เสวนาครูติดแผ่นดินเพื่อการพัฒนาส้มโอที่อำเภอมโนรมย์ครั้งที่ 2

ถ้าจะสร้างกลุ่มให้ยั่งยืนเราจะต้องพัฒนาจากความต้องการและแรงศรัทธาของชุมชน ดังนั้นอาจจะพัฒนาจากเล็กไปหาใหญ่ตรงตามสุภาษิตจีนที่ว่า “สร้างกระต๊อบก่อนสร้างตึก”

การพัฒนาการผลิตส้มโอขาวแตงกวาจะต้องดำเนินการจัดการความรู้การผลิตที่สามารถลดต้นทุนการผลิตและสามารถผลิตส้มโอได้อย่างมีประสิทธิภาพ ซึ่งความรู้นั้นได้จากครูติดแผ่นดินซึ่งเป็นเกษตรกรที่มีความรู้ ความสามารถในการผลิตส้มโอ และนำความรู้นั้นผสมผสานกับความรู้ด้านวิชาการจากเจ้าหน้าที่ส่งเสริมการเกษตรและเจ้าที่ที่จากหน่วยงานต่างๆ ที่เกี่ยวข้อง เช่น อำเภอมโนรมย์ได้ คัดเลือกครูติดแผ่นดินส้มโอจำนวน 9 รายเพื่อการร่วมกันพัฒนาการผลิตส้มโอและถ่ายทอดความรู้สู่เพื่อนเกษตรกร แต่จากการดำเนินงานแม้ว่าจะมีผู้เข้าร่วมไม่ได้ตามเป้าหมายที่วางไว้คือ มีเกษตรกรเข้าร่วมจำนวน 20 ราย แต่จากการเสวนาในครั้งแรกจึงรับรู้ได้ว่า ถ้าจะสร้างกลุ่มให้ยั่งยืนเราจะต้องพัฒนาจากความต้องการและแรงศรัทธาของชุมชน ดังนั้นอาจจะพัฒนาจากเล็กไปหาใหญ่ตรงตามสุภาษิตจีนที่ว่า “สร้างกระต๊อบก่อนสร้างตึก”

การเสวนาครูติดแผ่นดินที่อำเภอมโนรมย์ครั้งที่ 2 ประกอบไปด้วย

ที่	ชื่อ- สกุล	ตำแหน่ง
1	นายตรัยมารถ กรียาอาภรณ์	เกษตรอำเภอมโนรมย์
2	นายสมบัติ ทนงจิตรไพศาล	นักวิชาการส่งเสริมการเกษตร 5
3	นางสาวสุภาวดี บุญประสิทธิ์	นักวิชาการส่งเสริมการเกษตร 6ว
4	นายสายชล ปิ่นนาค	เจ้าพนักงานการเกษตร จากสถานีพัฒนาที่ดินชัยนาท
5	นายณรงค์ กรุดเจียม	ครูติดแผ่นดิน(ส้มโอ)
6	นางสุกัญญา เกตุเส็ง	ครูติดแผ่นดิน(ส้มโอ)
7	นายสุรินทร์ เอี่ยมพันธ์	ครูติดแผ่นดิน(ส้มโอ)
8	นายกุหลาบ เนียมดอกไม้	ครูติดแผ่นดิน(ส้มโอ)
9	นายณัฐพล แก้วขำ	ครูติดแผ่นดิน(ส้มโอ)
10	นายชัด ขำเอี่ยม	นักวิชาการส่งเสริมการเกษตร 7ว

ขั้นตอนการเสวนา

1. เดินสำรวจสวนส้มโอในพื้นที่ 5 ไร่ของนายณัฐพล แก้วขำ ค้นหาปัญหาการปลูก พบว่าดินมีลักษณะเหนียว ขาดความอุดมสมบูรณ์ ส้มโอขาวแตงกวาเจริญเติบโตชา และบางต้นแคระแกร็น จึงนำปัญหานี้เป็นประเด็นเสวนา ในครั้งนี้

2. นายตรัยมารถ กรียาอาภรณ์ เปิดเวทีเสวนาว่า ผู้ว่าราชการจังหวัดชัยนาท ได้มีนโยบายที่จะเพิ่มพื้นที่การปลูกส้มโอขาวแตงกวา ดังนั้นจึงขอให้เวทีการเสวนาครูติดแผ่นดิน เป็นเวทีแลกเปลี่ยนเรียนรู้ร่วมกันของเกษตรกรและเจ้าหน้าที่ พร้อมนำความรู้เผยแพร่สู่เกษตรกรอื่นๆ เพื่อพัฒนาการผลิต และขยายพื้นที่ปลูก ต่อไป

3. นายสมบัติ ทนงจิตรไพศาล เสวนาว่าการผลิตส้มโอขาวแตงกวา จะต้องเลือกพื้นที่ที่เหมาะสม การเลือกพันธุ์ที่ดี และการจัดการที่ดี

