แหล่งเรียนรู้

แหล่งเรียนรู้กับการเรียนรู้

 

                                                                                                                                                    

 

                         แหล่งเรียนรู้   เป็นสถานที่  เป็นแหล่งข้อมูล   หรือที่ที่ผู้เรียนใช้เพื่อการเรียนรู้  การพัฒนา

ภูมิปัญญาของผู้เรียน

                         แหล่งเรียนรู้  มีความสำคัญในฐานะเป็นปัจจัยต่อการเกิดการเรียนรู้ที่ดี   มีประสิทธิภาพ

ทั้งโดยลักษณะการเกิดการเรียนรู้ เชิงปริมาณและคุณภาพ  ทั้งโดยรวมหรือเฉพาะเรื่อง

                         พ.ร.บ.การศึกษาแห่งชาติ   พ.ศ. 2542  หมวด  4  มาตรา  25  กำหนดว่า  "รัฐต้องส่งเสริม

การดำเนินงานและการจัดตั้งแหล่งเรียนรู้ตลอดชีวิตทุกรูปแบบ  ได้แก่  ห้องสมุดประชาชน  พิพิธภัณฑ์หอศิลป์  สวนสัตว์   สวนสาธารณะ   สวนพฤกษศาสตร์   อุทยานวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี  ศูนย์กีฬาและนันทนาการ   แหล่งข้อมูลและแหล่งการเรียนรู้อื่นอย่างพอเพียงและมีประสิทธิภาพ"

                         ขอบเขตความเป็นแหล่งเรียนรู้มีความกว้างขวางมาก  ทั้งแหล่งเรียนรู้ที่จัดขึ้นมา

เป็นการเฉพาะชัดเจน ดังตัวอย่างที่ พ.ร.บ.การศึกษาแห่งชาติ กำหนดในมาตรา 25 ข้างต้น หรือแหล่งเรียนรู้ตามธรรมชาติและแหล่งเรียนรู้เฉพาะกิจที่กำหนดใช้เรียนรู้เฉพาะครั้งคราวเฉพาะเรื่องจากสถานที่ หรือที่มีเป็นปกติอยู่แล้ว เช่น ป่าชายเลน ตลาดสด ที่ว่าการอำเภอ สถานีตำรวจ ห้างสรรพสินค้าเป็นต้น

                          ประเภทของแหล่งเรียนรู้   ก็อาจแบ่งได้ตามเกณฑ์ที่กำหนด   ซึ่งกระทำได้หลากหลาย

เช่น  แบ่งเป็นแหล่งเรียนตามธรรมชาติ  กับแหล่งเรียนรู้ที่สร้างขึ้น  แหล่งเรียนรู้เฉพาะเรื่อง เฉพาะสาขา

กับแหล่งเรียนรู้ทั่วไป   แหล่งเรียนรู้ที่เป็นบุคคล  กับแหล่งเรียนรู้มิใช่บุคคล  ฯลฯ

                          วิวัฒนาการของแหล่งเรียนรู้   ในอดีตแหล่งเรียนรู้มีขอบเขตไม่กว้างขวางมาก

แหล่งเรียนรู้หลักคือ แหล่งเรียนรู้ที่เป็นบุคคล และหนังสือเอกสารต่าง ๆ  ซึ่งก็มีไม่มากหรือไม่หลากหลาย

มากนัก  มาในปัจจุบันองค์ความรู้ได้พัฒนาและสะสมมามากมาย  มีการนำเสนอในรูปของหนังสือและเอกสารหลากหลายมากมาย รวบรวมเป็นห้องสมุดและห้องสมุดเฉพาะเรื่องก็มี หรือนำเสนอเป็นแหล่งเรียนรู้เฉพาะเรื่องอื่น ๆ อีกมาก   เช่น  อุทยานวิทยาศาสตร์  ศูนย์ศิลปวัฒนธรรม  พิพิธภัณฑ์  สวนสัตว์   ศูนย์วิทยาศาสตร์การกีฬา  เว็ปไซต์ต่าง ๆ ฯลฯ

                          ความสมบูรณ์ของการเรียนรู้  มิได้ขึ้นอยู่กับแค่มีแหล่งเรียนรู้  กระบวนการเรียนรู้

ขณะใช้แหล่งเรียนรู้ มีความสำคัญอย่างมากที่จะทำให้ผู้เรียนเรียนรู้ได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งจำเป็น

ต้องออกแบบหรือวางแผนก่อนการใช้แหล่งเรียนรู้จริง

 

* ข้อคำนึงในการใช้แหล่งเรียนรู้

                        ï ควรมีการวางแผนการเรียนรู้/การใช้แหล่งเรียนรู้  ก่อนไปใช้จริง

                        ï การเรียนรู้จากการใช้แหล่งเรียนรู้  ควรเรียนรู้เชื่อมโยง หรือบูรณาการกับความรู้ที่

