เด็กปฐมวัย : เรียนรู้อย่างอิสระ
เรียนรู้อย่างอิสระในเด็กปฐมวัย
ความเป็นอิสระในการเรียนเป็นอย่างไร ผู้เขียนขอนำคำอธิบายของกฤษณมูรติ นักปราชญ์ชาวอินเดียที่ได้รับการยกย่องจากคนทั่วโลก ท่านได้อธิบายถึงความอิสระของโรงเรียน ที่ท่านจัดตั้ง คือ เป็นสถานที่ที่ใช้บรรยากาศปลอดโปร่งเป็นอิสระที่ผู้ให้การศึกษาและผู้รับการศึกษาเรียนรู้ไปด้วยกัน เมื่อมีความรู้สึกปลอดโปร่งเป็นอิสระเท่านั้น จนคนเราจึงมีศักยภาพ ที่จะเรียนรู้ อิสรภาพไม่ได้หมายถึงว่าทำอะไรได้ตามอำเภอใจ เพราะแท้จริงแล้วคนเราไม่เคยทำอะไรที่ชอบได้อย่างเต็มที่ ความพยายามทำอะไรตามใจชอบนั้นถือเป็นอิสรภาพส่วนบุคคล ซึ่งเป็นที่มาของนานาปัญหา ความทุกข์ และความสับสนวุ่นวายในสังคมแต่อิสรภาพในความหมายของกฤษณมูรตินั้นคือ การที่จิตไม่หมกมุ่นวุ่นวายอยู่กับสิ่งใด เรื่องใด หรือกิจธุระใด ทำให้จิตปลอดโปร่ง มีเวลาไม่จำกัดเพื่อเฝ้าสังเกตสิ่งที่กำลังเกิดขึ้นภายในและรายรอบตัว เป็นอิสระที่จะฟังและดูอย่างกระจ่างแจ้ง หากกลับมามองการเรียนรู้อย่างอิสระของเด็กปฐมวัย ไม่ใช่ปล่อยให้เด็กทำอะไรอย่างอิสระ ตามใจตัวเอง แต่ก็ไม่ใช่ให้เด็กอยู่ในกรอบที่ไม่สามารถพิจารณาการคิดอะไรใด ๆ ทั้งสิ้น ฉะนั้นเส้นของความพอดีเป็นสิ่งที่ยาก ครูที่ดีจะต้องมีความรู้ความเข้าใจและคอยอบรมเลี้ยงดูเด็กปฐมวัยให้เติบโตอย่างเป็นมนุษย์ที่เต็ม
ครูในความหมายของกฤษณมูรติคืองานอันศักดิ์สิทธิ์และประเสริฐสุด ครูปฐมวัยถือเป็น ผู้ที่วางรากฐานในการเรียนรู้ให้เด็ก การจัดกิจกรรมการเรียนรู้ให้แก่เด็ก ครูต้องมีความรู้เกี่ยวกับพัฒนาการของเด็ก เข้าถึงพัฒนาการตามวัยของเด็ก ต้องรู้สาระหลักสูตร กระบวนการเรียนรู้ของเด็ก กลยุทธการสอน วิธีประเมินภาพการเรียนรู้ของเด็กและแนวทางพัฒนาในอนาคต รวมถึงต้องมีความรู้พื้นฐานเกี่ยวกับครอบครัว ชุมชน และวัฒนธรรมของเด็ก ความคาดหวังของ ครอบครัวและชุมชน ผสมผสานกับความรู้ทางวิชาชีพครูเพื่อจัดการเรียนรู้ที่สอดคล้องกับพัฒนาการของเด็ก เมื่อครูปฐมวัยมีความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการจัดกิจกรรมการเรียนรู้ดังกล่าวแล้ว ลักษณะของกิจกรรมต้องสร้างเสริมปัญญา และความรู้สึกที่ดีในการเรียนให้กับเด็กปฐมวัย คือ จะต้องเป็นกิจกรรมที่
1. เรียนรู้แบบปฏิบัติการคิด โดยลักษณะของกิจกรรมต้องกระตุ้นให้ผู้เรียนลงมือปฏิบัติ หยิบ จับ สัมผัส และคิด
2. กระตุ้นให้แสดงออก โดยการบอกได้ว่าพบอะไรจากการเรียน สื่อสารให้ผู้อื่นรู้ได้
3. เป็นการเรียนรู้แบบร่วมมือ หมายถึงการได้เรียนรู้จากกลุ่มโดยกลุ่ม และช่วยเหลือจากกลุ่ม
4. เด็กเรียนรู้ด้วยการค้นพบจากกิจกรรมที่เด็กปฏิบัติ
5. เรียนแล้วมีความก้าวหน้าตามจุดประสงค์
