ใบความรู้เรื่องนามานุกรม

วิชาการใช้ห้องสมุด ท 40216

นามานุกรม(Directories)

นามานุกรมเป็นหนังสืออ้างอิงประเภทให้คำตอบทันที (Ready Reference) ที่ผู้ใช้ห้องสมุดต้องการใช้บ่อยที่สุด โดยเฉพาะอย่างยิ่งในห้องสมุดประชาชน ทั้งนี้ก็เพราะว่า ในชีวิตประจำวันนั้นบุคคลในทุกวงการมีการติดต่อสื่อสารกันบ่อยๆ ดังนั้น จึงจำเป็นที่จะต้องมีคู่มือสำหรับใช้ค้นหาชื่อ ตำแหน่ง สถานที่อยู่ เขตไปรษณีย์ เบอร์โทรศัพท์ ตลอดจนรายการจำเป็นอื่นๆ ของบุคคล หน่วยงาน ห้างร้าน บริษัท และองค์การต่างๆ คู่มือที่มีประสิทธิภาพสำหรับค้นข้อมูลในเรื่องเหล่านี้ก็คือ นามานุกรม

ความหมายของนามานุกรม

นามานุกรม เรียกอีกชื่อหนึ่งว่า “ทำเนียบนาม” แปลมาจากคำภาษาอังกฤษว่า “Directory” ซึ่งมีความหมายตามที่ปรากฏใน ALA Glossary of Library and Information Science ดังนี้

นามานุกรม คือ รายการเกี่ยวกับบุคคลหรือหน่วยงานที่นำมาจัดเรียงลำดับอย่างเป็นระเบียบ โดยทั่วไปจะเรียงตามลำดับอักษร แต่ละรายการจะให้ชื่อ ที่อยู่ ตำแหน่งงานของบุคคลและให้ชื่อ ที่อยู่ของหน่วยงานต่างๆ

นามานุกรม คือ หนังสือที่ให้รายชื่อบุคคล รายชื่อขององค์การ ห้างร้าน หรือรายชื่อของสถาบันต่างๆ โดยมีการจัดเรียงรายชื่ออย่างมีระเบียบ อาจจัดตามลำดับอักษร จัดตามลำดับชั้นหน้าที่การงาน จัดตามประเภทของกิจกรรมหรือจัดแบบอื่น ๆ

นามานุกรม คือ หนังสือที่รวบรวมรายชื่อบุคคลหรือรายชื่อองค์การ มีการจัดระบบเพื่อความสะดวกในการค้นหา โดยทั่วไปมักจะเรียงตามลำดับอักษรหรือชั้น ให้ชื่อบุคคล ชื่อองค์กร ที่อยู่ สถานที่ทำงาน หน้าที่ หรือรายละเอียดอื่น ๆ ที่จำเป็น

วัตถุประสงค์ของนามานุกรม

วัตถุประสงค์โดยทั่วไปของนามานุกรมนั้น วิลเลียม เอ แคทส์ ได้เสนอแนะไว้ดังนี้

1.เพื่อใช้ค้นหาที่อยู่และเบอร์โทรศัพท์ของบุคคลและหน่วยงาน

2. เพื่อใช้หาข้อมูลที่ถูกต้องเกี่ยวกับชื่อเต็มของบุคคล ห้างร้าน และองค์การ

3. เพื่อใช้ค้นหาข้อมูลเกี่ยวกับลักษณะพิเศษของผลิตภัณฑ์ อุตสาหกรรม และบริการ

4. เพื่อใช้ค้นหาชื่อประธานบริษัท หัวหน้าสถานศึกษา ผู้รับผิดชอบของหน่วยงานและอื่นๆ

