สำรวจแผงหนังสือย่านอนุสาวรีย์ชัย

ตัวอย่าง การเตรียมการก่อนการวางแผนดำเนินธุรกิจสื่อสิ่งพิมพ์ คิดว่าน่าจะเป็นอีกมุมมองหนึ่งที่นำไปประยุกต์ใช้ได้

ส่วนหนึ่งจากการสำรวจแผงของกิตติยาเพื่อประกอบการเรียนในวิชาการบริหารสื่อสิ่งพิมพ์ 

 รศ.มาลี บุญศิริพันธ์

ปริญญาโทภาคพิเศษ สาขาการบริหารสื่อสารมวลชน คณะวารสารศาสตร์ มหาวิทยาลัยธรรมศาสตร์

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

สรุปข้อมูลจากการสำรวจแผงหนังสือ (ช่วงไตรมาศ 3 ปี 2550)

ผู้ที่สนใจจะผลิตสื่อสิ่งพิมพ์ขายจำเป็นต้องเตรียมพร้อมหลายด้านเนื่องจากต้นทุนการผลิตสูง ไม่ว่าจะเป็นค่านำเข้ากระดาษจากต่างประเทศ ค่าเครื่องพิมพ์ ค่าจ้างพนักงาน นักเขียน เป็นต้น ดังนั้นก่อนจะผลิตสื่อสิ่งพิมพ์ใดออกมาต้องมีการสำรวจก่อนว่าตลาดตอนนี้เป็นอย่างไรและผู้บริโภคมีความต้องการอย่างไร และสำคัญต้องได้ข้อมูลสำรวจที่แท้จริงยิ่งผู้ผลิตสามารถลงไปสัมผัสผู้บริโภคมากเท่าไร ก็จะยิ่งได้เปรียบคู่แข่งมากขึ้นเท่านั้น

แผงหนังสือย่านอนุสาวรีย์ชัยสมรภูมิ

ด้วยความที่เป็นจุดศูนย์กลางของกรุงเทพฯดังนั้นลักษณะทางประชากรจึงมีความหลากหลาย แต่ในย่านนี้ส่วนใหญ่ยังไม่ใช่ย่านที่คนมีฐานะจะผ่านเหมือนอย่างโซนสุขุมวิท เพราะอนุสาวรีย์เป็นจุดรวมของเส้นทางรถเมล์และรถตู้ จึงมีประชากรระดับชนชั้นกลางถึงล่าง อีกทั้งยังเป็นย่านที่ตั้งโรงพยาบาลรัฐบาล ประชากรอยู่อาศัยกันอย่างแออัด การจราจรติดขัด มีป้ายรถเมล์หลักขนาดใหญ่เป็นจุดต่อไปยังส่วนต่างๆของกรุงเทพฯคนต้องแย่งกันและแข่งกับเวลา ร้านหนังสือจึงนิยมขายหนังสือหลากหลายแต่วางหนังสือบันเทิงเอาไว้ให้หยิบง่ายๆเพื่อไว้อ่านฆ่าเวลาตอนเดินทางและตอนเข้าตรวจหรือเยี่ยมคนไข้ที่โรงพยาบาล และไม่ค่อยพิถีพิถันในการจัดแต่งร้าน

โดยรวมแล้วย่านอนุสาวรีย์หนังสือนิตยสารดาราขายดีที่สุด โดยรูปแบบการจัดวางหนังสือจะแบ่งตามประเภทของหนังสือ หนังสือประเภทเดียวกันก็จะถูกจัดเรียงไว้ด้วยกันโดยที่แต่ละยี่ห้อสามารถสลับตำแหน่งกันได้ แต่จะมีร้านหนังสือดอกหญ้าที่มีการวางหนังสือชัดเจนมีป้ายบอกประเภทหนังสือ หนังสือในร้านเล็กๆส่วนใหญ่เลือกขายหนังสือดาราและตั้งไว้ในส่วนที่เด่นที่สุดของร้านหรือไว้บนๆ และยังพบว่านิตยสารผู้หญิงปัจจุบันที่ออกใหม่ราคาพุ่งสูงถึงหลักร้อยแล้ว (แต่ผู้สำรวจตั้งข้อสังเกตว่าพนักงานในร้านสาขาพวกดอกหญ้า บีทีเอส ร้านหนังสือมือสองจะไม่ค่อยกล้าให้ข้อมูลเท่าไร พอถามมากเข้าก็เริ่มให้เราโทรไปคุยกับต้นสังกัด)

