การลดภาวะเหนื่อยล้า...ในผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับยาเคมีบำบัด
แนวปฏิบัติการพยาบาล เรื่อง การลดภาวะเหนื่อยล้าในผู้ป่วยมะเร็งที่ได้รับยาเคมีบำบัด
Clinical Nursing Practice Guideline for Decreasing Fatigue in Cancer receiving Chemotherapy
ความหมาย ของภาวะเหนื่อยล้าในผู้ป่วยมะเร็ง
-
เป็นการรับรู้ของแต่ละบุคคลถึงอาการไม่สุขสบาย ไม่มีความสุข
-
การรับรู้มีหลายระดับ: เหน็ดเหนื่อย - หมดเรี่ยวแรง อาจเกิดในผู้ที่มีสุขภาพดี หรือ เจ็บป่วย
-
เป็นกลไกป้องกันตนเองเพื่อคงไว้ซึ่งสมดุลของร่างกาย: เตือนให้ลดการทำงาน เลี่ยงภาวะเครียด ที่มีผลกระทบต่อร่างกาย
-
หากเกิดบ่อยๆ หรือคงอยู่นานจะรบกวนการดำเนินชีวิตประจำวัน และส่งผลต่ออารมณ์ ความสามารถในการรับรู้ ความรู้สึกนึกคิด การตัดสินใจในการแก้ปัญหา และคุณภาพชีวิต
เครื่องมือที่ใช้ : แบบประเมินภาวะอ่อนล้า โดยใช้คำถาม ในช่วงเวลา 7 วันที่ผ่านมา คุณรู้สึกอ่อนล้ามากน้อยแค่ไหน ถ้าให้คะแนนตั้งแต่ 0-10 ให้ คะแนน 1-10 0 หมายถึง ไม่รู้สึกอ่อนล้าเลย 10 หมายถึง รู้สึกอ่อนล้ามากๆ
แนวปฏิบัติการพยาบาล
1. การประเมินผู้ป่วยที่เสี่ยง อายุมากกว่า 45 ปีขึ้นไป ทุโภชนาการ ค่า Hct < 30% ความเครียดค่า VAS สูงกว่า 6
2. ให้ความรู้และให้คำปรึกษาแก่ผู้ป่วยและครอบครัว เกี่ยวกับ แบบแผนของความอ่อนล้าทั้งในขณะที่ได้รับการรักษา และภายหลังการรักษา เน้นให้ทราบว่าความอ่อนล้าที่เกิดขึ้น ไม่ได้เป็นตัวชี้วัดว่าอาการของโรคแย่ลง และวิธีประเมินระดับความอ่อนล้า
3. กลวิธีทั่วไปในการจัดการกับความเหนื่อยล้า
3.1 สงวนพลังงาน เรียงลำดับความสำคัญของกิจกรรมที่ทำ อยู่ให้เป็นที่ หาผู้ช่วยทำแทนให้ ทำกิจกรรมอย่างช้าๆและกิจกรรมในช่วงที่รู้สึกว่ามีพลังงานสูงสุด วางแผนการณ์ในแต่ละวันเพื่อที่จะไม่ให้ยุ่งเกินไปหรือเหนื่อยเกินไป และทำงานทีละอย่าง ใช้อุปกรณ์ช่วยเพื่อประหยัดแรงงาน เลี่ยงการงีบหลับกลางวันนานเกินไป ซึ่งจะทำให้รบกวนการนอนกลางคืน
3.2 ทำกิจกรรมเพื่อเบี่ยงเบน/ พัก (distraction) เช่น เล่นเกมส์ เล่นดนตรี ฟังเพลง พูดคุยกับเพื่อน อ่านหนังสือที่สนใจ
4. วิธีการที่ไม่ใช้ยา