เกี่ยวข้องต่าง ๆ  มิใช่แค่เรียนรู้เฉพาะกับเรื่องหลักของแหล่งเรียนรู้  เช่น การพาเด็กไปพิพิธภัณฑ์  ควร

 

เรียนรู้เรื่องมารยาททางสังคม ความปลอดภัยในการเดินทาง ในการชม หรือเรียนรู้ประวัติศาสตร์ ควบคู่ไปด้วย  รวมทั้งพัฒนาทักษะทางภาษาโดยการจดบันทึก  การสรุปความรู้และการนำเสนอความรู้  เป็นต้น

                        ï การให้นักเรียนได้มีโอกาสฝึก ทบทวน และประเมินผล หลังจากการไปใช้แหล่งเรียนรู้  จะช่วยเพิ่มความหมายเชิงพัฒนาของการไปใช้แหล่งเรียนรู้มากขึ้น

                        ï การมีความยืดหยุ่น ความเปิดกว้าง ในการกำหนดเลือกแหล่งเรียนรู้  จะทำให้มีโอกาส

เรียนรู้อย่างกว้างขวาง  และไม่เฉพาะกับแหล่งเรียนรู้หลัก  เช่น  ศูนย์วัฒนธรรม  โบราณสถาน  พิพิธภัณฑ์

เป็นต้น เท่านั้น จะครอบคลุมแหล่งเรียนรู้ที่มีในธรรมชาติ  หรือชุมชนรอบตัว  จะทำให้การกำหนดใช้แหล่งเรียนรู้ไม่มีขีดจำกัด

                        ï การใช้แหล่งเรียนรู้ไม่คุ้มค่า หรือมีกระบวนการเรียนรู้ประกอบที่ไม่ดี  ย่อมเกิดการเรียนรู้ไม่มาก แต่อาจเสียเวลา เสียค่าใช้จ่ายมาก  ความไม่คุ้มค่าก็เกิดได้มาก

* แหล่งเรียนรู้กับการปฏิรูปการเรียนรู้

                     ปัจจุบันเป็นยุคแห่งการปฏิรูปการเรียนรู้ที่ยึดผู้เรียนเป็นสำคัญ   หรือมุ่งประโยชน์ในการ

เรียนรู้ของผู้เรียนเป็นหลัก   และผู้เรียนจะเรียนรู้ได้มาก  จะขึ้นอยู่กับหลายลักษณะ  เช่น  ความแตกต่าง

ระหว่างผู้เรียน ที่เหมาะหรือไม่เหมาะกับรูปแบบวิธีการต่าง ๆ กันไป หรือการที่ผู้เรียนเรียนรู้อย่างมีความสุข ตามความต้องการหรือสนใจ  การที่ผู้เรียนเรียนรู้จากประสบการณ์ตรง ประสบการณ์ที่หลากหลาย

จากสถานการณ์และแหล่งเรียนรู้ที่เหมาะสม  หรือการที่ผู้เรียนได้เรียนรู้จากการได้เลือก ได้คิด  ได้ทำ  ได้สรุปประเมินผลด้วยตนเอง  เป็นต้น    ซึ่งการปฏิรูปการเรียนรู้นี้  แหล่งเรียนรู้ที่เหมาะสมจะเป็นปัจจัยส่งเสริมการเรียนรู้ที่ดีได้ด้วยกระบวนการวางแผนการเรียนรู้ที่ดี เพราะแหล่งเรียนรู้ที่ดีบวกกับกระบวน การเรียนรู้ที่ดี ย่อมจะทำให้

                        1.  ผู้เรียนเกิดความสนใจเรียนรู้  เรียนรู้อย่างมีความสุข

                        2.  ผู้เรียนได้ประสบการณ์ตรงจากของจริงที่น่าสนใจ โดยผ่านกระบวนการได้คิด ได้ทำ

และประเมินผลด้วยตนเอง

                        3.  การมีแหล่งเรียนรู้ที่หลากหลาย  ช่วยสนองความแตกต่างการเรียนรู้ของผู้เรียนได้ เป็นต้น

ซึ่งก็คือ การสนองต่อลักษณะการปฏิรูปกระบวนการเรียนรู้ที่มุ่งประโยชน์การเรียนรู้ของผู้เรียนเป็นสำคัญนั่นเอง

ขอบคุณความรู้จาก    ผศ.ดร.ไพรัช  สู่แสนสุข

[นายประจักษ์ ปานอินทร์]

หากเด็กๆรู้จักใช้แหล่งเรียนรู้ในท้องถิ่นที่มีอยู่จะเป็นประโยชน์อย่างยิ่ง ในการสร้างสรรประสบการณ์ที่มีคุณค่า ขอบพระคุณ