นอกจากวัตถุประสงค์ทั่วไปทั้ง 4 ประการดังกล่าวแล้วในบางโอกาสเราสามารถใช้นามานุกรมเพื่อค้นหาข้อมูลเกี่ยวกับชีวประวัติในปัจจุบัน ตำแหน่งผู้บริหารปัจจุบันของบริษัทและหน่วยงาน ตัวอย่างเช่น ชื่อประธานบริษัท บางครั้งยังสามารถใช้ค้นหาข้อเท็จจริงเกี่ยวกับประวัติและข้อมูลสถิติของสถาบัน บริษัท ห้างร้าน พรรคการเมือง ในเรื่องเกี่ยวกับประวัติการจัดตั้ง และจำนวนสมาชิก เป็นต้น

ประโยชน์ของนามานุกรม

นามานุกรม เป็นหนังสืออ้างอิงที่มีประโยชน์ในฐานะเป็นคู่มือค้นหาข้อเท็จจริงในเรื่องดังต่อไปนี้ คือ

1. ชื่อบุคคลและสถานที่อยู่

2. ชีวประวัติที่ทันสมัย เช่น ตำแหน่งหน้าที่ในปัจจุบัน

3. ชื่อหน่วยงาน องค์การต่างๆ และสถานที่ตั้ง

4. เรื่องราวเกี่ยวข้องกับหน่วยงาน องค์การนั้น ๆ เช่น ปีที่จัดตั้ง จำนวนสมาชิก จำนวนบุคลากรของหน่วยงาน วัตถุประสงค์และหน้าที่ กิจกรรมและสถิติในด้านต่างๆ

5. ใช้ประโยชน์ในการคัดเลือกและรวบรวมรายชื่อห้างร้าน บริษัท หน่วยงาน สมาคม ฯลฯ พร้อมทั้งสถานที่ตั้ง เพื่อการติดต่องานธุรกิจการค้าหรือการติดต่อเพื่อจุดมุ่งหมายอย่างใดอย่างหนึ่ง

จะเห็นได้ว่า หนังสือนามานุกรมเป็นแหล่งข้อมูลที่มีประโยชน์ต่อการติดต่อสื่อสารในชีวิตประจำวันของบุคคลทุกคน และของหน่วยงานทุกหน่วยงาน ทั้งที่เป็นของรัฐบาลและของเอกชน

ประเภทของนามานุกรม

การแบ่งประเภทของนามานุกรมนั้น พิมลวรรณ ประเสริฐวงษ์ เรพเพอร์ ได้แบ่งไว้เป็น 5 ประเภท คือ

1. นามานุกรมท้องถิ่น(Local Directories)

2. นามานุกรมสถาบัน (Institutional Directories)

3. นามานุกรมรัฐบาล (Government Directories)

4. นามานุกรมบุคคลในอาชีพใดอาชีพหนึ่ง (Professional Directories)

5. นามานุกรมด้านธุรกิจการค้า (Trade and Business Directories)

การนำเสนอรายละเอียดในที่นี้จะได้กล่าวถึงนามานุกรมทั้ง 5 ประเภท คือ

1.นามานุกรมท้องถิ่น เป็นนามานุกรมที่จัดทำขึ้นในท้องถิ่นต่างๆ เช่น สมุดโทรศัพท์ของเมืองนั้นๆ ของจังหวัด ของรัฐ หรือของภาค ทำเนียบนามโรงเรียนในท้องถิ่น ในจังหวัดเขตการศึกษา เป็นต้น

2.นามานุกรมสถาบัน เป็นนามานุกรมที่รวบรวมรายชื่อของสถาบัน สมาคม มูลนิธิ โรงพยาบาล พิพิธภัณฑ์ ห้องสมุด และองค์การ เช่น ทำเนียบวัดแห่งประเทศไทย รวม 76 จังหวัด

3.นามานุกรมรัฐบาล เป็นนามานุกรมที่รวบรวมรายชื่อที่อยู่ของหน่วยงานของรัฐบาล เช่น ทำเนียบข้าราชการกระทรวงศึกษาธิการ

