ฉบับที่ ๑๓ ทฤษฎีสู่โครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ

แบบอย่างแก่ประชากรทั่วทั้งโลก

ฉบับที่ ๑๓

กานต์วลี ที่ผมคิดถึง

ท่ามกลางป่าเขาและผืนไร่ที่เงียบสงบ ผมกลับทบทวนถึงการทำงานในอดีตของผมที่ผ่านมา การใช้ชีวิตในสภาวะที่เร่งรีบ มีความคิดในการทำงานเพียงเพื่อจะช่วงชิงผลกำไรในทางธุรกิจ ลุ่มหลงทะนงตนและไร้ซึ่งความเอื้ออารี ผมพยายามที่จะขยายธุรกิจของผม ถึงแม้ว่าเหตุผลข้ออ้างที่ผมมักจะเฝ้าบอกตัวเองว่าที่ผมทำทั้งหมดก็เพื่ออนาคตของสองเรา แต่บัดนี้ ในค่ำคืนอันแสนสงบนี้ ผมกลับสมเพชตัวเอง ผมไล่ล่าความวุ่นวายเข้ามาสู่ชีวิตโดยแท้

กานต์วลี ผมเปลี่ยนไป ตอนนี้ความคิดของผมก็คือ

ความเอื้ออารี คือ ให้มากกว่าที่จะทำได้

และความทะนงคือ รับน้อยกว่าที่จำเป็นต้องการ

Generosity is giving more than you can,

And pride is taking less than you need. ^๑

ที่ผ่านมา เรามุ่งแต่จะทำงาน เพื่อกอบโกยความมั่งคั่งสู่ตน มีใครบ้างหรือกานต์ ที่จะอุทิศตนเพื่อประโยชน์สุขของมหาชน มีสิ กานต์วลี กานต์ยังจำถ้อยคำประโยคนี้ได้หรือไม่

“ เราจะครองแผ่นดินโดยธรรม เพื่อประโยชน์สุขของมหาชนชาวสยาม ”

ใช่แล้วกานต์ เป็นพระราชดำรัสของสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวของเรา ซึ่งพระองค์ได้ทรงปฎิบัติตนเช่นนั้นจริง ๆ กานต์ลองบอกผมสิครับว่า ในโลกนี้มีใครบ้างที่ทรงงานได้มากมายเท่าพระองค์ และโดยเฉพาะอย่างยิ่ง ทรงทำเพื่อประโยชน์สุขของพวกเราอย่างแท้จริง นับเฉพาะโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ ตั้งแต่ปี ๒๕๒๕ - ๒๕๔๘ มีจำนวน ๓,๗๙๙ โครงการ ซึ่งได้ก่อผลแก่ประชาชนของพระองค์ให้มีชีวิตอย่างมีความสุข และเป็นแนวทางแบบอย่างแก่ประชากรทั่วทั้งโลก

เมื่อพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เสด็จพระราชดำเนินกลับจากทรงศึกษาใน ประเทศสวิตเซอร์แลนด์ ใน พ.ศ.๒๔๙๔ มีพระราชดำริริเริ่มที่จะดำเนินกิจกรรม ต่างๆ เพื่อบำบัดทุกข์บำรุงสุขพสกนิกรของพระองค์ให้มีความเป็นอยู่ที่ดีขึ้น ด้วยเหตุนี้เอง พระองค์จึงมีพระราชปรารถนาที่จะเสด็จพระราชดำเนินไปทรง เยี่ยมราษฎรให้ทั่วทุกแห่ง เพื่อสัมผัสชีวิตความเป็นอยู่ของพสกนิกร อีกทั้งยังมี พระราชประสงค์ ที่จะทราบความเดือดร้อน และความต้องการของราษฎรอีกด้วย อันได้แก่ ปัญหาความยากจน การขาดแคลนที่ดินทำกิน การประสบปัญหาจากภัยธรรมชาติ เป็นต้น แนวพระราชดำริเพื่อการแก้ปัญหาต่าง ๆ ดังกล่าวนั้น มีทั้งแนวทางการผ่อนปรนแก้ไขความเดือดร้อนเฉพาะหน้าและการแก้ไขปัญหาในระยะยาว โครงการที่พระองค์ท่าน ได้ทรงริเริ่มและดำเนินการนั้น อาจจะประมวลได้เป็น ๔ ประเภท

