( ๑ ) ผญา กับ งาน
"ผญา " นับว่าเป็นวรรณกรรมที่ทรงคุณค่า ทางศิลปวัฒนธรรม อันเป็นการสืบทอดวัฒนธรรม ประเพณี และค่านิยมท้องถิ่นของชาวอีสานมาแต่ดั้งเดิม นอกจากนี้ยังเป้นคติเตือนใจให้อนุชนรุ่นหลัง ได้นำมาประยุกต์ใช้ในการครองตน ครองคน และครองงาน ให้ทันสมัยกับยุคปัจจุบันได้เป็นอย่างดี (ผญา : มรดกอีสานเล่ม 3 : อ.สวิง บุญเจิม) เช่น
1. การครองตน ในการครองตนคนอีสานจะให้ความเคารพผู้อาวุโส มีความอ่อนน้อมถ่อมตน เชื่อฟังบิดา มารดา พี่ และผู้เฒ่า แม้ได้ดีมีชื่อเสียง ก็ไม่ลืมท้องถิ่นของตนเอง ทุกเทศกาลไม่ว่าเทศกาลปีใหม่ ตรุษจีน สงกรานต์ เข้าพรรษา ออกพรรษา คนอีสานแม้จะอยูไกลแค่ไหนจะต้องกลับมาเยี่ยมบ้าน จึงทำให้ถนนทุกสายที่มุ่งสู่อีสาน รถจะติดยาวเหยียด ดังคำผญาที่ว่า
"คันเจ้าได้ขี่ช้างกั้งฮ่มเป็พญา อย่าสิลืมเสนาผู้แห่นำตีนช้าง "
2. การครองคน ในการปฎิบัติงาน นอกจากเราจะประพฤติตนเป็นคนดีมีศีลธรรมแล้ว ก็จะต้องมีความรัก ความสามัคคี เป็นน้ำหนึ่งใจเดียวกัน ไม่เล่นการเมือง ไม่แบ่งเป็นก๊วน เป็นก๊ก เป็นฝ่าย เป็นกลุ่มธรรม กลุ่มอธรรมในหน่วยงาน เพราะงานทุกอย่างจะสำเร็จได้ ต้องมีทีมงานเหมือนดังผญาที่ว่า
" คันเจ้าเป็นพญาแล้ว อย่าลืมไพร่เสนา บาดห่าสงครามมา สิเพิ่งคนทั้งค่าย นั่นเด.."
3. การครองงาน คนอีสานโดยบุคคลิกลักษณะแล้ว เป็นคนมีความมานะอดทน เลือดนักสู้ หนักเอา เบาชอบ หลังสู้ฟ้า หน้าสู้ดิน กินง่าย นอนง่าย งานไหนใครไม่ทำ อีสานลุย ตึกรามบ้านช่องในเมืองกรุง ถนนหนทางอันยาวไกล รถเมล์ รถไฟ ใต้ดิน บนดิน คนอีสานทั้งนั้นเป็นคนสร้าง เหมือนดังผญาที่ว่า
" ใจประสงค์แล้ว เมืองแก้วกะด้นฮอด ใจประสงค์ยอดแก้ว ในถ้ำกะก่นหา "
" ตกกะเทินว่าได้สู้ บ่มีถอยให้เขาด่า นับแต่เมื้อสิย่างไปหน้า สิถอยก้นนั่นอย่าหวัง "
ชาวอีสานแม้จะไปอยู่ถิ่นฐานใด ความเป็นลูกอีสานยังซึมซาบอยู่กลับสายเลือด เสียงแคน เสียงหมอลำ กลิ่นปลาร้า ส้มตำ ข้าวเหนียว ไก่ปิ้ง แว่วเสียง และกลิ่นยังโชยมาตามสายลมในทุกที่ ทุกสถาน ในโลกใบนี้
ความเห็น (12)
-
แวะมาเยี่ยมค่ะ
- สวัสดีค่ะ
- แวะมาทักทายค่ะ
