้องพึ่งพาน้ำฝนจากธรรมชาติ คำทำนายต่าง ๆ เป็นการเตรียมพร้อม ในการที่จะต้องเผชิญกับภาวะต่าง ๆ เกี่ยวกับชีวิตความเป็นอยู่ ผลิตผลและการทำมาหากินทั่วไป

บุญกิริยาในวันสงกรานต์

ในวันสงกรานต์ มีประเพณีที่นิยมถือปฏิบัติกัน ดังนี้
ก่อนวันสงกรานต์ เป็นวันทำความสะอาดบ้านเรือน ชำระล้างสถานที่ สิ่งของเครื่องใช้ ทุกอย่างให้สะอาดหมดจด เพื่อจะได้ต้อนรับปีใหม่ด้วยความแจ่มใสเบิกบานและ ตระเตรียมข้าวของไว้สำหรับทำบุญ
วันสงกรานต์ มีพิธีทำบุญตักบาตรก่อเจดีย์ทราย ปล่อยนกปล่อยปลา บังสุกุลอัฐิ สรงน้ำพระพุทธรูป สรงน้ำพระสงฆ์ รดน้ำผู้ใหญ่ การสาดน้ำ และการเล่นรื่นเริง

สงกรานต์ในสภาพสังคมที่เปลี่ยนแปลง

ความงดงามของประเพณีสงกรานต์ อันประกอบด้วยคุณค่าทางวัฒนธรรมดังกล่าว เปรียบเสมือนสายใยความผูกพันแห่งอดีตกับปัจจุบัน เป็นสิ่งซึ่งแสดงถึงความเป็นไทยอย่างแท้จริง แต่กำลังจะถูกลบเลือนไปในสภาพปัจจุบัน กิจกรรมหลายอย่างได้ถูกยกเลิกไป สุนทรียภาพ อันเกิดจากภาษาและดนตรีได้เงียบหายไป เพลงร้องอันไพเราะที่เกิดจากภูมิปัญญาของตน ถูกแทนที่ด้วยบทเพลงสมัยใหม่ ความเอื้ออาทร ความห่วงใย และความปรารถนาดีที่จะให้ผู้อื่น มีความสุขโดยการประพรมน้ำ ถูกแทนที่ด้วยการขว้างปา กิริยาก้าวร้าวรุนแรง ไม่สนใจ ในความเจ็บปวดและอุบัติเหตุที่จะเกิดขึ้น พิธีกรรมอันเคยสง่างามถูกบีบรัดด้วยความรีบร้อนให้เสร็จสิ้นโดยเร็ว
คงจะเป็นไปไม่ได้ที่เราจะเรียกร้องให้ทุกสิ่งทุกอย่างในอดีตกลับคืนมาสู่ยุคปัจจุบัน หากเพียงแต่เราจะเริ่มต้นด้วยการแบ่งปันความเอื้ออาทรให้กันและกัน พิเคราะห์ดูความงามของ ประเพณีสงกรานต์ที่แท้จริง และเลือกสรรนำมาปฏิบัติให้เหมาะกับยุคสมัยเท่ากับว่าเราเป็นผู้หนึ่ง ที่จรรโลงประเพณีสงกรานต์ ด้วยความหมายที่แท้จริงให้อยู่คู่กับสังคมไทยสืบต่อไป

ขอให้ทุกคนมีความสุขในวันสงกรานต์นะครับ เดินทางโดยสวัสดิภาพ

หมายเลขบันทึก: 255023เขียนเมื่อ 11 เมษายน 2009 10:44 น. ()แก้ไขเมื่อ 24 มิถุนายน 2015 17:33 น. ()สัญญาอนุญาต: ครีเอทีฟคอมมอนส์แบบ แสดงที่มา-ไม่ใช้เพื่อการค้า-อนุญาตแบบเดียวกันจำนวนที่อ่านจำนวนที่อ่าน:


ความเห็น (1)

สวัสดีอีกรอบค้า..วันนี้วันหยุด เตรียมไปสาดน้ำที่ไหนเหรอคะ..

(โอ้ ... ไม่กี่ชั่วโมง เช้านี้มีบันทึกตั้งหลายชิ้น..ขยันจัง..)

ขอบคุณคะ ที่แวะไปเยี่ยม

เด๋วมาใหม่นะคะ

พบปัญหาการใช้งานกรุณาแจ้ง LINE ID @gotoknow
ClassStart
ระบบจัดการการเรียนการสอนผ่านอินเทอร์เน็ต
ทั้งเว็บทั้งแอปใช้งานฟรี
ClassStart Books
โครงการหนังสือจากคลาสสตาร์ท