4. นายสายชล ปิ่นนาค กล่าวถึง ลักษณะดินและการปรับปรุงบำรุงดินว่า ดินที่ปลูกในพื้นที่ตำบลศิลาดานเป็นดินชุดดินที่ 4 เกิดจากตะกอนของดินที่ถูกน้ำพัดพามาจึงมีลักษณะเนื้อดินแน่น เมื่อดินแห้งแล้วจะเกาะตัวแน่นแตกละแหงส่งผลให้รากส้มโอขาด ดังนั้นจึงต้องปรับปรุงบำรุงดิน ก่อนอื่นควรนำดินเข้าตรวจวิเคราะห์เพื่อทราบถึงคุณสมบัติของดิน ความเป็นกรดเป็นด่าง จะสามารถจัดการดินและพืชได้อย่างถูกต้องและมีประสิทธิภาพ โดยขุดลึกประมาณ 24 เซนติเมตร ก่อนปาดดินหน้าตัดด้านข้างนำดินเก็บไว้และเก็บให้ทั่วแปลง นำไปผึ่งลมให้แห้งบดคลุกเตล้าให้ทั่ว ก่อนนำดินให้ได้น้ำหนัก 1 กิโลกรัมส่งตรวจวิเคระห์ สำหรับการปรับปรุงบำรุงดิน ควรดำเนินการดังนี้

1) การผลิตปุ๋ยจานด่วน โดยเตรียมวัสดุดังนี้

- แกลบดิบ 3 กระสอบ เพื่อเพิ่มอินทรียวัตถุ และมีซิลิก้าสูงช่วยสร้างผนักเซลของพืชแข็งแรงทดทานต่อโรคและแมลง

- แกลบดำ 3 กระสอบ เกิดช่องว่างที่อาศัยของจุลินทรีย์ และปรับสภาพความเป็นกรดเป็นด่าง

- มูลสัตว์ 10 กระสอบ เพิ่มอินทรียวัตถุให้แก่ดิน

- น้ำหมักชีวภาพ 4-5 ลิตร เพื่อเพิ่มธาตุอาหารและเพิ่มจุลินทรีย์

- สารเร่ง พ.ด. 1 และ พ.ด.3 อย่างละ 1 ซอง เพื่อเพิ่มจุลินทรีย์ เร่งการย่อยสลาย กลายเป็นปุ๋นอินทรีย์ได้เร็วขึ้น

- กากน้ำตาล 1-2 กิโลกรัม

วิธีทำ เลือกสถานที่ในที่ร่ม นำวัสดุต่างๆ ผสมกัน ก่อนที่จะนำสารเร่ง พ.ด. 1 และ พ.ด.3 ละลายน้ำ ผสมกากน้ำตาล ราดรดลงบนกองปุ๋ยให้พอชุ่ม ไม่แฉะเกินไป ปรับกองเป็นสี่เหลี่ยมไม่สูงเกินไป คลุมด้วยกระกอบป่าน หมักทิ้งไว้ สังเกตว่าใช้ได้หรือยังคือใช้มือซุกเข้าในกองปุ๋ยจะไม่มีความร้อน สามารถนำไปใช้ปรับปรุงบำรุงดินโดยหว่านรอบทรงพุ่มของส้มโอ

1) การปรับปรุงดินด้วยปุ๋ยพืชสด เพื่อปรับโครงสร้างของดิน เนื่องจากในพื้นที่ส่วนใหญ่มีส้มโอที่โตแล้วเกษตรกรที่ต้องการจะให้มีผลผลิตจำนวนมากต้องใส่ปุ๋ยเคมีจำนวนมาก ส่งผลให้มีต้นทุนการผลิตที่สูง แนวทางแก้ไขจะต้องปลูกปุ๋ยพืชสดจะได้ทั้งราก ลำต้นและใบ โดยปลูกปอเทือง เมื่อโตแล้วจึงตัดนำลำต้นและใบคลุมดิน เพื่อกลายเป็นปุ๋ยปรับปรุงดินต่อไป

2) การปลูกแฝกรอบทรงพุ่ม เนื่องจากดินเหนียว เมื่อปลูกหญ้าแฝกแล้วรากจะลงลึกชอนไชลงดิน ส่งผลให้โครงสร้างของดินการระบายน้ำ การถ่ายเทธาตุอาหารของดินจะดีขึ้น

จากการเสวนาแลกเปลี่ยนเรียนรู้ ส่วนใหญ่จะเป็นการสะท้อนถึงปัญหาของเกษตรกรในการปลูกส้มโอขาวแตงกวา เมื่อได้รับทราบข้อมูลแล้ว ในเริ่มแรกจะจัดทำแปลงทดลองภายในเดือนตุลาคม 2551 ก่อนที่จะทำเรื่องขอรับการสนับสนุนเมล็ดพันธุ์ปอเทืองเพื่อปลูกเป็นปุ๋ยพืชสด และพันธุ์หญ้าแฝก โดยมอบหมายให้นางสุกัญญา เกตุเส็ง ปลูกปอเทืองจากเมล็ดพันธุ์ที่มีอยู่แล้ว และนายณัฐพล แก้วขำ ปลูกหญ้าแฝกรอบทรงพุ่ม และจะได้ปลูกปอเทืองโดยจะขอรับการสนับสนุนจากสถานีพัฒนาที่ดินชัยนาท รายชื่อดังนี้

1	นายณรงค์ กรุดเจียม	2 ไร่
2	นางสุกัญญา เกตุเส็ง	3 ไร่
3	นายสุรินทร์ เอี่ยมพันธ์	5 ไร่
4	นายกุหลาบ เนียมดอกไม้	5 ไร่
5	นายณัฐพล แก้วขำ	5 ไร่