ลักษณะของกิจกรรมที่กล่าว ครูเป็นผู้อำนวยการให้เกิดขึ้นและครูจะต้องทำตัวเป็นกัลยาณมิตรกับเด็ก เห็นความสำคัญและเห็นคุณค่าในตัวของเด็กแต่ละคน ไม่มีความรู้สึกว่าครูเหนือกว่าเด็ก ที่สำคัญให้เด็กปฐมวัยเกิดความรู้สึกอิสระในการเรียนรู้สิ่งที่ทำให้เด็กมีความรู้สึก อิสระในการเรียนรู้ คือ การขจัดความกลัวต่าง ๆ ให้ออกจากตัวเด็ก ไม่ว่าจะเป็นการกลัวครูตีหรือดุ กลัวแพ้เพื่อน กลับตอบผิด ทำงานไม่ถูกต้อง ฯลฯ ดังนั้นกิจกรรมที่ครูจัดในแต่ละวัน ครูต้องระลึกเสมอว่า การให้อิสระในการเรียนรู้แก่เด็กเป็นอย่างไรและมีความสำคัญอย่างไร ดังเช่นกิจกรรมสร้างสรรค์ เด็กบางคนวาดภาพระบายสีท้องฟ้าด้วยสีน้ำตาลหรือดำครูก็จะ ดุเด็กว่าท้องฟ้าทำไมไม่ใช้สีฟ้า ให้กลับไประบายใหม่ หากครูถามเด็กก่อนว่าทำไมระบายสีอย่างนั้นล่ะ แทนที่จะบอกว่าท้องฟ้าต้องสีฟ้าเท่านั้น เด็กอาจตอบว่าเขากำลังวาดท้องฟ้าในขณะเกิดพายุก็ได้ ซึ่งไม่ใช่สิ่งที่ผิด เมื่อเขาระบายสีท้องฟ้าด้วยสีน้ำตาลหรือดำ หรือในช่วงกิจกรรมวงกลม เป็นช่วงที่ครูให้เด็กได้ร่วมแสดงความคิดเห็น ร่วมอภิปราย ครูไม่ใช่มีหน้าที่ตัดสินว่าคำตอบเด็กคนใดผิดหรือถูก ครูต้องคอยกระตุ้นให้กำลังใจเด็กในการตอบคำถาม และให้เด็กเรียนรู้วิธีคิดคำถามหนึ่งไม่ใช่มีสองคำตอบคือ ผิดกับถูก เท่านั้น คำตอบมีหลากหลายแล้วแต่เหตุผลของเด็กแต่ละคน ซึ่งนำมาเปรียบเทียบกันไม่ได้ ที่ยกตัวอย่างมาเป็นเพียงส่วนน้อยนิด การเรียนรู้ของเด็กปฐมวัยมีมากมาย การที่ครูปฐมวัยรู้ความหมายของการเรียนรู้อย่างอิสระที่แท้จริงจะทำให้เด็กได้รับการพัฒนาสิ่งที่เป็นรากฐานของชีวิต ซึ่งพอจะกล่าวได้ดังนี้
1. พัฒนากระบวนการคิด เรียนรู้การคิด ไม่ใช่สนใจเพียงที่จะคิดเท่านั้น
2. มีความสนใจใฝ่รู้ที่จะแสวงหาสิ่งต่าง ๆ
3. รู้จักการแสดงออกในลักษณะต่าง ๆ ที่เหมาะสม
4. มีความช่วยเหลือซึ่งกันและกัน และเอื้ออาทรกัน
ทั้งหมดนี้เป็นพื้นฐานในการที่จะทำให้ชีวิตมีความก้าวหน้าในอนาคตเพราะเขาจะต้อง ก้าวไปจากห้องแคบ ๆ ไปสู่โลกกว้างข้างนอกต่อไป
ความเห็น (5)
สวัสดีค่ะ มีประโยชน์มากค่ะ จะเข้ามาอ่านอีกครั้งค่ะ
นวียา สืบทอง
ความเป็นอิสระในการเรียนสำหรับเด็กมในวัยนี้ เป็นสิ่งที่มีความสำคัญ เพราะเด็กในวัยนี้ จำเป็นที่จะต้องมีความเป็นอิสระเพราะ หากเราปิดกั้นความคิดของเด็ก และไม่มีการเปิดกว้างจะเป็นการสร้างความกดดันให้เด็กส่งผลกระทบต่อการเรียนรู้ บทความนี้มีประโยชน์มากๆๆค่ะ
ghgghjhjhjk
iluiolhjkugjh
iilhjkhujijyujuhhfthgyhjyu
ธนพรรธ ศรีสมุทร
ดิฉันเห็นด้วยกับการที่ให้เด็กปฐมวัยเรียนรู้อย่างอิสระ เพราะเป็นการส่งเสริมให้ เด็กคิดสร้างสรรค์ และในการจัดกิจกรรมการเรียนรู้เพื่อให้เด็กเิกิดการเรียนรู้อย่างอิสระ ครูควรให้คำแนะนำกับเด็กด้วย