- 4.1 เพิ่มความสามารถของตนให้กระฉับกระเฉง โดยรักษาระดับของความสามารถ เพื่อทำกิจกรรมให้เต็มมากที่สุด ออกกำลังกายสม่ำเสมอ แจ้งแพทย์ถ้าต้องการขอความช่วยเหลือพิเศษ
- 4.2 ระมัดระวังในการทำกิจกรรม ถ้ามีปัญหามีการกระจายไปที่กระดูก (bone metastasis) เม็ดเลือดขาวต่ำ(leucopenia) เกร็ดเลือดต่ำ(thrombocytopenia) ,หรือมีไข้สูง เป็นต้น
- 4.3 พยายามทำกิจกรรมที่คืนพลังงาน: การดูนก การนั่งในสวน ปรึกษานักโภชนาการเกี่ยวกับการเปลี่ยนแปลงอาหารที่สามารถลดความเหนื่อยล้าได้ เพิ่มคุณภาพการนอนหลับเข้านอนตรงเวลา เลี่ยงคาเฟอีน เลี่ยงออกกำลังกายในตอนเย็น
- 4.4 กลวิธีทางจิต การจัดการกับความเครียด (stress management) การเข้ากลุ่มสนับสนุน เพื่อลดความเครียดและความวิตกกังวล
5. วิธีการที่ใช้ยา ปรึกษาแพทย์เกี่ยวกับยาที่ช่วยเพิ่มระดับพลังงาน เช่น stimulants ที่อาจช่วย เช่น anti-depressant เพิ่มคุณภาพการนอนหลับ
......................
อุบล จ๋วงพานิช
บันทึก วันที่ 26 กุมภาพันธ์ 2552
ความเห็น (9)
EBP เพื่อลดภาวะเหนื่อล้าในผู้ป่วยมะเร็งเต้านมที่ได้รับยาเคมีบำบัด
- ออกกำลังกาย โดยการเดินวันละ 3 ครั้งๆละ 30 นาที ช่วยได้ค่ะ
เป็น CPG ที่ดีค่ะ ถ้ามีเรื่องเกี่ยวกับ CPG ที่สามารถใช้ได้ในรพ.ชุมชน กรุณานำมาเผยแพร่ด้วยค่ะ
ที่ รพ เรากำลังทำ CNPG ค่ะ
การทำ CNPG โดยใช้ Evidence based เราจะได้ best practice ในที่สุดค่ะ
อุบล จ๋วงพานิช ตอบ
พี้แก้วคะ พอดีมีความสนใจการดูแลผู้ป่วยมะเร็งปอดที่เคยได้รับเคมีบำบัด และใส่เครื่องช่วยหายใจ ทราบว่าเคมีบำบัดมีผลข้างเคียงค่อนข้างมาก และที่หอผู้ป่วยเองมีผู้ป่วยมะเร้งปอดที่ต้องใส่เครื่องช่วยหายใจเป็นเวลาที่นานมากบางราย 2-3เดือน
คุณสุนทรียภาพ
น่าสนใจค่ะ แต่ที่ตึกพี่มีผู้ป่วยมะเร็งปอดมากมาย แต่ถ้าใส่เครื่องช่วยหายใจ ส่วนมากจะขอกลับบ้าน เพื่อ Supportive care 8
มาเยี่ยมยามตามคำเชิญของพี่แก้วครับ
ขอบคุณอาจารย์ JJ ที่มาให้กำลังใจค่ะ
สวัสดีค่ะ อาจารย์พอดีหนูเป็นพยาบาลที่เพิ่งได้ให้การดูแลผู้ป่วยได้รับยาเคมีบำบัด ตอนนี้ก็ยังคลำๆทางอยู่ อยากถามอาจารย์ว่าถ้าหนูจะทำโครงการเรื่องโภชนบำบัดเกี่ยวกับผู้ป่วยได้รับยาเคมีบำบัด อยากได้รับคำแนะนำจากอาจารย์ว่าถ้าเราทำแบบประเมินแล้ว เราควรจะต้องทำอย่างไรต่อดีคะ ขอบคุณค่ะ