- ยอมรับตรง ๆ ว่าไม่เคยได้เห็นหรือได้ยินชื่อหนังสือเล่มนี้เลย
- ขอบคุณสำหรับความรู้ที่นำมาแบ่งปันกันนะคะ
(ขอก่อกวนบ้างนะครับ)
ใครจะรู้บางเล่าว่า "ผญา" เป็นภาษาไทยดั้งเดิมที่มีใช้กันมาแต่โบราณ แต่ยุคหลังไทยนิยมใช้ภาษาบาลี-สันสกฤตมากกว่า
ผญา เป็นคำที่แผลงมาจากคำว่า ปรัชญา ฉะนั้น ผญาอีสาน ผะหยาเหนือ จึงเป็นถ้อคำที่เป็นปรัชญาเหมาะแก่การจดจำและนำไปเป็นคติเตือนใจได้ทุกอย่าง เช่น สอนให้กตัญญู รู้คุณบิดามารดา
ความว่า
"พ่อแม่เฒ่า
เลี้ยงเฮามาก่อน
เลี้ยงลูกได้ใหญ่ญ้อน
เสมอหน้าพ่ำตา
คันเพิ่นเลี้ยงใหญ่แล้ว
เฮาควรตอบแทนคุณ
คอยอุดหนุดการงาน
เปลี่ยนมือแทนท่าน
ดำรงไว้วงศ์ตระกูลพ่อแม่
ประพฤติดีที่แท้
จั้งสิได้สืบมูล"
=พ่อแม่ที่แก่เฒ่านั้นท่านเลี้ยงลูกให้ใหญ่โตได้ทุกคน ครั้นเมื่อท่านเลี้ยงเราจนเติบโตแล้วเราก็ควรตอบแทนบุญคุณด้วยการช่วยงานท่านและทำงานหาเลี้ยงท่านแทน การประพฤติดีเช่นนี้จึงจะได้รับมรดกอันล้ำค่าจากท่าน
- ขอบคุณคุณbright Lil
- ขอให้มีความสุขทุก ๆ วัน นะครับ
สวัสดีค่ะ
- นับเป็นภูมิปัญญาด้านวรรณกรรม
- ที่มีคุณค่าควรแก่การอนุรักษ์นะคะ
- เคยพบว่ามีบางครอบครัวในอิสานสอนให้ลูกพูดภาษา ไทยกลาง
- น่าเสียโอกาสของเด็ก ๆ นะคะ
- ขอบคุณLovefull
- หนังสือที่อ้างถึงผมได้มาจากจังหวัอุบลฯ
- คิดว่าท่านพิมล ทองจันทร์ น่าจะมี
- ขอให้มีความสุขทุกวันครับ
- ขอบคุณคุณพิมล
- ยินดีที่เพิ่มเติมให้ ผญาจะได้คงอยู่กัลอนุชนรุ่นหลังต่อไป
- ขอให้มีความสุขทุกวันครับ
- สวัสดีครับครูคิม
- เพิ่งไปอิ่มบุญมากับคำขอบคุณที่ได้รับ
- ขอให้มีความสุขในการทำความทุกครั้งครับ
- สวัสดีค่ะ
- พญา อีสานบ้านเฮานี่ม่วนเด๋คะ
- ให้ข้อคิดให้เฮาเฮียนฮู้
- จะได้ยินบ่อยๆในพิธีพราหมณ์ นะคะ
- ขอบคุณค่ะ
- สวัสดีครูเทียนน้อย
- เพิ่งไปดูเล่นข่วงมาเช่นกัน
- เป็นเรื่องที่นำเสนอดีมากครับ
- ขอให้มีความสุขในทุกวัน
- สวัสดีครูเทียนน้อย
- เพิ่งไปดูเล่นข่วงมาเช่นกัน
- เป็นเรื่องที่นำเสนอดีมากครับ
- ขอให้มีความสุขในทุกวัน
สุดสวย คนอุดร
อยากได้ ผญา วันเกษียณนะคะ รบกวนหน่อยนะคะ แม้อายุยังน้อยก็ชอบผญาคะ