สมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1 หรือ พระเจ้าอู่ทอง
ทรงสถาปนากรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานีเมื่อวันศุกร์ ขึ้น 6 ค่ำ เดือน 5
ปีขาล จุลศักราช 712 ตรงกับวันที่ 4 มีนาคม พ.ศ. 1893
กรุงศรีอยุธยาเป็นศูนย์กลางของอาณาจักรสยาม มีชื่อตามพงศาวดารว่า
กรุงเทพมหานคร บวรทวาราวดี ศรีอยุธยา มหาดิลกภพนพรัตนราชธานีบุรีรมย์
ดำรงมั่นคงสืบต่อยาวนานถึง 417 ปี จนถึงวันที่ 7 เมษายน พ.ศ. 2310
มีประวัติในการปกครอง การกอบกู้อิสรภาพ วีรกรรม
และขนบธรรมเนียมประเพณีมากมาย
เป็นเมืองที่อุดมสมบูรณ์ด้วยพืชพันธ์ธัญญาหาร ดังคำกล่าวว่า
"ในน้ำมีปลา ในนามีข้าว" ทั่วทั้งจังหวัดพระนครศรีอยุธยายังมากไปด้วย
วัดวาอาราม ปราสาท พระราชวัง ปูชนียสถาน และปูชนียวัตถุมากมาย
อาณาจักรอยุธยามีพระมหากษัตริย์ปกครองสืบต่อกันมาถึง 34
พระองค์และมีพระราชวงศ์ผลัดเปลี่ยนกันครองรวม 5 ราชวงศ์
ราชวงศ์อู่ทอง มี 3 - 4 พระองค์
ราชวงศ์สุพรรณภูมิ มี 13 พระองค์
ราชวงศ์สุโขทัย มี 7 พระองค์
ราชวงศ์ปราสาททอง มี 4 พระองค์
ราชวงศ์บ้านพลูหลวง มี 6 พระองค์
กรุงศรีอยุธยาสูญเสียเอกราชแก่พม่า 2 ครั้ง ครั้งแรกใน พ.ศ. 2112
สมเด็จพระนเรศวรมหาราช ทรงกู้เอกราชคืนมาได้ใน พ.ศ. 2127
และเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 2 ใน พ.ศ. 2310
สมเด็จพระเจ้าตากสินมหาราชทรงกอบกู้เอกราชในปลายปีเดียวกัน
แล้วทรงสถาปนากรุงธนบุรีเป็นราชธานีแห่งใหม่
กวาดต้อนผู้คนจากกรุงศรีอยุธยาไปยังกรุงธนบุรีเพื่อสร้างบ้านเมืองแห่งใหม่ให้มั่นคง
แต่กรุงศรีอยุธยาก็ไม่ได้กลายเป็นเมืองร้าง
ยังมีคนที่รักถิ่นฐานบ้านเดิมอาศัยอยู่
และมีราษฎรที่หลบหนี้ไปอยู่ตามป่ากลับเข้ามาอาศัยอยู่รอบ ๆ เมือง
รวมกันเข้าเป็นเมืองจนทางการยกเป็นเมืองจัตวาเรียกว่า
"เมืองกรุงเก่า"
วีรสตรีแห่งกรุงศรีอยุธยา
สมเด็จพระสุริโยทัย
พระวิสุทธิกษัตรีย์
พระสุพรรณกัลยา