-          แผงหนังสือในโรงพยาบาล

โรงพยาบาลในย่านอนุสาวรีย์มี โรงพยาบาล : รพ.เด็ก รพ.ราชวิถี รพ.พระมงกุฎฯ (รพ.เด็กไม่มีร้านหนังสือ)

 ร้านหนังสือภายใน รพ.พระมงกุฎ

เป็นร้านหนังสือเล็กๆอยู่หน้าโรงอาหาร คนขายบอกว่าการจัดวางหนังสือไม่จำกัดเพียงแค่แยกประเภท จะมีพวกดารา หนังสือพิมพ์ พระเครื่อง ออโต้ ที่เรียงกันอยู่ส่วนที่เหลือวางปนกันหมด

หนังสือที่ขายดีที่สุดในร้าน : ประเภทนิตยสารดาราขายดีทุกยี่ห้อ oop คู่สร้างคู่สม

ค่าเช่าร้านเดือนละ 7,000 บาท ไม่รวมค่าไฟ จ่ายเป็นเงินบริจาคช่วยรัฐ แต่ไม่ต้องจ่ายภาษีร้าน

การรับหนังสือมาขายจะกะตามยอดซื้อ เช่น นิตยสารราคาแพงจะรับประมาณ 20 เล่ม  คู่สร้างคู่สม 100 เล่ม พลอยแกมเพชรซึ่งเป็นหนังสือไม่รับคืนก็จะรับ 30 เล่ม

ร้านหนังสือ “มุมหนังสือสวัสดิการ รพ.ราชวิถี”

เป็นร้านหนังสือเล็กๆใหญ่กว่าที่ รพ.พระมงกุฎเท่าตัว แต่มีหนังสือให้เลือกเยอะมาก ยี่ห้อแปลกๆที่ไม่เคยเห็นก็มีเยอะ เช่น มีนิตยสารรถยนต์ นิตยสารมอไซด์เยอะมากจนไม่คิดว่าจะมีคนตีพิมพ์หลากหลายยี่ห้อขนาดนี้ มีการแบ่งเรียงตามประเภทหนังสือที่ชัดเจน มีหนังสือที่โชว์หน้าร้านหลากประเภทแต่ก็นำดาราไว้บนสุด และมีชั้นหนังสือหมอชาวบ้านถึงสามแถวมากกว่าหนังสืออื่นๆที่โชว์อยู่หน้าร้าน มีนิตยสาร Tlifestyle&Travel ที่มีราคาสูงถึง 190 บาทก็นำมาโชว์หน้าร้านด้วยแต่ถูกแพคปิดสกอตเทปไว้ ซึ่งเป็นหนังสือที่เขียนราคาหลายภาษามาก ได้แก่ THB 190 HKD 50 SGD 9 USD 6 … คิดว่าข้างในน่าจะเป็นภาษาอังกฤษทั้งหมด นอกจากนี้ยังมีหนังสือการ์ตูนแบบโบราณ ชื่อ “ชีวิตยอกย้อน” เล่มเล็กราคา 5 บาทเท่านั้น (เหมือนพวกหนังสือผี) ซึ่งไม่เคยเห็นที่ไหน

หนังสือที่ขายดีที่สุดในร้าน : ชีวจิต หนังสือจากสำนักพิมพ์หมอชาวบ้าน SHAP

และพวกบันเทิง OOP LISA

คุณหมอจะไม่ซื้อพวกหมอชาวบ้านในขณะที่คนส่วนใหญ่ที่มารพ.ซื้อ หมอจะไปซื้อพวกรถ เกมส์ BOOM เสียมากกว่า ทางพนักงานร้านบอกว่าเจ้าของร้านมีสาขาอยู่ที่หอการค้าและร้านร้มไม้อนุสาวรีย์ด้วยจึงรับหนังสือมาเยอะ บางร้านย่านอนุสาวรีย์ก็มารับหนังสือจากเขาไปขาย ส่วนค่าเช่าไม่ทราบตัวเลขแต่ให้ในนามบริจาคเช่นกัน

