หย่าให้ขาด วันที่ดอกไม้บานในใจ

 

 

ช่วง 3 สัปดาห์ที่ผ่านมาได้มีโอกาสดูแลงคนไข้ที่อยู่ระหว่างหย่าเครื่องช่วยหายใจรายหนึ่ง โดยมีนักศึกษาพยาบาลปริญญาโท 3 คนเป็นผู้ให้การดูแลคนไข้อย่างต่อเนื่องร่วมกับทีมพยาบาลของหอผู้ป่วย

 

โจทย์ คือ ทำอย่างไรให้คนไข้สามารถหย่าเครื่องช่วยหายใจได้สำเร็จ ประสบการณ์ครั้งนี้เหมือนการวิ่งผลัด 4 x 100 เมตร เส้นชัยคือ การกลับมาหายใจเองอีกครั้ง ....หย่าให้ขาด...การหย่าเครื่องช่วยหายใจคนไข้รายนี้ เป็นแบบสลับ ระหว่างใช้เครื่องช่วยหายใจ และการหายใจเองด้วยท่อออกซิเจน หายใจเอง 2 ชั่วโมง แล้วหายใจด้วยเครื่องอีกครั้ง

 

สัปดาห์ที่หนึ่งไม้หนึ่ง ทำความรู้จัก  สัปดาห์นี้ เรามองกันถึงภาวะสุขภาพของคนไข้ ร่วมกับวิเคราะห์ปัจจัยสนับสนุนและอุปสรรค ทุกคนวางเป้าหมายร่วมกัน “ต้องหย่าให้ขาด” เราเชื่อว่าประสบการณ์การหย่าเครื่องช่วยหายใจในวันแรกมีความสำคัญ ถ้าผ่านวันนี้ไปได้ดี  คนไข้จะมีความมั่นใจมากขึ้น  แต่ดูเหมือนอาม๊าจะกังวลมาก เข้าไปทีไร อาม๊าก็ส่ายหน้า “อั๊วไม่ไหวแล้ว ไม่เอาแล้ว” ตั้งแต่เริ่มให้หายใจเองได้ประมาณ 5 นาที  เหงื่อออกมาก กระสับกระส่าย หายใจหอบ และบอกให้ญาติอยู่ด้วยตลอดเวลา พวกเราพยายามแก้ไข ช่วยเหลือ ดูแล เพื่อลดปัจจัยทางด้านร่างกายที่จะเป็นอุปสรรคต่อการหย่าเครื่องช่วยหายใจ ดูแลความสุขสบาย และเตรียมความพร้อมด้านจิตใจ

 

โจทย์นี้เป็นความท้าทายที่นักศึกษาจะต้องค้นหากลวิธีในการช่วยให้คนไข้สงบและมีความพร้อมด้านจิตใจมากขึ้น เราได้ข้อสรุป เรื่องการกำหนดจิต และการผ่อนคลาย  เปิดม่านกั้นห้อง เพื่อให้พยาบาลและคนไข้ สามารถมองเห็นกันและกันมากขึ้น เอาออดสัญญาณวางไว้ใกล้มือ ค้นหาและสร้างแรงจูงใจในการหย่าเครื่องช่วยหายใจ “อาม๊า พวกหนูอยากกินข้าวมันไก่ทุ่งลุง เขาบอกว่าอร่อย อาม๊าหายไว ๆ เราจะได้ไปกินข้าวมันไก่กันนะ”  คนไข้หัวเราะแฮะๆ

 

สัปดาห์ที่ 2 ไม้สอง สร้างความคุ้นเคย การดูแลในสัปดาห์ที่ผ่านมา ทำให้เรารู้จักพื้นฐานของคนไข้มากขึ้น และใช้ความเข้าใจนี้ในการปรับแผนการพยาบาลเพื่อให้สอดคล้องกับความต้องการของผู้ป่วยให้มากที่สุด ภาวะสุขภาพด้านร่างกายของคนไข้ฟื้นตัวขึ้นมาก แต่คนไข้ยังคงกลัวและกังวลอยู่ดี พวกเราเป็นกองเชียร์ต่อไป

 

สัปดาห์ที่ 3 ไม้สาม สร้างพลังอำนาจ สัปดาห์นี้เป็นสัปดาห์สุดท้ายของการดูแลและฝึกปฏิบัติงานของนักศึกษากลุ่มนี้ นักศึกษาทบทวนเรื่องของการฟื้นฟูสภาพปอดและการสร้างพลังอำนาจ เพื่อช่วยให้คนไข้หย่าเครื่องช่วยหายใจให้สำเร็จ ในสัปดาห์นี้มีคนไข้อีกรายที่กำลังจะหย่าเครื่องช่วยหายใจ เราเลยชวนมาร่วมกิจกรรมด้วย นักศึกษาสาธิตการออกกำลังกายฟื้นฟูปอด และให้ “อาม๊า” ออกกำลังกายตาม แล้วขออนุญาติถ่ายภาพผ่านมือถือ เพื่อให้คนไข้อีกคนดู สัปดาห์เลยมีเสียงหัวเราะกันสนุกสนาน ทั้งคนไข้และพยาบาล เพราะมีการแข่งขันเกิดขึ้นระหว่างผู้ป่วย พวกเราเชียร์กันสุดใจ “หนูเชื่อว่าคุณลุงทำได้”  “หนูเชื่อว่าอาม๊าทำได้” ...แล้วเราก็ส่งไม้สุดท้ายให้ อาม๊า

 

สัปดาห์ที่ 4 เราไปเยี่ยมอาม๊าที่ ICU พยาบาลบอกว่า อาม๊าหย่าเครื่องช่วยหายใจได้และย้ายออกไปแล้ว พวกเราดีใจกันใหญ่ แวะลงไปเยี่ยมที่หอผู้ป่วยสามัญ...อาม๊ายิ้มดีใจเมื่อเห็นพวกเรา...ในที่สุด อาม๊าก็วิ่งเข้าเส้นชัยด้วยตัวเองได้สำเร็จ  เป็นอีก 1 วันที่ดอกไม้บานในใจของพวกเราทุกคน

 

 

ลงจากหอผู้ป่วย กลับมาทำกิจกรรม reflective practice ที่ห้องเรียน ถอดรหัส ถอดบทเรียน ให้นักศึกษานั่งทบทวนประสบการณ์ที่ผ่านมาในช่วง 3 สัปดาห์ และให้ตอบโจทย์ 2 ข้อ แหล่งพลังของคนไข้มาจากที่ใดบ้าง และ คุณสมบัติของพยาบาลในการสร้างพลังอำนาจให้ผู้ป่วยควรเป็นอย่างไร บอกให้สื่อทั้งหมดออกมาเป็นภาพแล้วแจกกระดาษและสีเทียน  นักศึกษางงกันใหญ่อาจารย์ให้ทำอะไร  เรียนศิลปะ?

 

 

 

ตอนนี้เรามีพูดถึงระบบบริการด้วยหัวใจของความเป็นมนุษย์ เลยคิดว่าคงน่าจะเริ่มจากการเรียนรู้ด้วยหัวใจก่อน การใช้ศิลปะอาจจะช่วยให้นักศึกษาเข้าถึงจิตวิญญาณของการดูแลได้มากขึ้น ภาพข้างล่างเป็นผลงานของนักศึกษาค่ะ