๑. โครงการตามพระราชประสงค์ เป็นโครงการศึกษาส่วนพระองค์ พร้อมปฏิบัติควบคู่ไปกับการพัฒนาส่งเสริม แก้ไขหรือวิธีการไปด้วย ผมคงจะต้องยกตัวอย่างให้กานต์เห็น เช่นการทำนาและการศึกษาเรื่องข้าวในบริเวณสวนจิตรลดา เป็นต้น

๒. โครงการในพระบรมราชานุเคราะห์ เป็นโครงการที่พระราชทานแนะนำและแนวทางให้เอกชนไปดำเนินการด้วยกำลังเงิน กำลังปัญญาและกำลังแรงงานของภาคเอกชนเอง

๓. โครงการหลวง เป็นโครงการเพื่อพัฒนาคุณภาพชีวิตของชาวไทยภูเขาในบริเวณดอยต่าง ๆ เป็นโครงการตามพระราชดำริ ที่ทำร่วมกับ หน่วยงานวิชาการในการส่งเสริมอาชีพในคนกลุ่มน้อยเหล่านี้

๔. โครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ เป็นโครงการที่ทรงวางแผนพัฒนาและโปรดเกล้า ให้รัฐบาล ส่วนราชการ รัฐวิสาหกิจ ร่วมดำเนินการตามแนวพระราชดำริ โดยรัฐบาลได้มีระเบียบสำนักนายกรัฐมนตรีว่าด้วยโครงการอันเนื่องมาจากพระราชดำริ พ.ศ. ๒๕๒๔ เพื่อกำหนดระบบองค์กร ผู้รับผิดชอบตลอดจนวิธีดำเนินงานไว้โดยตรง ^๑

ผมคงจะสิ้นหวังที่จะได้พบกานต์เสียแล้ว เพราะข่าวคราวของกานต์ดูเงียบหายและห่างไกล

...กับหนึ่งดวงใจในทรวงเปลี่ยว วันคืนขับเคี่ยวให้ขับขาน

ขับขานชีวิตและวิญญาณ จนกว่าถึงกาลที่พังภิณฑ์.. ^๒

กานต์วลีที่คิดถึง ความหวังอย่างเดียวที่ผมมี อยู่ในความสิ้นหวังนั่นเอง

ผมใช้การทำงานตามแนวทางเศรษฐกิจพอเพียง ที่ผมศรัทธา เป็นแรงผลักดันให้ผมทำงานต่อไป ผมยังทำงานเป็นเพียงแค่ธุลี เมื่อเทียบกับภาระการทรงงานของในหลวงของเรา กานต์คงได้ยินมาบ้างแล้วถึงโครงการสำคัญ ๆต่าง ๆ ผมจะยกมาให้กานต์ร่วมกันซาบซึ้งในพระมหากรุณาธิคุณ ที่มีต่อพสกนิกร อาทิ เช่น

โครงการโปรยน้ำฟ้ามาสู่ดิน(ฝนหลวง) พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เสด็จพระราชดำเนินเพื่อทรงเยี่ยม พสกนิกรในภาคตะวันออกเฉียงเหนือ ในปีพ.ศ. ๒๔๙๘ ทรงสังเกตเห็นว่ามีเมฆปริมาณมากปกคลุมท้องฟ้าแต่ไม่สามารถก่อรวมตัวกันจนเกิดเป็นฝนได้ เป็นเหตุให้เกิดภาวะฝนทิ้งช่วงระยะยาวทั้ง ๆ ที่เป็นช่วงฤดูฝน ทำให้ประชาชนประสบปัญหาขาดแคลนน้ำเพื่ออุปโภคบริโภคและเกษตรกรรม ทรงคิดคำนึงว่าน่าจะมีมาตรการทางวิทยาศาสตร์ที่จะช่วยให้เมฆเหล่านั้นก่อรวมตัวกันจนเกิดเป็นฝนได้ โครงการพระราชดำริฝนหลวงจึงก่อกำเนิดขึ้น