- แผงหนังสือบนสถานีรถไฟฟ้า

ชื่อร้าน Faster Book แต่เป็นของบริษัท กานดา ซัพพลาย จำกัด เขตบางนา 02-7446888

การวางหนังสือของ Faster Book ฝั่งขวาจะวางหนังสือดารา หนังสือนิตยสารผู้หญิง ซึ่งเล่มราคาแพงจะวางด้านบนส่วนเล่มบางๆราคาถูกจะวางด้านล่าง ส่วนหนังสือพิมพ์จะวางที่ shelf ด้านหลัง ส่วนหนังสือที่เรียงอยู่ในร้านจะมีหลากหลาย ส่วนใหญ่จะขายยากกว่าด้านหน้า สัปดาห์หนึ่งขายได้แค่ 1-2 เล่มเท่านั้นอาจเพราะตำแหน่งเข้าถึงยากคนมองไม่เห็นและไม่กล้าเรียกให้พนักงานหยิบมาให้อ่านก่อนตัดสินใจซื้อไม่เหมือนด้านหน้าที่เปิดอ่านก่อนได้เลย ส่วนฝั่งซ้ายจะเป็นหนังสือ PC Mobile ผู้จัดการ งาน แม่และเด็ก สุขภาพ บ้านและสวน Room Home จากการสังเกตพบว่าหนังสือที่มีราคาแพงประมาณ 100 บาทกับหนังสือที่คนยังไม่ค่อยรู้จักทางร้านจะนำมาวางโชว์ตรงกลางหน้าร้านพอดีซึ่งเป็นจุดเด่นที่สุดของร้าน ส่วนหนังสือ Computer.Today Camerart Winm@g พวกนี้จะแยกใส่ Shef โชว์ด้านหน้าซ้ายซึ่งเป็นชั้นของ www.manager.co.th และฝั่งขวาก็มี shef ในลักษณะเดียวกันวางโชว์นิตยสารที่มีหน้าปกเป็นดาราสวยๆด้วย

พนักงานร้านสาขาอโศกพูดคุยกับผู้สำรวจอย่างดี พนักงานบอกว่าบริษัทเป็นคนกำหนดตำแหน่งการวางหนังสือมาให้ พนักงานเมื่อมาใหม่ก็จะจัดเรียงตามแถวเดิมทุกวัน ใช้ลักษณะหนังสือแนวเดียวกันก็จะวางไว้ด้วยกัน สลับตำแหน่งได้ แต่จะสลับแถวไม่ได้ >> อ.มาลีอธิบายว่าเพื่อการจดจำตำแหน่ง เวลาคนซื้อมาเลือกซื้อจะได้จำได้ง่ายๆถ้าเปลี่ยนที่บ่อยๆคนซื้อหยิบไม่ถูกหาไม่เจอก็จะเสียยอดขาย

หนังสือขายดีของสาขาอโศก : Creo แพรว ส่วนพวกกล้องจะขายยาก

การเช็คยอดหนังสือพนักงานบอกว่าในเซเว่นจะมีระบบที่เร็วกว่านี้คือแค่ยิงบาร์โค้ตไปที่หนังสือรวมกันทีเดียวกี่เล่มก็ได้มันก็จะนับรวมให้เลยว่าเหลือกี่เล่ม แต่ที่ร้านต้องนั่งนับทีละเล่ม

หนังสือขายดีของสาขาอนุสาวรีย์ : ขายดีพอๆกัน แต่ด้านหลังที่ไม่ได้อยู่ข้างในจะขายยาก ได้แค่สัปดาห์ละ 1-2 เล่มต่อหนึ่งยี่ห้อ ในขณะที่หนังสือที่วางด้านหน้าจะขายได้ยี่ห้อละ 5-6 เล่มต่อสัปดาห์ ที่ขายดีก็พวก Nation มติชน รถupgrade weekly บ้านและสวน บ้านพร้อมอยู่ gossip

- แผงหนังสือในเซเว่น

แผงหนังสือในเซเว่นอาศัยการร่วมแบ่งเปอร์เซ็นหลายๆเจ้าร่วมกัน มีหลายสำนักพิมพ์ที่วางจำหน่าย เช่น Worlkpoint เพชรสีน้ำเงิน Booksmile

