ฮีต 12 : ฮีตเดือนสี่
ดอกโนที่ใช้ในงานบุญ
ทุงผะเหวด(ธงผะเหวด)
“เดือนสามเอาบุญข้าวจี่ เดือนสี่เอาบุญผะเหวด”
ฮีต 12 ฮีตที่ 4 บุญผะเหวด
บุญผะเหวดหรือที่รู้จักในนามบุญเทศน์มหาชาติ ชาวอีสานจะยึดถือประเพณีนี้ซึ่งจัดขึ้นในเดือนสี่ ตามปฏิทินจันทรคติ ซึ่งเป็นช่วงปลายเดือนกุมภาพันธ์ถึงเดือนมีนาคม ชาวบ้านจะต้องจัดเตรียมเครื่องประกอบพิธีให้ครบเป็นต้นว่า ดอกโน คุรุพัน ทุงช่อ
ทุงไชย ทุงทิว ทุงผะเหวด มาลัยดอกไม้ต่าง ๆ อ่างปลา ฯลฯ สิ่งเหล่านี้จะประดับธรรมาสน์ที่ใช้เทศน์ผะเหวดซึ่งจะเป็นธรรมาสน์ขนาดใหญ่ที่ใช้เพื่องานบุญนี้โดยเฉพาะ
บางครั้งเราอาจได้ยินคำเรียกว่า “บุญข้าวปุ้น” ทั้งนี้เพราะชาวบ้านจะต้องทำขนมจีน(ข้าวปุ้น)เป็นอาหารร่วมบุญที่วัดและรับแขกที่จะไปเยี่ยมที่บ้าน และยังมีข้าวต้มมัดเป็นของหวานอีกด้วย ผมขอเสนอแนวคิดวิเคราะห์ภูมิปัญญาบางส่วนที่เกิดจากฮีตที่ 4 ดังนี้
1. ขนมจีน(ข้าวปุ้น) เดิมมีความเชื่อกันว่า ขนมจีนเป็นเส้นยาว หมายถึง การสืบอายุพระศาสนาให้คงอยู่ต่อไป ถ้าเราลองมองย้อยกลับไปดูว่าในสมัยก่อนไม่มีแป้ง เราต้องตำข้าวต้องโม่ข้าวเอง การตำการโม่ข้าว การนวดแป้ง เราอาศัยคนหลายคนร่วมแรงกันทำดังนั้นคนในชุมชนจะหมุนเวียนกันไปช่วยงานบ้านนั้น ๆ บ้านนี้ สุดท้ายก็แลกเปลี่ยนขนมจีนกันรับประทาน สะท้อนให้เห็นถึงกุศโลบายจากการทำขนมจีนให้คนรู้จักทำงานเป็นกลุ่มและเกิดความสามัคคีกัน รักใคร่กลมเกลียวกันมากขึ้น
2. ข้าวต้มมัด เดิมเชื่อกันว่าเป็นการแสดงถึงความรักศัทธาในพระศาสนาอย่างเหนียวแน่น ถ้าเรามองในมุมของนักภูมิปัญญาจะพบว่า ข้าวต้มมัดต้องอาศัยแรงคนเช่นเดียวกับขนมจีน การทำข้าวต้มมัดยังเป็นการแสดงมิตรไมตรีที่ดีเมื่อชาวบ้านนำไปแจกแลกเปลี่ยนกันอันเป็นการแสดงน้ำใจและให้เกียรติกันอย่างดี
ความจริงบุญผะเหวด มีภูมิปัญญามากมายที่รอการปรากฏ ผู้เขียนข้อเสนอเพียง 2 ประเด็น หากผู้ใดอยากสานต่อความคิดก็เชิญตามอัธยาศัยไม่ค่าลิขสิทธิ์ใด ๆ
ความเห็น (2)
มีภาพบุญผะเหวดบ้านเฮา... ที่ไหน...
เอาให้คนอีสานไกลถิ่นชมบ้างนะครับ
ขอบคุณครับ..
ดีค่ะได้ความรู้พื้นบ้านเฮาดีเนาะค่ะ ^ _____ ^