บ้านทรงล้านนากับเอกลักษณ์กาแล

ถ้าคุณเคยสังเกตบ้านเรือนทรงล้านนา หรือสถาปัตยกรรมทางเหนือก็จะพบว่าบ้านเรือนและสถาปัตยกรรมนั้นๆ มักมีกาแลหรือไม้ที่มีลักษณะไขว้กันประดับอยู่ตรงยอดจั่วหลังคาบ้าน อาจแกะสลักเป็นรูปดอกไม้ ลวดลายต่างๆ พร้อมๆ กับแป้นน้ำย้อยที่แกะสลัก ฉลุ เป็นลวดลายงดงามตามชายคาบ้าน เป็นที่แปลกตา จนบางครั้งอากจะมีบ้านที่ประดับประดาด้วยกาแลเช่นกัน

สัมภาษณ์ช่างอ้าย (ถึงความหมายของกาแล)

สัมภาษณ์ยายเตียมเจ้าของบ้านทรงล้านนา (ถึงความหมายของกาแลและทำไมถึงติดกาแล)

“บ้านทรงล้านนากับเอกลักษณ์กาแลที่อยู่คู่กันมานานหลายร้อยปี เคยมีคนตั้งคำถามไว้ว่า “กาแล” มีไว้เพื่ออะไร จากการศึกษาถึงประวัติและความเป็นมายังไม่พบหรือมีการยืนยันแน่ชัดว่า มีไว้เพื่ออะไรกันแน่ แต่ในเชิงช่างที่มีการพิจารณาแล้วให้ความเห็นว่า กาแลนี้น่าจะเป็นตัวกันไม่ให้อีกาหรือนกบินมาเกาะที่กลางจั่วหน้าบ้าน แล้วถ่ายมูลรดหลังคาบ้านให้เป็นคราบน่าเกลียด และทำความสะอาดยากเนื่องจากอยู่สูง และชาวบ้านก็ถือว่าเป็นเรื่องอัปมงคล หรือหนังสือบางเล่มก็เล่าว่ากาแลเป็นสัญลักษณ์เรือนทาส โดยในสมัยก่อนพม่าได้กวาดต้อนผู้คนทางเหนือของไทยเป็นเชลย บ้านไหนเป็นเชลยต้องทำกาแลไว้เป็นเครื่องหมาย โดยในสมัยนั้นเป็นพียงไม้ขัดกันไม่มีลวดลาย หรือบางตำราก็ว่า จริงๆ แล้วกาแลเป็นเครื่องหมายที่ใช้ข่มวิญญาณ ไม่ให้คนมีบุญมาเกิดในเชียงใหม่ ข่มวิญาณหรืออื่นๆ”

สัมภาษณ์สล่าทองอินทร์ (ถึงที่มา ความน่าจะเป็นและการทำกาแล)

“สล่าทองอินทร์ เล่าให้ฟังว่า แม้ผู้คนจะไม่เข้าใจถึงที่มาที่ไปของกาแล แต่ผู้คนจำนวนมากที่รัก และชอบรูปแบบบ้านทรงล้านนาก็ยังคงอยากมีกาแล และป้นน้ำย้อยตลอดจนลวดลายต่างๆ ประดับบ้านของตนให้ดูสวยงาม”

สัมภาษณ์สล่าทองอินทร์ (กรณีความชอบของคนที่สั่งให้ปลูกบ้าน)

“ไม่ว่าเจ้ากาแลที่ว่านี้จะมาจากที่ไหน อย่างไร มีความหมายในทางมงคลหรืออัปมงคล แต่เราก็ต้องยอมรับว่ามันได้กลายมาเป็นส่วนหนึงของวัฒนธรรม การสร้างบ้านเรือนของชาวไทยภาคเหนือเรียบร้อยแล้วและมันก็เป็นความสวยงามอันเป็นเอกลักษณ์ และมรดกทางวัฒนธรรมที่เราคนไทยควรอนุรักษ์ไว้ค่ะ ”

ขอบคุณความรู้ ดีดี จาก http://www.fm100cmu.com/blog/Lanna/content.php?id=195

เขียนใน GotoKnow โดย chipmunks
ใน ร้อยเรื่องเมืองล้านนา

คำสำคัญ (Tags): #กาแล#คนเมือง#ล้านนา#ศิลปะของคนเมือง

หมายเลขบันทึก: 240693เขียนเมื่อ 9 กุมภาพันธ์ 2009 01:25 น. ()แก้ไขเมื่อ 23 มิถุนายน 2012 08:55 น. ()สัญญาอนุญาต: จำนวนที่อ่าน

ความเห็น (16)

ครูอ้อย แซ่เฮ

เขียนเมื่อ 9 กุมภาพันธ์ 2009 06:55 น. ()

งดงามนะคะ ศิลปไทย ไม่ว่า ภาคใดใด สวยทุกแห่งเลยค่ะ

ขอบคุณที่นำความรู้ มาให้รู้ให้กระจ่างค่ะ

มีความสุขมากๆๆและนานๆๆนะคะ

พันคำ

เขียนเมื่อ 9 กุมภาพันธ์ 2009 07:35 น. ()

น่าสนใจมากครับ อาจมีนักประวัติศาสตร์ กำลังศีกษาค้นคว้าอยู่

ชื่อ กาแล กับ กา
ช่วงเวลาที่ใช้กาแลเป็นครั้งแรก กับเวลาที่พม่ายึดล้านนาเป็นเชลย ตรงกันไหม
หรือว่า เป็นการข่มวิญญาณ

หรือเป็นเพียงการตกแต่งบ้านให้สวยงาม ตามลักษณะความนิยมและบุคลิกลักษณะอ่อนหวานของคนล้านนา

ประกาย~natachoei ที่~natadee

เขียนเมื่อ 9 กุมภาพันธ์ 2009 07:38 น. ()

สวัสดีคะ พี่ประกายชอบกาแลมาก ตอนสร้างบ้านอยากนำมาติดไว้ที่จั่วมาก ๆ แต่พอดีบ้านเป็นกึ่งสมัยใหม่กึ่งไทย แล้วอยากติดไม้แลตรงชายหลังคา มาก ๆ พอดีเงินหมด แล้วค่อยติดแล้วกัน จนป่านนี้หกปี ยังไม่ได้นำมาประดับชายคาบ้าน

ไม้ฉลุติดขายคาบ้าน บ้านน้อง ตรงข้ามบ้านติดชายคาแล้วสวยมาก ถึงจะเป็นแบบบ้านสมัยใหม่