เซเว่นที่อยู่ใน รพ.พระมงกุฎ มีหนังสือน้อยมากเป็นช็อปเล็กๆ มีแต่หนังสือพิมพ์บันเทิง นิตยสารดาราเล่มบาง และหนังสือพิมพ์เท่านั้น

เซเว่นใน รพ.ราชวิถี เป็นเซเว่นใหญ่มีหนังสือเยอะ แต่มีแค่ไม่กี่ประเภทซึ่งทางฝ่ายจัดซื้อเป็นคนกำหนดมาแต่ละสาขาขายไม่เหมือนกัน จัดเรียงตามประเภทตามลำดับดังนี้ เมื่อเข้ามาในร้านหน้าร้านก็จะพบกับชั้นของหนังสือพิมพ์ พอถึงชั้นยาวข้างกระจกมีหนังสือเรียงจากบนลงล่างดังนี้

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------กระจก

หนังสือพิมพ์บันเทิง หนังสือแปลก แปลกโลก มติชนสุดสัปดาห์                    ดารา             ดารา

นิตยสารบันเทิงดารา สารคดี A-day Car                            Cleo Fashionreview   ดารา

ทีวีแมกกาซีน ทีวี Gossip Gameonline                                                   mars           ดารา

หนังสือการ์ตูน                                                              มหาสนุก             

หนังสือการ์ตูนสังเกตว่าจะมีแต่หนังสือที่หยิบง่ายแบบซื้อรอฆ่าเวลาไม่ต้องคิดมาก เนื้อหาเบาๆไม่ซีเรียส ไม่มีแนวหนัก และไม่มีหนังสือที่ราคาเกิน 80 เลยที่แพงที่สุดก็มีแค่ Her world ราคา 80 บาท         

เซเว่นตรงหัวมุมอนุสาวรีย์ด้านล่างเซ็นเตอร์วันซึ่งเป็นจุดที่ใกล้ป้ายรถเมล์ มีหนังสือน้อยกว่าเซเว่นใน รพ.ราชวิถีครึ่งหนึ่ง จัดเรียงโดยทางร้านกำหนดมาให้ ส่วนใหญ่เกือบครึ่งเป็นหนังสือของสนพ.เพชรสีน้ำเงินซึ่งเป็นหนังสือเกี่ยวกับโชคลาภ ดวงชะตา ดวงแระจำราศี ซึ่งแยกขายเป็นเล่มละ 1 ราศีก็เลยมีเยอะ

ดารา งาน The First Mobile ตลาดรถ ทีวีพูล Game เคล็ดคาถามหาโชค ของสนพ.เพชรสีน้ำเงินหลายเล่ม

ขายหัวเราะ ซุบซิบ                          a-day    เมาท์ซี่ OOP           

พวกดวงของสนพ.เพชรสีน้ำเงินมีเยอะมาก

และด้านข้างยังมี ศาลาคนเศร้า ปริศนา Reader’digest

พนักงานขายบอกว่าหนังสือขายไม่ดี ผู้สำรวจสังเกตว่าจุดที่วางหนังสือนั้นต่างจากเซเว่นทั่วไปที่วางหนังสือไว้โชว์ติดฝั่งกระจกข้างร้าน เวลาคนยืนอ่านหนังสือก็จะยืนหันหน้าออกนอกร้าน แต่ที่นี่กลับวางบนชั้นที่กลืนไปกับชั้นขายของทั่วไปไม่โดดเด่น หนังสือพิมพ์ขายได้วันละ 7 เล่ม ทีวีพูลหรือบันเทิงได้สัปดาห์ละ 4-5 เล่ม นิตยสารสัปดาห์ละ 2-3 เล่มเท่านั้น

ร้านหนังสือมือสอง

ร้านหนังสือ USED BOOKS มีสองสาขาที่อนุสาวรีย์กับฝั่งตรงข้ามมาบุญครอง ศูนย์ค้าปลีกส่งหนังสือราคา 50% รับซื้อหนังสือมือสอง การ์ตูน (ลิขสิทธิ์...สภาพดี) 30% นิยาย พ็อคเก็ตบุ๊ค ฯลฯ 25% ติดต่อ คุณยอด 02-7322846 , 081-2568500 (แต่พี่เขาจะไม่ค่อยว่างคุยเพราะรับสายลูกค้าสั่งสต็อกตลอดเวลา)