"ไทยทำไทยใช้กังหันน้ำชัยพัฒนา" เนื่องจากปัญหามลพิษทางน้ำไทยสูงขึ้น พระบาท สมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจึงมีพระราชดำริเรื่องการพัฒนาน้ำเสียวิธีกรองน้ำเสียวิธีต่าง ๆ แต่ไม่สามารถบรรเทา จึงให้ประดิษฐ์เครื่องกลเติมอากาศ เพื่อเป็นการประหยัดค่าใช้จ่าย โดยทรงได้แนวจาก “หลุก” อุปกรณ์วิดน้ำเข้านา “กังหันน้ำชัยพัฒนา” มีใบพัดขับเคลื่อนน้ำและซองวิดน้ำไปสาดกระจายเพื่อให้สัมผัสอากาศทั่วถึง ให้ออกซิเจนในอากาศละลายในน้ำอย่างรวดเร็ว น้ำเสียถูกยกขึ้นมาตกลงน้ำเกิดฟองถ่ายเทออกซิเจน จึงสามารถนำไปใช้บำบัดน้ำเสียจากแหล่งชุมชน แหล่งอุตสาหกรรมและแหล่งเกษตรกรรม ปรับปรุงคุณภาพน้ำให้

ดีขึ้นรวมทั้งการเพิ่มปริมาณออกซิเจนในบ่อเพาะเลี้ยง สัตว์น้ำต่างๆซึ่งจะเป็นประโยชน์ต่อเกษตรกรอีกทางหนึ่ง

ยังมีกักน้ำไว้ก่อนระบายด้วย “โครงการ แก้มลิง” เพื่อแก้ปัญหาน้ำท่วมขัง พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวจึงได้มีพระมหากรุณาธิคุณพระราชทานพระราชอรรถาธิบายว่า
“ ...ลิงโดยทั่วไปถ้าเราส่งกล้วยให้กิน ลิงจะรีบ ปอกเปลือก เอาเข้าปากเคี้ยว แล้วนำไปเก็บไว้ที่แก้มก่อนลิงจะทำอย่างนี้จน กล้วยหมดหวีหรือเต็มกระพุ้งแก้ม จากนั้นจะค่อยๆ นำออกมาเคี้ยวและกลืนกินภายหลัง”เปรียบเทียบกับเมื่อเกิดน้ำท่วมก็ขุดคลองต่าง ๆ เพื่อชักน้ำมารวมกันแล้วนำมาเก็บไว้เป็นบ่อพักน้ำอันเปรียบได้กับแก้มลิงแล้วจึงระบายน้ำลงทะเล เมื่อน้ำทะเลลดลง

ดินเปรี้ยวเกินไป แก้ไขได้ดั่งใจด้วย ทฤษฎี "แกล้งดิน"
“ ที่นี่น้ำท่วม หาประโยชน์ไม่ได้ ถ้าเราจะทำให้มันโผล่พ้นน้ำขึ้นมา มีการระบายน้ำออกไปก็จะเกิดประโยชน์กับประชาชนในเรื่องการทำมาหากินอย่างมหาศาล

“หญ้าแฝก” เพื่อนรู้ใจ จับมือกันไว้...ป้องกันดินพัง

หญ้าแฝกหรือ “ กำแพงที่มีชีวิต” มีคุณสมบัติพิเศษในการช่วยป้องกันการชะล้างพังทลายของหน้าดินและอนุรักษ์ความชุ่มชื้นใต้ดิน ด้วยระบบรากลึกแผ่กระจายลงไปในดินตรง ๆ เป็นแผงเหมือนกำแพงช่วยชะลอความเร็วของน้ำที่ไหลผ่านหน้าดินและช่วยเก็บความชุ่มชื้นของดินไว้

กานต์วลี พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวของเรา ทรงงานอย่างหนัก ด้วยทรงเป็นห่วงราษฎร ทรงทุ่มเทการพัฒนามนุษย์รอบด้านและทรงช่วยแก้ปัญหาความยากจนอย่างเป็นระดับขั้นตอน จากการทรงงานเพื่อพสกนิกรของพระองค์และส่งผลไปยังมนุษย์ทั้งโลก องค์การสหประชาชาติ จึงทูลเกล้าฯ ถวายรางวัลความสำเร็จสูงสุดด้านการพัฒนามนุษย์

( Lifetime Achievement in Human Development Award)