4.นามานุกรมบุคคลในอาชีพใดอาชีพหนึ่ง เป็นนามานุกรมที่รวบรวมรายชื่อบุคคลในอาชีพต่างๆ นามานุกรมแต่ละเล่มมักรวบรวมรายชื่อบุคคลในอาชีพใดอาชีพหนึ่งโดยเฉพาะ เช่น ทำเนียบสมาชิกสมาคมแพทย์ ทำเนียบนามนักวิจัยการศึกษา

5.นามานุกรมด้านธุรกิจการค้า เป็นนามานุกรมที่รวบรวมรายชื่อบริษัท โรงงานอุตสาหกรรม ธุรกิจการค้า จัดทำขึ้นเพื่ออำนวยความสะดวกในการติดต่อและประสานงาน เช่น ทำเนียบโรงงานอุตสาหกรรม

นอกจากนี้ผู้ใช้ยังสามารถค้นหาชื่อและที่อยู่ของบุคคลและหน่วยงานได้จากหนังสืออ้างอิงประเภทอื่นๆ ที่มีภาคหนึ่งเป็นนามานุกรม คือ

หนังสือรายปี เช่น The World Almanac, Whitaker’s Almanac มีนามานุกรมของสถาบัน สมาคม หน่วยงานต่างๆ และประวัติบุคคลสำคัญโดยย่อ

สารานุกรม ให้เรื่องราวของ สถาบัน สมาคม และบุคคลสำคัญ

อักขรานุกรมภูมิศาสตร์ หนังสือนำเที่ยว หนังสือแผนที่ ล้วนให้ความรู้เกี่ยวกับที่ตั้งและความสำคัญของชื่อเมือง สถาบัน พิพิธภัณฑ์ บริษัท ห้างร้าน โรงงานอุตสาหกรรม เป็นต้น

สิ่งพิมพ์รัฐบาล จัดพิมพ์โดยกระทรวง ทบวง กรม กอง ล้วนให้ความรู้เกี่ยวกับหน่วยงานในสังกัดและชื่อของเจ้าหน้าที่ของหน่วยงานแต่ละแห่ง ใช้ค้นคว้าอ้างอิงได้ดี

นามานุกรมที่ควรรู้จัก

โทรศัทพ์แห่งประเทศไทย, องค์การ. สมุดรายนามผู้ใช้โทรศัพท์. กรุงเทพฯ :ชินวัตรไดเร็คทอรีส์ จำกัด,

2535.

เป็นหนังสือนามานุกรมที่ใช้กันแพร่หลายมากที่สุด ให้รายชื่อบุคคล หน่วยงาน/องค์การ ทั้งของรัฐและรัฐวิสาหกิจ สมาคม มูลนิธิ และบริษัทห้างร้านที่ใช้โทรศัพท์ขององค์การโทรศัพท์แห่งประเทศไทย

หนังสือนามานุกรมชุดนี้แบ่งออกเป็น 6 เล่ม แยกตามเขต / ภาค ต่างๆ ของประเทศไทย ได้แก่

1) สมุดรายนามผู้ใช้โทรศัพท์เขตโทรศัพท์นครหลวง(กรุงเทพมหานคร นนทบุรี ปทุมธานี สมุทรปราการ)

2) สมุดโทรศัพท์หน้าเหลืองเขตโทรศัพท์นครหลวง (Yellow Pages)

3) สมุดรายนามผู้ใช้โทรศัพท์เขตภาคกลาง

4) สมุดรายนามผู้ใช้โทรศัพท์เขตภาคเหนือ

5) สมุดรายนามผู้ใช้โทรศัพท์เขตภาคใต้

6) สมุดรายนามผู้ใช้โทรศัพท์เขตภาคตะวันออกเฉียงเหนือ

สรุป

นามานุกรม ให้ข้อเท็จจริงเกี่ยวกับ ชื่อบุคคล หน่วยงาน องค์กร ฯลฯ พร้อมทั้งสถานที่อยู่ จัดเรียงรายการต่างๆ ตามลำดับอักษรหรือตามหมวดหมู่ เพื่อช่วยในการค้นหาให้สะดวกยิ่งขึ้น