รับซื้อหนังสือทุกประเภท ส่วนใหญ่เป็นพวกนวนิยาย เรื่องสั้น การ์ตูน สนพ.ไยไหม สนพ.นานมีบุ๊ค ความรู้เด็ก ท่องเที่ยว และการ์ตูน สนพ.หมึกจีน จัดวางหนังสือแยกตามสำนักพิมพ์แต่ถ้าลูกค้าเยอะๆก็ไม่มีเวลาจัดก็ต้องวางๆไว้ก่อน ไม่จำกัดราคาเล่มเป็นพันก็มีแต่ขายยาก เมื่อสอบถามเจ้าของร้านถึงที่มาของหนังสือเจ้าของร้านบอกว่าเริ่มแรกติดต่อไปทางเพื่อนที่รู้จักที่ทำงานในสำนักพิมพ์ ร้านหนังสือ แล้วขอซื้อหนังสือเขามาขาย ส่วนช่วงหลังคนรู้จักร้านมากขึ้นและทางร้านติดประกาศรับซื้อหนังสือมือสองก็มีติดต่อเข้ามาเอง เอาของส่วนตัวมาขายมากขึ้น (ราคาที่รับซื้อมาจากสนพ.กับร้านหนังสือไม่สามารถเปิดเผยได้ แต่ถ้าหนังสือนิยมมากราคารับซื้อก็จะสูง) โดยคำนึงถึงประเภทของหนังสือ ราคาหนังสือ และหนังสือน่าจะขายออก เพราะหนังสือพวกนี้ถ้าขายไม่ได้เราก็ต้องเอามา sale หรือเอาไปบริจาค หรือบางส่วนก็เอากลับเข้ามาเก็บในสตอกก่อนแล้วค่อยเอาวนกลับออกไปขายใหม่ อย่างการ์ตูนขายไม่ได้เอามาลดราคาเหลือเล่มละห้าบาทยังไม่มีคนอยากซื้อเลย และความต้องการของลูกค้าคาดเดายาก บางล็อตขายดีมากก็ไปรับมาอีก พอรับมาแล้วกลับขายไม่ได้ก็มี

หนังสือขายดี : นวนิยาย ความรู้เด็ก

ร้านหนังสือดอกหญ้า

จัดวางตำแหน่งหนังสือเป็นระบบมาก และมีป้ายบอกประเภทหนังสือเหมือนอยู่ในห้องสมุด ส่วนพวกหนังสือพิมพ์กับนิตยสารจะวางที่กระจกหน้าร้านเวลาคนเปิดอ่านเลือกหนังสือก็จะหันออกนอกกระจก การวางตำแหน่งผู้สำรวจผ่านไป 2 วันวางเหมือนเดิมเป๊ะ ยี่ห้อไหนอยู่ตรงไหนก็อยู่ที่เดิมไม่เปลี่ยนแปลง การจัดจะจัดตามผู้จัดการร้านแต่ละสาขาซึ่งไม่เหมือนกัน หนังสือมีความหลากหลายมากบางเล่มไม่ค่อยมีขาย เช่น HI (V3) 90 บาท  Glitz&Glam (V1) 125 บาท Hisoparty (V3) 120 บาท

หนังสือที่ขายดีที่สุด : พวกคู่สร้างคู่สม บันเทิง นสพ.

ภายในร้านถัดจากมุมนิตยสารหนังสือพิมพ์จะมีป้ายบอกประเภทหนังสือเรียงลำดับดังนี้

ด้านข้างมี บัญชีการตลาด นิยายไทย โปสเตอร์เพื่อการศึกษา เทปและซีดีการศึกษา บ้านและสวน

ด้านหลัง : ศัพท์ ธรรมมะ ภาษา คอมพิวเตอร์(4ตอนใหญ่) คู่มือสอบบรรจุ คู่มือสอบเข้าเรียนต่อ คู่มือประถม ภาษาไทย เคมีฟิสิกส์/ชีววิทยา คณิตศาสตร์ คู่มือเอนทรานซ์

ด้านตรงกลาง :               ศาสนาปรัชญา

                                    เกษตรกรรม

                                    สุขภาพ

ศิลปะ

ประวัติศาสตร์/วัฒนธรรม                                    

กีฬา

โหราศาสตร์

ท่องเที่ยว

เรื่องสั้น